تعریف:

به خروج خود به خود ادرار بعد از سنی که کودک باید کنترل مثانه خود را یاد گرفته باشد بی اختیاری ادراری گفته می شود.
معمولاً کنترل مثانه در روزها در سنین 2 - 3 سالگی و در شب ها 4 سالگی به دست می آید. تقریباً بی اختیاری ادرار در 5- 7 سالگی رخ می دهد. بی اختیاری ادرار ممکن است شبانه یعنی (فقط در طول شب) یا روزانه (فقط در طی روز) و یا هر دو باشد.

انواع بی اختیاری ادرار:

در صورتی که کنترل ادرار هرگز صورت نگرفته باشد، بی اختیاری اولیه نامیده می شود.
ولی اگر کنترل مثانه به دست آمده باشد و در حال حاضر از دست رفته باشد، بی اختیاری ثانویه نامیده می شود.
* بی اختیاری ادرار شبانه با علت ناشناخته به ندرت در روز اتفاق می افتد.
بی اختیاری معمولاً در 12- 8 درصد کودکان زیر 8 سال و در پسرها بیشتر دیده می شود. بی اختیاری ادرار معمولاً یک مشکل خانوادگی است یعنی اگر در یک فرزند خانواده وجود داشته باشد احتمال بروز آن در سایر فرزندان نیز بیشتر می شود.

بررسی و شناخت:

اغلب بی اختیاری ادرار شبانه است و بی اختیاری ادرار روزانه به ندرت دیده می شود. کودکان بالای 6 سال مبتلا به بی اختیاری ادرار، باید از نظر وجود مشکل عضوی مورد بررسی قرار گیرند. در صورتی که مشکل برای والدین و کودک مهم باشد و آنها طالب درمان باشند درمان موثرتر خواهد شد.
فشار عصبی در خانواده، مشکل را تشدید می کند. والدین از کودک انتظار عملی را دارند که او توانایی انجام آن را ندارد. تولد یک خواهر یا برادر جدید، مدرسه ای که کودک در آن احساس راحتی نمی کند (مثلاً معلمی که کودک را آزار می دهد) نمونه هایی از فشارهای عصبی برای کودک هستند. اگر کودک در هنگام فعالیت هیجان انگیز خودش را خیس می کند، ممکن است نیاز به تخلیه مثانه داشته باشد. در صورتی که کودک فقط در شب، هنگامی که خسته یا ناراحت است بستر را خیس می کند یک اختلال عملکردی دستگاه ادراری حدس زده می شود. اگر کودک علائم دیگری علاوه بر خیس کردن رختخواب مانند در دشکم، سوزش ادرار یا تکرر ادرار داشته باشد، عفونت ادراری مطرح است.

تشخیص:

برای تشخیص ممکن است پزشک آزمایش ادرار یا سونوگرافی و یا وی. سی. یو. جی درخواست کند.

درمان:

درمان بی اختیاری ادرار بسیار پیچیده است زیرا علت آن اغلب ناشناخته می باشد. اقدامات درمانی زمانی موثر خواهد بود که کودک بخواهد مشکل بی اختیاری پایان یابد.

اقدامات درمانی شامل:

کاهش عوامل استرس زا
(عوامل استرس زا مانند تولد یک نوزاد جدید)
محدود کردن مصرف مایعات بعد از شام
استفاده از داروها
استفاده از زنگ اخبار برای استفاده از توالت انجام ورزش های کششی مثانه

طرز برخورد با این کودکان:

* کودک خود را به علت شب ادراری تنبیه نکنید چون این کار غیر ارادی است.
* این مشکل را مرتب به او گوشزد نکنید و مورد بحث و توجه قرار ندهید زیرا نتیجه مطلوبی نخواهد داشت.
* کودک خود را قبل از خواب به ادرار کردن تشویق کنید.
* کودک خود را در طول شب، چندین بار با فاصله های مرتب برای ادرار کردن بیدار کنید.
* تمرین های لازم برای نگهداری ادرار در مثانه را به کودک یاد بدهید.
* برای کودک خود جدولی در مورد پیشرفت او در این زمینه درست کنید و در صورتی که فردا شبی که بستر وی خشک بود، جایزه ای برایش در نظر بگیرید.
* مهم ترین مورد، رفع فشارهای روانی و عوامل نگران کننده در محیط خانه و از بین بردن احساس شرم و گناه در کودک.

منبع مقاله: فصلنامه ی طبیب سبز شماره 2، تابستان 1392

/م