آشنایی با مسجد کوفه

نام«مسجد کوفه»را بارها و بارها شنیده ای! وگاه وقتی مناجات زیبای «مولای یا مولای»(1) امیرالمؤمنین(ع) درگوش جانت نشسته، دلت تا مسجد کوفه پرکشیده است . همان مسجدی که محرابش سحر گاه نوزدهم رمضان شاهد ضربت خوردن مولای پرهیز کاران بود و در و دیوارش «فزت و رب الکعبه»(2) را به تماشا نشست. ما طبق قرار قبلی هتل را در «نجف»اشرف به مقصد «کوفه»ترک می کنیم .درکمتر از نیم ساعت می توانی به کوفه برسی. در راه به مکان های زیارتی کوفه فکر می کنیم. مسجد مقدس کوفه و مقام های انبیا و معصومان درآن،خانه امام علی(ع)، مزار «مسلم بن عقیل»،مزار«هانی بن عروه»،مزار«مختارثقفی»، مزار«ذی الکلفل نبی(ع)»، مزار «یونس نبی(ع)» در شریعه ی کوفه و مزار«میثم تمار».
همه ی این ها وقایع تاریخی فراوانی را به یادها می نشاند.
حالا دیگر به نزدیکی مسجد کوفه رسیده ایم، وارد محوطه ی «مسجد کوفه»می شویم. نخل ها ، داغ های شیعه را در دل مان تازه می کنند.
مسجد مقدس و زیبای «کوفه»با شکل هندسی مربع و با طول وعرضی در حدود110و116 متر و صحنی وسیع و بدون سقف و دیوارهایی به ارتفاع22متر که دورتا دور محوطه اش هفتاد و شش غرفه وجود دارد. 4 در برای ورود و خروج به مسجد به نام های:
1. «باب السده» که معروف به باب امیرالمؤمنین(ع) است؛
2. «باب الکنده»که در ضلع غربی مسجد واقع شده؛
3. «باب الانماط»که محاذی(3) قبله قرار دارد؛
4. «باب الفیل» یا «باب الثعبان»، در میانه ی دیوار شمالی مسجد قرار دارد که در روایات آمده ، بهتر است از این در وارد شویم.
از آن جایی که در صحن مسجد کوفه جایگاه هایی به نام پیامبران و معصومان معلوم و مشهور است که به آن ها مقام می گویند و از آن جایی که مسجد کوفه و مقام هایش اعمال خاصی دارند، کاروان ها وگروه های زائر برای راهنمایی انجام این اعمال از یکی از روحانیان بومی که در مسجد کوفه مستقر هستند و«معلم»نامیده می شوند،کمک می گیرند.
در فاصله ای که منتظر جمع شدن همه ی افراد گروه ایستاده ایم،«آقای عابدی»یکی از مسئولان گروه، پاره ای ازروایاتی که درباره ی مسجد کوفه آمده است برای جمع باز گو می کند و می گوید:«یکی از چهار مسجد مهم و مقدس جهان اسلام ،مسجد کوفه است . پس از ظهور حضرت ولی عصر(ع) پایتخت ایشان شهر کوفه و مرکز قضاوت شان مسجد کوفه خواهد بود. خواندن نماز واجب در مسجد کوفه معادل به جا آوردن یک حج و نماز مستحبی در آن برابر با یک عمره است .قبله ی این مسجد باغی است از باغ های بهشت و دست راست و چپ آن نیز از بوستان های بهشت است .حتی نشستن در این مسجد نیز عبادت محسوب می شود. هیچ بنده ی صالح و پیامبری نبوده مگر آن که در این مسجد نماز خوانده است. در روز قیامت این مسجد اهلش را شفاعت خواهد کرد».
عصای «موسی(ع)»، شجره ی یقطین(4)وانگشتر «سلیمان»در این مسجد است. هیچ گرفتار و محزونی در «مسجد کوفه»دست به دعا بر نمی دارد مگر این که دعایش مستجاب و غم و گرفتاری اش برطرف گردد. اعتکاف(5)در این مسجد مانند اعتکاف در«مسجد الحرام»و «مسجد النبی(ص)» است و...
بعضی از قسمت های این مسجد مقدس را همان معلم عراقی برای ما توضیح می داد:

رُحبه ی امیر مؤمنان(ع)(6)
 

سکویی در جلوی مسجد کوفه است که امام علی(ع) قبل از نماز یا زمان های دیگر بر آن می نشسته و سؤال های مردم را پاسخ می داده اند.

دکّه القضاء(7)
 

محل قضاوت های مولا علی(ع) بوده وستون کوتاهی در آن جا قرار داشته که روی آن این آیه ی «قرآن»را نوشته بودند:«ان الله یامر بالعدل و الاحسان(8)» این مقام در میان صحن مسجد و متمایل به جهت شرقی است. دو رکعت نماز و تسبیحات حضرت زهرا(س) و دعای آن جا را به جا می آوریم و به سمت «بیت الطشت»(9) که در چند قدمی آن است، می رویم.

بیت الطّشت
 

این مقام که در میان صحن مسجد واقع شده، محل یکی از معجزات حضرت علی(ع) بوده که در آن جا به دستور حضرت،طشتی از لجن می گذارند و دختری را که مورد اتهام قرار گرفته بود، روی آن می نشانند. به این ترتیب زالو از شکم دختر خارج شده و بی گناهی او ثابت می شود.

مقام حضرت آدم(ع)
 

این جا همان جایی است که توبه ی آدم پذیرفته شد و جبرئیل به آدم (ع) آموخت که خدا را به پنج تن قسم دهد.حضرت امیر(ع) در کنار این ستون بسیار نماز می خوانده، از همین رو این مقام به مقام امیرالمؤمنین(ع) نیز معروف است.
«مقام حضرت ابراهیم»، «مقام جبرئیل»، مقام«زین العابدین(ع) و... از سایر مقام های این مسجد هستند.

خانه ی امیرالمؤمنین(ع)
 

این خانه در اصل متعلق به «امّ هانی»،خواهر علی(ع)،بوده که حضرت پس از انتقال به «کوفه»آن را منزل خود قرار دادند. این خانه در ضلع جنوب غربی بیرون از «مسجد کوفه» واقع شده است . خانه ای که خشت های آن گرچه قدیمی نیست، اما تا عمق تاریخ تو را عقب می برد.اتاق های کوچک و محقر یکی به نام امام حسن(ع) و یکی به نام امام حسین(ع)،یکی متعلق به ام البنین و دیگری به نام ابالفضل العباس(ع) و حضرت زینب(س)و از همه جان گدازتر محلی که جنازه ی مطهر مولای متقیان را امام حسن(ع) و امام حسین(ع) غسل دادند. گویی هنوز ناله های بچه ای علی(ع) در آن شب به گوش می رسد و چاهی که دردهای دل علی(ع) را می شنیده در میان این خانه واقع شده است.هر کسی در گوشه ای به نجوا و نماز و راز و نیاز ایستاده است و همه با همه ی وجود گویی حضور مولا را احساس می کنند.
مهلت هم به پایان می رسد و ما از میان انبوه زائران حرکت می کنیم تا به نجف برگردیم.

پی نوشت ها :
 

1. یکی از دعاهای حضرت امیر(ع) معروف به مناجات مسجد کوفه در کتاب مفاتیح آمده است.
2. به خدای کعبه رستگار شدم.
3. محاذی: مقابل و روبه رو.
4. شجره یقطین: در قرآن مجید که در داستان یونس آمده کدو می باشد.
5. اعتکاف: گوشه گیری، گوشه گیری برای عبادت.
6. رحبه ی امیرالمومنین: محلی که حضرت علی(ع) با اصحاب درباره حدیث غدیر احتجاج کردند.
7. دکه القضاء: سکوی قضاوت که امام علی از آن برای قضاوت استفاده می کردند.
8. همانا خداوند (خلق را) فرمان به عدل و احسان می دهد. آیه ی 90، سوره نحل.
9. بیت الطشت: از مقام های مسجد کوفه، محل وقوع یکی از کرامت های امیر المومنین (ع) است.
 

منبع:ویژه نامه آسمان مهر