پرسشی از محضر علامه مصباح یزدی

پرسش:

در چه صورت اِعمال خشونت از سوی مردم علیه متجاوزین به حریم دین، ناموس و جان و مال شهروندان تجویز شده است؟

پاسخ:

از جمله مواردی که خشونت حتی از ناحیه ی مردم تجویز شده است، آنجاست که مردم احساس کنند که کیان اسلامی در خطر است و توطئه ای علیه نظام اسلامی شکل گرفته است و دولت اسلامی به تنهائی قادر به دفاع از کیان اسلامی نیست. چون وقتی دولت اسلامی پی برد که توطئه ای علیه نظام شکل گرفته است وظیفه دارد که خود اقدام کند، حال اگر اقدام دولت کافی نبود مردم موظف اند که به کمک دولت اسلامی بشتابند و از کیان اسلامی و نظام دفاع کنند. چنانکه نمونه هایی از این نوع خطرها را داشتیم که نظام در معرض خطر جدّی قرار گرفته بود و قوای دولتی به تنهایی قادر به مهار آشوبها نبودند، مردم و بسیجیان به کمک آنان شتافتند و به سرعت به غائله و فتنه ی عوامل بیگانه خاتمه دادند.
حتی اگر توطئه ای علیه کیان اسلامی در کار بود، گرچه عده ای از آن غافل بودند و وجود توطئه را احساس نکردند اما دلایل روشن و شواهد قطعی بر وجود توطئه برای مردم وجود داشت و راهی بجز اِعمال خشونت برای خنثی کردن توطئه وجود نداشت، خشونت واجب و لازم است. چنانکه امام خمینی (رحمه الله) می فرمودند: «... تبلیغات و مقالات و سخنرانیها و کتب و مجلات برخلاف اسلام و عفت عمومی و مصالح کشور حرام است و بر همه ی ما و همه ی مسلمانان جلوگیری از آنها واجب است و از آزادیهای مخرّب باید جلوگیری شود و از آنچه در نظر شرع حرام و آنچه برخلاف مسیر ملت و کشور اسلامی و مخالف با حیثیت جمهوری اسلامی است، بطور قاطع اگر جلوگیری نشود همه مسئول می باشند و مردم و جوانان حزب الّهی اگر برخورد با یکی از امور مذکور نمودند به دستگاههای مربوطه رجوع کنند و اگر آنان کوتاهی کردند خودشان مکلفی به جلوگیری هستند...»(1)
بنابراین در صورتی که برخی قصد براندازی نظام و سرنگونی آن، یا قصد توهین به اسلام و قرآن یا قصد توطئه بر علیه مصالح کشور و امنیت عمومی را داشتند گرچه دیگران به هر دلیلی متوجه خطر نشدند و یا صلاح ندیدند که اقدام کنند، اگر راهی به جز اعمال خشونت وجود نداشته باشد، واجب است که مردم خودشان اقدام کنند؛ پس در اینجا نیز خشونت جایز است. معنای سخن ما این نیست که در همه جا باید دست به خشونت زد، بلکه رحمت الهی و مهربانی اصل است و تنها به هنگام ضرورت و اضطرار باید دست به خشونت زد. وقتی دولت اسلامی وجود دارد باید بر طبق رأی دادگاه و مقامات ذی صلاح دولت اسلامی عمل شود؛ اما اگر کار از دست دولت اسلامی خارج شد و برای حفظ اسلام و نظام اسلامی راهی جز قیام خشونت آمیز مردمی نبود، خشونت واجب است.
فرض دیگر صورتی است که نظام و حکومت، اسلامی نباشد و مردم زیر سلطه ی حکومت طاغوت زندگی کنند در این صورت نیز اگر اصول اسلام مورد تعرّض قرار گرفت و دشمنان درصدد محو اسلام برآمدند بر مردم واجب است بپا خیزند و با تمام وجود از اسلام و قرآن دفاع کنند، چنانکه حضرت امام خمینی (رحمه الله) فرمودند: اگر اصول اسلام در خطر باشد قرآن و مذهب در مخاطره باشد در اینجا تقیه حرام است و باید قیام کرد ولو بلغ ما بلغ(2). پس در مواردی چاره ای جز اقدام عملی وجود ندارد و باید با خشونت، جلو خشونت و توطئه گرفته شود.

پی نوشت ها :

1. وصیت نامه ی حضرت امام خمینی (رحمه الله)، بند «م».
2. صحیفه ی نور، ج1، ص40.

منبع مقاله :
مصباح یزدی، محمد تقی؛ (1391)، پاسخ استاد به جوانان پرسشگر، قم: انتشارات مؤسسه ی آموزشی و پژوهشی امام خمینی (قدس سرّه)، چاپ اول