فراماسونری در علائم ، نمادها و اعداد

علامات و اعداد خاصی مورد توجه فراماسون ها و دیگر گروه های شیطان پرست هستند که اکثر آنها نیز منشاء مصری دارند، هرچند علامت هایی نیز از دیگر عقاید الحادی ملل باستان از جمله آریایی های قدیم (نه دین زرتشت) ، شرق دور و... اقتباس شده اند. مهمترین آنها عبارتند از:

چشم جهانبین:

یکی از نمادهایی که در فراماسونری کاربرد فراوان دارد، علامت و نماد چشم جهان بین«All seeing eye» است که به صورت یک هرم و چشم در رأس آن می باشد. این نماد مربوط به یکی از خدایان مصر باستان بوده است عده ای معتقد هستند که این چشم همان چشم هرس می باشد و عده ای دیگر معتقد هستند که این چشم ، چشم شیطان می باشد که هنگام وسوسه کردن حضرت ابراهیم برای قربانی نکردن حضرت اسمائیل ، آن حضرت با پرتاب سنگ آن را کور کرد. هرم در معماری کاربرد زیادی دارد ، اما هر هرمی هرم ماسونی نیست. هرم در معماری ماسونی به شکل هرم با رأس جدا و یا هرم با رأس نورانی نشان داده میشود .

ستون سنگی با نوک هرمی (Obelisk):

این نماد که نماد زایندگی و باروری در مصر باستان بوده است، در بناهای ماسونی متعددی به کار رفته است . به معنای سوزن یا ستون نوک‌تیز ، ستون سنگی چهارگوش و بلند که در بالای آن یک نوک هرمی جای دارد و گفته می‌شود که برگزیدن شکل هرم برای همانندسازی با یک پرتوی سنگ شده قرص خورشید بوده‌است. در دوران کهن مصریان باور داشتند که این ستون نمادی از تکه چهاردهم بدن اوزیریس می باشد . این بنا در معماری مصر باستان ، آشور ، آکسومی اتیوپی، روم باستان ، بیزانس (روم شرقی) به کار رفته‌است.
در دوران نوین نیز این بنا در شماری از میدان‌های اصلی اروپا و آمریکا وجود دارد این بنا نزد فراماسونها مقدس به شمار می‌رود . در حالی که گروهی از مسلمانان آن را نماد شیطان می‌دانند. به طوری که یکی از اعمال حج سنگ زدن به این بناست که رمی جمرات نامیده می‌شود.
توجه کنید که Obelisk ها دقیقاً به شکل ستون سنگی منشوری شکل هستند که سطح مقطع مربعی دارند و در انتهای آنها نیز همیشه هرم وجود دارد. بنابراین بناهایی که ویژگیهای فوق را نداشته باشند،Obelisk محسوب نمی شوند. با جستجوی کلمه Obelisk در اینترنت به ابلیسک هایی با کاربرهای مختلف مواجه خواهید شد ، مثل ساختمان یادبودی در واشنگتن آمریکا و یا برج ساعت یکی از شعب یونایتد بانک.

ستاره شش گوش :

ین علامت در افکار عمومی به عنوان نماد «یهودی ها» شناخته شده است و به آن « ستاره ی داوود » یا « مهر سلیمان» هم می گویند؛ ولی در حقیقت این نماد هم جزء نمادهای الحادی بوده که بر اساس تفکرات الحادی مصر باستان ساخته شده است و نماد تعادل طبیعت بین زن و مرد، طبع سرد و گرم، الهه های ماه و خورشید و.... است. البته علامت مذکور در مکتب های الحادی دیگر، مانند هندوییسم و دیگر مکتب های شرقی نیز با مفاهیم مشابهی به کار می رود. نکته مهم این است که این تفکر تعادل عالم خلقت، متفاوت با دیدگاه اسلام است. در اسلام نیز مفهوم تعادل وجود دارد، اما در دیدگاه اسلامی، این تعادل مخلوق خداوند یکتاست. امّا در مکاتب شرک آمیز نامبرده، این تعادل را خدایان مختلفی با کمک هم ایجاد کرده اند. برای مثال در تفکر مصر باستان، از امتزاج قدرت خدایانIsis و Osiris، تعادل در عالم خلقت ایجاد شده است. در تفکرات فراماسونری مثلث رو به پایین نماد زن می باشد که با وجود قرار گرفتن در یک شرایط بی ثباط تعادل را حفظ می کند ، در واقع در تفکرات فراماسونی زن عامل تعادل در جهان می باشد .
مثلث رو به بالا نماد مرد می باشد که با قاعده بزرگی که دارد بسیار استوار است و در واقع مردها عامل استحکام جهان می باشند .تا به انجا این تفکرات بسیار عالیست و کاملاً منطقی به نظر می رسند ولی نکته ای که وجود دارد این است که آنها اعتقاد دارند جهان از تلفیق این دو به وجود آمده و خداوند هیچ نقشی در به وجود آمدن این جهان ندارد و این تفکر را با یک ستاره 6 گوش نشان می دهند نکته عجیبی که وجود دارد، این است که شیطان پرستان نیز علامت مذکور را قویترین علامت خود می دانند و از آن در مراسم شیطانی خود استفاده می نمایند. در کتاب ( Web of Darkness شبکه تاریکی » اثرSean Sellars (شیطان پرست معروف) در زیر این علامت نوشته شده است :
این علامت، قوی ترین علامت در شیطان پرستی است. ستاره ی شش گوشه از شش ضلع، شش گوشه (زاویه) و شش مثلث کوچک درست شده است که معرّف عدد 666 می باشد. » این عدد در بین مسیحیان و نیز شیطان پرستان عددی ویژه و خاص است و نشان دهنده دجال Antichristمی باشد. هدف اصلی شیطان پرستان و فراماسونها به حکومت رساندن Antichrist است؛ به همین دلیل است که ستاره شش گوش، بهترین و قوی ترین نمادشان محسوب می شود. در ادامه در کتاب نوشته شده است که حتی کلمه « hex » که در زبان انگلیسی به معنی نفرین و تلاش برای آسیب رساندن می باشد، از کلمه « HEXAGRAM ستاره شش گوش» گرفته شده است.

ستاره پنج گوش :

ستاره پنج گوش یا پنتاگرام یکی از نمادهای بسیار مهم فراماسونها و شیطانپرستان می باشد ، این ستاره هم به شکل روبه پایین و هم روبه بالا در بین این گروهها رواج دارد .به دلیل رخنه تفکرات کابالیستی به درون گروه فراماسونها ، تفکرات شیطانی و ارتباط با اجنه و ماوراءطبیعت در بین این گروه رواج پیدا کرد ، فراماسونها اعتقاد دارند هنگامی که جنی بر آنها ظاهر می شود آن جن در قالب یک بز با بدنی شبیه انسان است که بر همین اساس سمبل صورت این بز را به صورت ستاره پنتاگرام رو به پایین ترسیم می کنند .

ستاره نُه پر کابالا :

سبک های نقاشی دوران رنسانس در اروپا، به شدت تحت نفوذ اعتقادات و تعلیمات کابالا بوده است. یکی از چهره های تاثیر گذار بر روی نقاشی های این دوره، ریمون لول (Raymon Lull) فیلسوف اهل کاتالان و عضو گروه های مخفی بوده است. تأثیر لول بر آثار دوره رنسانس به حدی بود که تعدادی از محققان وی را سلف رنسانس نامیده اند.
اما تعداد زیادی از محققین معتقدند که اعتقادات و آثار لول به شدت تحت تأثیر سبک های کابالیستی معاصر خود، به خصوص کابالای نشاط آور (Ecstatic Kabbalah) بوده و این فیلسوف، تعالیم کابالیستی را از دریچه ای دیگر ارایه نموده است. تعلیمات لول، وارد آثار هنری شده و آثار هنری لولیستی (Lullian Art) را پدید آورد.
تعالیم لول، به صورت طلسم ها، اشکال هندسی و نقاشی های مختلفی ارایه گردید که یکی از این اشکال هندسی، آرس برویس (Ars Brevis) نام دارد که تلاش نموده است تا ابزار مورد نیاز برای تعالی و تکامل انسان را از دیدگاه لول در قالب تصاویر هندسی بیان نماید. این تصویر هندسی که تعداد زیادی از محققین، آن را با درخت زندگی کابالا (سفیروت) مقایسه نموده اند، به شکل ستاره ی 9 پر به نمایش در می آید.
در واقع، اصول تعالیم لولیستی، در قالب ستاره ی 9 پری به نام (Ars Brevis) به نمایش درآمده است و این تعالیم که خود منبعث از تعالیم شیطانی کابالا می باشد، راز تعالی انسان را بر 9 اصل استوار گردانیده است. این ستاره ی 9 پر، به عنوان یک طلسم شفابخش برای معتقدین به لولیسم به کار می رود. زیرا عدد 9 نشانه ی کمال می باشد. همچنین علامت مخصوص درجه ی 33 در فراماسونری (که بالاترین درجه ی لژ نیز می باشد) حاوی نماد ستاره ی 9 پر است و نشان می دهد که ستاره ی 9 پر، مورد علاقه ی گروه های مخفی و ماسونی است .

علامت آنخ (Ankh) :

این نماد که در باور فرهنگهای امروزی بسیار مرسوم است در واقع در تصاویر مصر باستان بسیار وجود داشته است ، آنخ کلید معروفیست که در کتیبه های موجود در مصر در دست الاهه های مصر باستان مشاهده می شود .نماد Isis است و در لژهای ماسونی به کار می رود. این علامت امروزه به عنوان سمبل جنس زن و نشانه ی فمینیست ها (Feminists) نیز به کار می رود. رواج تفکر فمینیستی در جهان نیز مشکوک بوده و احتمالاً توطئه ای از جانب ماسون ها می باشد.

دستکش سفید :

همانطور که در بخش قبل بیان شد ، 9 نفر از افراد امین حضرت سلیمان دستکشهای سفیدی به نشانه بی گناهی در دست می کردند ، فراماسونها نیز به پیروی از آنان و به نشانه پاک پودن دستشان در قتل هیرام دستکش سفید به دست می کنند .

زمین شطرنجی:

در باور یهودیان و فراماسونرها کف زمین معبد سلیمان به صورت شطرنجی بوده است و درب ورود اجنه به داخل کاخ سلیمان از میان 2 ستون بوآز و جاشین بوده که وجود این دو ستون و زمین شطرنجی به حضرت سلیمان در کنترل اجنه قدرت می داده است.

مار:

فراماسونها معتقد هستند شیطان برای فریب دادن آدم و حوا به صورت مار ظاهر شده است.آنها اعتقاد دارند که پس از رانده شدن شیطان از بهشت ، شیطان به شکل ماری به دور پای طاووس پیچیده وارد بهشت می شود و آدم و حوا را فریب می دهد.

سیب:

اعتقاد دارند که شیطان حضرت آدم و حوا را به وسیله سیب فریب داد

رنگ قرمز:

رنگ قرمز در تفکرات ماسونی و شیطان پرستی نشانه شهوت است.

عدد ۹ :

این عدد، اولین عدد پر اهمیت برای ماسونهاست . بر طبق افسانه های فراماسون ها ، قبل از زمانی که حضرت سلیمان با ملکه ی صبا آشنا بشود ایشان تصمیم میگیرند که برای فرماندهی خود در اورشلیم یک معبد بسیار بزرگ و با شکوه بنا کنند تا شکوه و عظمتشان را به جهانیان نشان بدهند ، برای همین از یک هنرمند و بنّای چیره دست به نام هیرام برای ساخت این بنا کمک میگیرند.
مارسن گیل در نوشته ای با نام Legend of Hiram A biff اینچنین می نویسد که :
هیرام پسر یک زن بیوه بود که در اسراییل زندگی میکرد و حضرت سلیمان بخاطر زیردستیش او را مامور ساخت معبد خود میکند. در آن زمان هر بنّا به نسبت اهمیت درجه خود مبلغی را دریافت میکرد که تنها سه درجه نیز بیشتر وجود نداشت. در درجه اول استادان بنّا بودند .در درجه ی دوم کمک استاد. در درجه ی سوم کارگران ساده قرار داشتند.
هر درجه ، نام رمزی برای خود داشت که در پایان هر روز کاری ، با بیان آن نام مبلغ حقوق خود را دریافت میکرند.
یک روز یکی از بنّاهای درجه پایین نزد هیرام رفته و درخواست می کند تا اسم رمز خودش را در اختیار آنان قرار دهد چرا که اعتقاد داشتند در آمدشان بسیار پایین است و فکر می کردند با داشتن اسم رمز او می توانند در پایان روز پول بیشتری دریافت نمایند . هیرام از دادن اسم رمز خودداری می کند . هیرام توسط کارگران ساده به قتل می رسد و بدنش تکه تکه می شود .
بعد از مدتی حضرت سلیمان متوجه غیبت هیرام میشود و 9 نفر از افراد رازدار و امین خود را مامور پیدا کردن هیرام قرار می دهد ، این افراد دستکش سفید به نشانه ی بی گناهی در دست میکردند ، بعد از مدتی جسد تکه تکه شده ی هیرام را پیدا میکنند و نزد حضرت سلیمان می آورند .حضرت سلیمان تکه های جسد هیرام را بهم میچسباند و هیرام دوباره زنده میشود. از آن تاریخ به بعد عدد 9 به نشانه 9 نفر افراد رازدار و امین حضرت سلیمان در میان فراماسونها مقدس می شود .

عدد ۱۱ :

این یکی از پرکاربردترین اعداد فراماسونریست . ضرایب این عدد خصوصاْ مضرب ۳ آن بسیار پرکاربرد هستند . معروف ترین مورد استفاده از عدد ۱۱ و ۳۳ حادثه یازده سپتامبر است که در یازدهمین روز ماه نهم سال بوقوع پیوست. همچنین
نماد دو ستون کنار در معبد سلیمان است که نام آن ها بوآز و جاشین نام داشتند ، که بوآز در سمت چپ درب معبد قرار داشت و رنگ آن سفید بود که نماد شب و دیگری جاشین نام داشت که در سمت راست درب معبد قرار داشت و رنگ آن قرمز بود که نماد روز بوده است.

عدد 13:

عدد مقدس ماسون ها و یهودیان است. در حالی که مسیحیان آن را نحس می دانند. فراماسون ها در بسیاری از نماد های خود، تعداد اجزاء را 13 قرار می دهند. به عنوان مثال در تصویر وسط، ستاره شش گوش را با 13 ستاره کوچک کشیده اند. در شکل راست، 13 دست گوشه های یک شکل 13 دندانه را گرفته اند.

عدد ۳۳:

این عدد در واقع مضرب سوم عدد یازده استگروه های ماسونی 33 مرتبه و 33 درجه دارند . شخصی که به درجه 33 می رسد ،قدرت زیادی داشته و ماسون اعظم نامیده می شود. این شخص بالاترین مقام لژ را در اختیار دارد در فراماسونری، صاحب درجه 33 بالاترین قدرت را داراست. در سمبل بسیاری از گروههای ماسونی از جمله در علامت مربوط به یک گروه ماسونی شهر (Memphis) آمریکا که نام شهر باستانی Memphis مصر را برخود نهاده اند، عدد 33 بکار رفته است.

پرگار و گونیا :

در وسط این دو علامت، حرف G قرار گرفته است. (به اعتقاد فراماسونها، Goat بز ) نماد شیطان است. نکته جالب دیگر، این که در برخی از لژ ها بر روی علامت پرگار و گونیا، علامت چشم جهان بین نیز حک شده است که نشان دهنده اهمیت فوق العاده علامت چشم جهان بین در نزد ماسون ها می باشد.

ستاره پنج گوش معکوس یا بافومت (Baphomet):

نشان دهنده بز یا Goat می باشد. در بین شیطان پرستان، بز نماد شیطان است.

دست شیطان یا دست شاخدار:

در تفکر ماسونها و شیطان پرستان، شیطان شاخدار Cornuto است و با حرکت دست خود، شیطان را نمایش می دهند. علامت Cornuto علامتی است که باید در تفسیر آن بسیار محتاطانه عمل کرد. زیرا علاوه بر معنای دست شیطان که در غرب شناخته شده است، معانی دیگری نیز دارد. برای مثال در بین ناشنوایان این علامت به معنای
I love you می باشد. در مناطق آذری زبان ایران و ترکیه و ... نیز این علامت نماد بوزقورت (گرگ خاکستری) می باشد که این نماد ، در بین آذری ها شناخته شده است . بنابراین Cornuto هنگامی به معنای دست شیطان است که یک فرد شنوای اروپایی یا آمریکایی در مکان های متعدد از این علامت استفاده می کند و از سوی دیگر این شخص با گروه های مخفی و مشکوک مرتبط است. برای اطلاق لفظ دست شیطان به علامت Cornuto، باید هم به محل زندگی فرد، موقعیت، وضعیت جسمی، ارتباط وی با گروه های مشکوک و دلیل وی در استفاده از این علامت بررسی شود. در ضمن، استفاده از Cornuto در کنار علایم دیگر شیطانی اهمیت دارد.

دست دادن

در فرقه فراماسونری 5 نوع دست دادن وجود دارد
دست دادن به روش تازه واردین ( THE BOAZ )
در فرقه فراماسونی می توان از شیوه دست دادن افراد درجات آنها را در گروه متوجه شد. در درجات پایین و در واقع دست دادنهای پیش پا افتاه ، دست دادن مانند دست دادن معمولی می باشد ولی بعد آن یکی از ماسونها انگشت خود را بین مفاصل دو انگشت اول دست راست ماسون دیگر قرار می دهد ، ماسون دوم در جواب ماسون اول انگشت شصت خود را در محل بین مفاصل دو اولین انگشت ماسونر دیگر قرار می دهد
در بین اساتید ماسونی نیز دست دادن متفاوت می باشد .
در این روش مانند قبل ، با دست دادن معمولی شروع می شود ولی فرد انگشت خود را در بین مفاصل انگشت دوم و سوم دست راست ماسون دوم می گذارد و ماسون دوم هم در پاسخ انگشت خود را در همان مکان از دست ماسون اول قرار می دهد و هر و آن نقطه را می فشارند ایـن دست دادن با نام Tubalcain شناخته شده است

عدد 666:

نماد دجال یا ضد مسیح (Antichrist) و یا شیطان .گاهی به صورت FFF هم این عدد را نشان می دهند. چون حرف F، ششمین حرف انگلیسی است.

چلیپای شکسته (صلیب شکسته) یا Swastika:

این علامت در گروه های ماسونی هم کاربرد دارد. در شکل سمت چپ که مربوط به ماسونهاست، طرحی دیده می شود که در بالای آن علامت صلیب شکسته، و در وسط آن ستاره شش گوش مشاهده می گردد که این مطلب ارتباط نازیسم و صهیونیزم را نشان می دهد. (برخلاف ادعای جهان غرب). زیرا هم ستاره شش گوش و هم صلیب شکسته مورد تقدیس ماسون ها هستند. در واقع ریشه های نازیسم و یهودیت صهیونیستی یکی است و نه تنها این دو حرکت شوم هیچ تضادی با هم ندارند، بلکه در خدمت یکدیگر نیز قرار دارند. البته لازم به ذکر است که بعد از جنایات هیتلر، اکثر گروه های ماسونی به منظور پرهیز از بدنامی، استفاده از چلیپای شکسته را کنار گذاشتند؛ این در حالی است که قبل از جنگ جهانی دوم، علامت چلیپای شکسته یک علامت کلیدی در فراماسونری بوده است. ذکر این نکته ضروری به نظر می رسد که هیتلر نیز ماسون بوده است، اما تحرکات نظامی اش برخلاف مصالح فراماسونری بوده و منجر به مقابله بقیه ماسون ها با وی شده است.

جمجمه و استخوان Bones &Skull :

علامت و رمز گروه مخفی(ماسونی) (Skull & Bones)

افسانه ی ایزس (Isis) یا زن بیوه :

این نماد نیز از دوران مصر باستان اقتباس شده است. فراماسونها اعتقاد دارند که تمام ماسونها فرزندان زن بیوه می باشند. همان طور که ذکر شد در باور مصریان قدیم، Isis و Osiris الهه های مصر باستان بودند که در اثر ازدواج آنان تعادل طبیعت به وجود آمد. بعد از مدتی Osiris مرد و خدای شهرهای مردگان گشت. بدین ترتیب Isis بیوه شد.

چشم horus یا چشم ra (خدای خورشید ):

علامت معروف فراماسونری چشم horus یا چشم ra (خدای خورشید ) در مصر باستان
بعد از ذکر علامات و اعداد مورد استفاده در فراماسونری، ذکر این نکته ضروری به نظر می رسد که برای تطبیق علامت های مذکور بر گروه ها و افراد، باید همواره با احتیاط برخورد کرد. زیرا در بعضی از مواقع، علامت ها و لوگو های بعضی از شرکت ها و سازمانها در نقاط مختلف جهان، شبیه به علامت های فراماسونری هستند، اما همواره نمی توان به این سازمان ها برچسب ماسونی بودن زد. برای مثال بسیاری از شرکت ها و کانال های تلویزیونی و ماهواره ای از نماد چشم در لوگوی خود استفاده می کنند که این چشم، نماد بیننده و مخاطب تلویزیونی است و این مطلب کاملاً منطقی و قابل فهم است. بنابراین در این حالت، چشم موجود در لوگو های مذکور، نشان دهنده ماسونی بودن این کانال ها نیست. همچنین چشم پزشکی ها و عینک سازی هایی که در تبلیغات خود از علامت چشم استفاده می کنند نیز ماسونی نیستند، چرا که حرفه ی آن ها در ارتباط با چشم می باشد. از سوی دیگر در بعضی از تصاویر هنری و معماری، ممکن است در اثر روی هم افتادن خطوط، تصاویر متعددی شبیه به ستاره ی شش گوش و ستاره ی پنج گوشه معکوس پدید آید که این تصاویر نیز غیرعمدی بوده و نشان دهنده ی فراماسون بودن معماران این بناها نیست. بدین ترتیب ، صرفاً با مشاهده یک علامت مشابه علامات ماسونی، نمی توان به افراد و شرکتهای مرتبط با آن علامت، فوراً برچسب ماسون بودن زد. بلکه باید در این زمینه تحقیق نمود و از شواهد محکم تری در تأیید یا رد ماسونی بودن گروه های مذکور بهره گرفت. البته در این بین بعضی علامت ها هستند که اختصاصاً و عمدتاً ماسونی هستند و تا حدود زیادی می توانند ماسونی بودن افراد و شرکت ها و سازمان های مرتبط با خود را نشان دهند. برای مثال علامت پرگار و گونیای ماسونی (نه پرگار تنها و یا گونیای تنها)، علامت بسیار اختصاصی ماسونها است. همچنین علامت هرم و چشم (نه هرم تنها یا چشم تنها) نیز یک علامت بسیار اختصاصی برای گروه های ماسونی است.
از سوی دیگر اگر گروهی از علامت های فراوان و متعدد فراماسونری استفاده بکند نیز به احتمال قوی یک گروه ماسونی می باشد. به همین صورت، گروهی که علایم ماسونی را بدون هیچگونه قرینه منطقی به کار می برد، نیز به احتمال زیاد یک گروه ماسونی است. برای مثال، نماد چشم جهان بین که در لژها استفاده می شود نیز یک نماد کاملاً ماسونی می باشد؛ چرا که در لژها هیچ عملیات چشم پزشکی و تصویربرداری انجام نمی شود که بتوان نماد چشم جهان بین را به آن ربط داد. در هر حال باید این مطلب را همواره به یاد داشت که صرف دیدن یک علامت شبیه به علایم ماسونی، نباید سریعاً به افراد و سازمان های مرتبط با علامت، برچسب ماسون بودن زد و برای رد یا تأیید این مسأله، باید تحقیقات بیشتری انجام داد.
منابع و مآخذ نوشتاری و اینترنتی :
http://fa.wikipedia.org
http://www.aviny.com
http://feramaconery2011.blogfa.com
http://www.alvadossadegh.com
http://www.zohur12.ir
http://www.ammariyon.ir
http://free-mason.blogfa.com/page/namadha
http://www.aiinmahdaviyat.blogfa.com
http://hosseingh.persianblog.ir
http://www.azadmardan.com/new/253-free-masoon2
http://21122012.blogfa.com
http://mouood.org
http://www.shafaf.ir/fa/pages/?cid=56598
http://www.irdc.ir/fa/content/33867/default.aspx
http://www.apmkadeh.com
کابالا ، عرفان سیاسی یهود ، محمد بهزاد کاویانی
مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی اسناد فراماسونری در ایران چاپ اول. تهران، ۱۳۸۱
صادق نیا،ابراهیم، فراماسیونی و جمعیت های سری در ایران (نگاهی به خیانت های فراماسون ها در تاریخ ایران) ، تهران: هیرمند،1377
کتیرایی،محمد، فراماسیونی در ایران (از آغاز تا تشکیل لژ بیداری) ، تهران: اقبال، 1347
رائین، اسماعیل، فراموشخانه و فراماسونری در ایران، تهران: موسسه تحقیق رامین، 1378
طلوعی، محمد، راز بزرگ (فراماسون ها و سلطنت پهلوی) ، تهران: نشر علم، 1380
سعیدی، جعفر، مبانی فراماسونری، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی، 1376
شاه آبادی، حمیدرضا، تاریخ آغازین فراماسونری در ایران بر اساس اسناد منتشر نشده، تهران، سازمان تبلیغات اسلامی، 1378
حائری، عبدالهادی، تاریخ جنبشها و تکاپوهای فراماسونری در کشورهای اسلامی، مشهد: آستان قدس رضوی، 1368
منبع مقاله:
از سلسله مقالات بیداری اسلامی
hhojat@yahoo.com
www.feraq.ir