نویسنده: فاطمه نجفیان گرجی




 

3 . راه‏کارهای حماسه اقتصادی

یک قصد قربت در انجام کار

کارگر ایرانی کار را یک عبادت واقعی بداند، نه عبادت تعارفی. واقعاً برای انجام کار خود «قصد قربت» کند. همچنین، معلم ایرانی مسلمان، این تفکر اسلامی را به نوجوان و جوان دانش‌آموز یاد دهد تا آنکه ده سال دیگر در کارگاه‌ها و مراکز تعلیم و تعلم و تحقیقات‏مان، چنان کار شود که دیگر همه استعداد این ملت، تجسم و تبلور پیدا کند. آن وقت، زندگی راحت، رفاه برای همه کس در همه جا، تسلط اقتصادی دشمن صفر، سرمایه‌های کشور محفوظ، و آبرو و عظمت این کشور تأمین خواهد شد.23

دو استواری زیرساخت‌‏ها

پیوستن به سازمان تجارت جهانی از نظر من کاری است مثبت؛ اما هنگامی که ما زیرساخت‌های لازم را برای این کار داشته باشیم، که الان این را نداریم. الان برداشتن تعرفه‌ها و رفتن داخل سازمان تجارت جهانی، یعنی هضم شدن در یک اقتصاد برتر، بدون امکان رقابت؛ یعنی کم شدن و غرق شدن؛ یعنی همین تولید داخلی را هم که تا امروز با زحمت و خون دل فراهم شده، از دست دادن و نابود کردن. ... ما باید آمادگی را فراهم کنیم و عجله هم نداشته باشیم. پنج سال دیگر شد، ده سال دیگر شد، دیر نمی‌شود. اول باید زیرساخت‌های اقتصادی مستحکم شود و ما خاطر جمع شویم، بعد با خیال راحت و با میل وارد صحنه شویم. الان توصیه هضم شدن در اقتصاد جهانی، برای اقتصاد ملی و مستقل ما سم مهلکی خواهد بود.24

سه ساخت کالای قانع‌کننده

کالای ساخت داخل بایستی قانع‌کننده باشد؛ بایستی دوامش، استحکامش، مرغوبیتش جوری باشد که مشتری را قانع کند؛ این هر دو در کنار هم، یک کار لازم و واجبی است..25

چهار محصول مرغوب و با دوام

محصول داخلی را باید مرغوب، باکیفیت و بادوام تولید کنیم. تا آنجایی که بتوانیم، باید قیمت تمام‌شده را ارزان تمام کنیم. این کار، همکاری همه را می‌طلبد. بخش‌های گوناگون دولتی باید در این زمینه همکاری کنند ـ چه بخش‌های پولی و مالی، چه بخش‌های دیگر اقتصادی ـ مجلس هم باید همکاری کند، تا بتوانند این قضیه را در کشور ما تحقق ببخشند. 26

پنج‏ تولیدکالای فاخر و بادوام

این کارهای هنری آمیخته‌ای از هنر و کار که ایرانی‌ها در گذشته داشتند، امروز هم وجود دارد؛ این معنا محسوس و مشهود است. آنجایی که ذوق و هنر ایرانی به میدان می‌آید ـ همین کارگری که دارد کار می‌کند، ابتکارش، ذوقش، هنرش، محکم‌کاری‌اش ـ کار می‌شود جالب و ماندگار. الان خوش‌بختانه در تولیدات کشور محصولات زیادی هست که از مشابهات خارجی‌اش بعضی بهتر است، بعضی به‌ مراتب بهتر است؛ هم زیباتر، هم محکم‌تر، هم جالب‌تر؛ این را ما باید عمومیت بدهیم، در همه مواد تولیدی‌مان؛ چه مواد مصرفی خوراکی، چه مسائل مربوط به پوشاک، چه مسائل زندگی، چه مسائل تزیینی. در همه چیزهایی که تولید می‌شود، باید این را در نظر بگیریم؛ و می‌توانیم. مجموعه کارگری، طراحان، مهندسان، سرمایه‌گذاران، کارگران دستی، کارگران ماشینی می‌توانند این کار را انجام دهند. ما باید همت‏مان را بر این قرار بدهیم؛ ایجاد محصول بادوام، زیبا و فاخر. این، یک کار کلان است.27

شش توانمندسازی نیروی کار

از ابعاد مختلف، کارهای گوناگونی باید انجام بگیرد: مسئله تقویت مهارت‌ها در محیط کار، مسئله نگرش‌های درست مدیریتی، مسئله توانمندسازی نیروی کار، مسئله ایجاد احساس امنیت؛ هم برای کارگر، هم برای سرمایه‌گذار ـ یعنی برنامه‌ها، قوانین و مقررات باید جوری باشد که هم کارگر احساس امنیت کند و خاطرجمع باشد، هم سرمایه‌گذار احساس امنیت کند.28

هفت پرهیز از تنبلی و کم‌کاری

ما هنوز آن حالت لازمِ متناسب اسلامی را در میدان کار در خودمان به وجود نیاوردیم. یک قدری دچار تنبلی هستیم. این جزو میراث‌های دوران استبداد و تسلط دیکتاتوری بر کشور است. وقتی در یک کشوری دیکتاتوری بود، مردم تنبل می‌شوند؛ استعدادها به میدان تجربه و عمل وارد نمی‌شوند. این میراث دوران استبداد است که در ما وجود دارد. باید تنبلی را کنار بگذاریم. آن خطرپذیری لازم در همه بخش‌های جامعه نیست. با توکل به خدای متعال، و با تدبیر و درایت لازم، باید خطرپذیری وجود داشته باشد؛ این را باید همه داشته باشیم.29

هشت آموزش صرفه‌جویی

در همه امور ما باید به صرفه‌جویی عادت کنیم. صرفه‌جویی، یعنی آن چیزی را که قابل استفاده است و می‌توانیم از آن استفاده کنیم، دور نریزیم. نسبت به امکانات، با هوس رفتار نکنیم. دائماً چیزهای ماندگار را نو کردن و چیزهای ضایع‌نشدنی را دور ریختن، روش درستی نیست. به نظر من، باید مسئولان کشور، راه صرفه‌جویی و مقابله با اسراف را به مردم بیاموزند. ... خود مسئولان دولتی هم نباید اسراف کنند. اسراف مسئولان دولتی، از اسراف مردم عادی مضرتر است؛ زیرا که این اسراف در بیت‌المال است.30

نُه مواجهه هوشمندانه با تحریم‌ها

از جمله چیزهایی که همت مضاعف را در زمینه اقتصادی نشان می‌دهد، مواجهه هوشمندانه و مقتدرانه با تحریم‌هایی است که غرب به سردمداری امریکا و متأسفانه پیروی کورکورانه بعضی از دولت‌های اروپایی از امریکا علیه ایران اعمال کرد. ... یک برخورد هوشمندانه و قدرتمندانه‌ای با این تحریم‌ها انجام گرفت و تیغ دشمن کُند شد. دشمن نتوانست با این تحریم‌ها به هدف‌های خود دست پیدا کند. خوش‌بختانه با تلاش زیاد، با کار متراکم شبانه‌روزی، مسئولان در بخش‌های مختلف توانستند از این عقبه عبور کنند. امروز خود غربی‌ها اعتراف می‌کنند، می‌گویند تحریم ایران دیگر فایده‌ای ندارد.31

ده قطع وابستگی با تولیدات نظامی

ارتش، بخشی از قطع وابستگی اقتصادی را در درون خود دارد و آن، وابستگی فنی و علمی است. اینجا فقط وابستگی اقتصادی نیست؛ وابستگی فنی هم هست؛ وابستگی علمی و فنی و به اصطلاح تکنولوژیک. باید این وابستگی‌ها قطع شود. ... اینکه من بر روی نوسازی و به‏سازی و نگه‏داری و تعمیر و ابتکار در ارتش تکیه می‌کنم، به خاطر این است.32

4 . وظایف قوا

یک دولت

اول- سردمدار مبارزه با مفاسد اقتصادی

به اعتقاد من مرکزی که باید مبارزه با مفاسد اقتصادی را دنبال کند، دولت است و قوه قضاییه در مرحله آخر قرار می‌گیرد. باید دولت سینه سپر کند و به میدان بیاید و مبارزه با مفاسد اقتصادی را به‌ جد بخواهد. آنجایی که لایحه می‌خواهد، تنظیم کند و بلافاصله به مجلس بدهد و از مجلس مطالبه کند. وقتی لایحه می‌آید به شکل قانون می‌شود؛ به ‌دقت اجرا کند. آنجایی که محتاج قانون نیست، بخشنامه‌های گوناگون و تصویب‌نامه‌های دولت کفایت می‌کند. بالاخره به‌ جد دنبال کند؛ باید این مسئله را جدی بگیریم.33

دوم- مبارزه با بیکاری

در سالی که گذشت دو مبارزه را به ملت ایران و مسئولان توصیه کردیم: یکی مبارزه با بیکاری و ایجاد اشتغال بود و دیگری مبارزه با فساد مالی و تلاش برای ریشه‌کن کردن گرداب مهیب آنکه همه فعالیت‌های نیک را می‌بلعد و از بین می‌برد. تأکید به مسئولان به این معنا بود که در میان فعالیت‌های فراوانی که دستگاه‌های مختلف و مسئولان کشور متعهد آن هستند، این باید برجستگی خاصی پیدا کند و ضمن اینکه همه کارها باید در جریان عادی خود حرکت کند، این دو حرکت و مبارزه حقیقتاً به شکل «مبارزه»ای پیش برود. البته محصول آنچه انجام گرفته است، تحسین‌برانگیز است؛ اگرچه قانع‌کننده و کافی نیست. علت هم این است که کارهای بزرگ ـ اگر درست بخواهد انجام گیرد ـ در زمان‌های متناسب خود انجام می‌گیرد. نمی‌توان کارهای بزرگ را به صورت برقی و ضربتی، با اتقان انجام داد.34

سوم حمایت از تولید

البته نظارت دولت هم در این زمینه خیلی مهم است؛ یعنی در قبال حمایتی که دولت می‌کند، باید نظارت هم بکند. تسهیلات داده بشود، آن مقداری که سهم تولید است؛ لیکن مراقبت بشود که همان افرادی که اشاره کردم ـ یعنی سوءاستفاده‌کنندگان و فرصت‌طلبان ـ از این تسهیلات برای یک کار دیگر استفاده نکنند؛ که این اتفاق افتاده و اطلاع داریم، موارد گوناگونش گزارش شده. باید با این موارد برخورد قاطع انجام بگیرد تا تولید‌کننده سالم، صادق، علاقه‌مند به کار و مشتاق تولید بتواند کار خودش را انجام بدهد.35

چهارم ممنوعیت محصولات مشابه خارجی

دستگاه‌های دولتی بایستی جزم و عزم داشته باشند بر اینکه جز تولیدات داخلی ـ در آن مواردی که تولید داخلی وجود دارد ـ هیچ چیز دیگر مصرف نکنند؛ یعنی واقعاً در محصولاتی که مشابه داخلی دارد، مطلقاً ممنوع بشوند که از خارج چیزی وارد نکنند. این را بخواهید، در دولت مطرح کنید. آقای رئیس‌جمهور به دستگاه‌های دولتی دستور بدهد؛ و این ممکن است. ... اگر مدیران ما عزم را جزم کنند برای اینکه محصول ایرانی را، تولید ایرانی را به کار بگیرند، هم تولیداتِ باکیفیت هست، هم خود این کار موجب می‌شود که در تولیدات داخلی کیفیت بالا برود. این کار را حتماً بایستی انجام بدهند.36

دو مجلس

اول حذف قوانین مزاحم

نکته دیگر این است که در زمینه‌های کار اقتصادی، عمده تلاش را باید روی تولید برد. اساس مسئله، تولید است. ببینید در کدام نقطه از مجموعه مقررات کشور مزاحم با تولید وجود دارد، آن را علاج کنید. البته این کار نگاه کلان و دید وسیع اقتصادی لازم دارد که مجموع بخش‌ها ـ وزارت اقتصاد و دارایی، بانک مرکزی، وزارت‌خانه‌های صنایع، کشاورزی، بازرگانی و... ـ که شریک در امر ترکیب و سامان‏دهی اقتصادی کشور هستند، با همدیگر روی این مسئله فکر کنند و ببینند کجا گیرهایی وجود دارد که مانع تولید ـ چه تولید صنعتی و چه تولید کشاورزی، علمی و آنچه مربوط به وزارت علوم و آموزش و پرورش و کارهای تحقیقاتی و پژوهش‌ها می‌شود ـ است. امروز حقیقتاً زمینه تولید در کشور وجود دارد و ما مدیران، متخصصان و فناوران خوب و استعدادهای درخشان و بالا و دل‌های گرم داریم.37

دوم فساد، مانع اصلی سرمایه‏گذاری

چند سال قبل بنده مسئله مبارزه با فساد را مطرح کردم و آن نامه هشت‌ماده‌ای را نوشتم؛ اما از داخل مجلس شورای اسلامی ـ که باید مرکز مبارزه با فساد باشد ـ فریاد اعتراض به این شعار بلند شد؛ با این بهانه که مبارزه با فساد، سرمایه‌ها را از کشور فراری می‌دهد؛ در حالی که قضیه به ‌عکس است. بنده همان وقت هم گفتم که اتفاقاً مبارزه با فساد، سرمایه‌گذار سالم را که قصد فسادانگیزی و سوءاستفاده ندارد، به کار تشویق می‌کند.38

سه قوه قضاییه

اول قوه قضاییه و مبارزه با فساد اقتصادی

سهم قوه قضاییه در مقابله با مفاسد اقتصادی سهم بسیار سنگین و مهمی است.39

دوم سرعت و قاطعیت در پرونده‌های مفاسد اقتصادی

بنده در پرونده‌های مفاسد اقتصادی معتقد به جنجال و هیاهو نیستم، لیکن معتقد به سرعت و قاطعیت در کار هستم. سرعت غیر از عجله است؛ سرعت عمل با شتاب‌زدگی و عجله تفاوت می‌کند. این پرونده‌هایی که مورد توجه مردم است ـ که من حالا اشاره‌ای در اهمیت این مسئله عرض خواهم کرد ـ بالخصوص و در عموم پرونده‌ها، مسئله اطاله دادرسی بایستی مورد توجه قرار بگیرد. البته در گزارش‌هایی که داده شده، خوش‌بختانه این هم هست که از طول مدت گردش ‌کار پرونده مقداری کم شده است، لیکن این با آنچه که «باید» مقایسه شود، نه با آنچه که «بوده»، تا ببینیم ما در کجا هستیم و چقدر دیگر باید کار کنیم تا بتوانیم به آن نقطه مطلوب برسیم.40

سوم فساد اقتصادی؛ مانع سرمایه‌گذاری سالم

مفاسد اقتصادی، مانع فعالیت اقتصادی سالم است، نومید‌کننده عناصر مؤمنی است که می‌خواهند فعالیت اقتصادی خوب داشته باشند؛ یک بلاست، یک بیماری عظیم است؛ مثل وبایی که در جامعه می‌آید، مثل بیماری‌های واگیری است که تا می‌آید، همه دستگاه‌ها ـ قوه مجریه، قوه مقننه، قوه قضاییه ـ به حرکت می‌افتند که جلویش را بگیرند.41

پی‌نوشت‌ها:

23. بیانات در دیدار کارگران و معلمان، در «روز کارگر» و «هفته معلم»، 13/02/1373.
24. بیانات در دیدار مسئولان و کارگزاران نظام جمهوری اسلامی ایران، 15/05/1382.
25. بیانات در دیدار هزاران نفر از کارگران سراسرکشور، 7/2/1390.
26. بیانات در حرم رضوی در آغاز سال ۹۱، 01/01/1391.
27. بیانات در دیدار هزاران نفر از کارگران سراسرکشور، 7/2/1390.
28. بیانات در آستانه روز جهانی کارگر، 01/02/1391.
29. بیانات در دیدار کارگزاران نظام، 03/05/1391.
30. بیانات به مناسبت آغاز سال جدید، 01/01/1376.
31. بیانات در حرم مطهر رضوی در آغاز سال 90, 01/01/1390.
32. بیانات در دیدار پرسنل و فرماندهان ارتش، 28/01/1375.
33. بیانات در دیدار اعضای هیئت دولت، 05/06/1382.
34. بیانات به مناسبت حلول سال نو، 01/01/1382.
35. دیدار فعالان بخش‌های اقتصادی‌ کشور، 26/5/1390.
36. دیدار جمعی از نخبگان و برگزیدگان علمی، 13/7/1390.
37. بیانات در دیدار اعضای هیئت دولت، 05/06/1382.
38. بیانات در در دیدار دانشجویان و اساتید دانشگاه‌های استان کرمان، 19/02/1384.
39. بیانات در دیدار مسئولان قضایی کشور، 05/04/1387.
40. همان.
41. همان.

منبع:مرکز پژوهشهای اسلامی صدا و سیما

/ج