نماد‌های نجومی و معنی آنها

سمبل‌های نجومی نمایانگر اجرام آسمانی گوناگونی می‌باشند. این مقاله مطالبی بیشتری را درباره‌ی سمبل‌های نجومی در اختیار شما قرار می‌دهد . . .

آیا می‌دانستید؟

سمبل خورشید، ماه و سیّاره‌ی کوتوله‌ی پلوتو هم برای استفاده در علم نجوم و هم در کار برد شبه علم ستاره شناسی (طالع بینی) پدید آمده و گسترش یافته‌اند.
نخستین سمبل‌های نجومی در متون یونان باستان مشاهده شده‌اند. با این حال این سمبل‌ها به طور طبیعی اجرام آسمانی‌ای که در قرون وسطی به اکتشاف رسیدند را کم داشتند. به مرور زمان که سیاراتی بیشتر، قمرها، سیاره‌های کوتوله و شهاب سنگ‌ها کشف شدند به آنها نام‌ها و سمبل‌هایی بر حسب اجماع دادند.
این سمبل‌ها صرفاً شکل‌هایی بی معنی که به طور تصادفی به جرم آسمانی خاصی مرتبط شده باشند نیستند. این سمبل‌ها نشان دهنده‌ی نام سیاره در متون باستان بودند و از این رو بایستی به شکلی ناگسستنی با وجودی که نمایانگر آن می‌بودند پیوند داده می‌شدند. این سمبل‌ها اغلب اسطوره شناسی پشت نام این سیارات را به نمایش می‌گذارد. از طرف دیگر زمین چیزی که طنین انداز نوشته‌های باستان باشد نشان داده نشده است. سیاره‌ی زمین با دایره‌ای که به چهار ربع دایره تقسیم شده است نمایش داده شده است ــ جهانی را نشان می‌دهد که از چهار جهت به چهار ربع دایره تقسیم شده است.
در این جا سمبل‌های نجومی برجسته و معانی آنها ذکر شده‌اند.
سمبل‌های نجومی و آنچه که مظهر آن می‌باشند
خورشید به شکل یک دایره با نقطه‌ای در وسط آن نشان داده شده است. این امر نشان دهنده‌ی سرشت مرکزی خورشید در منظومه‌ی شمسی می‌باشد. این سمبل در دوره‌ی رنسانس پدید آمد؛ سمبل کهن‌تر یونانی برای خورشید دایره‌ای را به همراه مخروطی بر روی آن نشان می‌دهد. باز گفت‌های باستان خورشید را با یک پرتو نمایش می‌دادند.
ماه به صورت هلالی واضح نشان داده می‌شود. ماه برای اختر شناسان دوران باستان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بود چرا که ماه در تاریکی شب درخشان‌ترین جسم در آسمان بود. کسی بر این امر واقف نبود که ماه قمر سیاره‌ی زمین است و یا این که درخشش آن از بازتاب نور خورشید می‌باشد.

سیارات

سیاره‌ی عطارد به وسیله‌ی گونه‌ای از عصای پیک با سبکی خاص نشان داده می‌شود. نام عطارد پس از نام یک خدای رومی با همین اسم (مرکوری) نام گذاری شده است. مرکوری و همتای یونانی‌اش هرمس در حالی که عصای پیکی را در دست دارند نشان داده می‌شوند. اتفاقاً عصای پیک به طور اشتباهی برای نشان دادن حوزه‌ی پزشکی به کار گرفته شد که در واقع با استفاده از عصای اسکلی پیوس نشان داده می‌شود.
سیاره‌ی ونوس پس از الهه‌ی نام دهنده‌ی رومی زیبایی، عشق و آمیزش جنسی نام گذاری شد. الهه ونوس آینه‌ای دستی داشت. سمبل سیاره‌ی ونوس نمایانگر این اثر باستان می‌باشد. به دلیل ارتباط این سیاره با الهه‌ی زیبایی و عشق، سمبل ونوس برای نشان دادن جنسیت زنانه به کار گرفته شده است.
سمبل زمین همانگونه که قبلاً نیز گفته شد نشان دهنده‌ی چهار ربع دایره‌ی به وجود آمده به وسیله‌ی خط استوا و نصف النهار گرینویچ می‌باشد. به نظر می‌رسد سمبل دیگر کره‌ی زمین که شکل معکوس سمبل ونوس می‌باشد نمایانگر قدرت مسیح بر روی زمین باشد هرچند این سمبل (احتمالاً ناخواسته) به طور دقیقتر کج شدگی محوری ونوس را نشان می‌دهد که معکوس شده است و به تناظر نزدیک به آن چه زمین دارد می‌باشد.
مریخ که نام خدای جنگ بر روی آن گذارده شده است با یک سپر و نیزه نمایش داده می‌شود. این سمبل نیز به دلیل نقش تقریباً انحصاری گروه مردان به عنوان جنگجو در دوران باستان برای نشان دادن جنسیت مردانگی به کار گرفته می‌شود. این سمبل هم چنین سمبل متالوژی برای آهن می‌باشد دلیلی محکمتر برای مرتبط ساختن آن با جنگجویان.
سیاره‌ی ژوپیتر (مشتری) که بزرگترین سیاره می‌باشد پس از پادشاه خدایان، معادل رومی واژه‌ی یونانی زئوس نام گذاری شده است. سمبل آن می‌تواند هم به معنی عقاب باشد که وسیله‌ی زئوس می‌باشد و یا صاعقه که سلاح وی است. این سمبل هم چنین می‌تواند حرف “Z” (زتا) باشد، خط عمودی نشان دهنده‌ی مخفف آن می‌باشد.
زحل (کیوان) پس از خدای کشاورزی نام گذاری شده است و با یک داس نشان داده می‌شود. هر چند این سمبل به شکل حرف “H” تزئین شده است اما به رابطه‌ی بین دومین سیاره‌ی بزرگ و خدای کشاورزی دلالت دارد.
سمبل اورانوس می‌تواند به دو معنا باشد. این سیاره پس از نام خدای آسمان نام گذاری شد و این سمبل می‌تواند آمیزه‌ای از خورشید و مریخ یاشد. آسمان در اسطوره شناسی یونان با نور خورشید روشن می‌گردید و با قدرت مریخ اداره می‌شد. این سمبل هم چنین آمیزه‌ای از سمبل‌های متالوژی آهن و طلا می‌باشد. این سمبل نمایانگر فلز تازه کشف شده‌ی پلاتین قرار گرفت. پلاتین "طلای سفید" خوانده می‌شد و در مخلوطی با آهن یافت شد. سمبل قبلی اورانوس حرف ابتدای نام کاشف آن هرشل را در برمی‌گرفت. این سمبل عبارت بود از دایره‌ای به همراه حرف “H” تزئین شده در بالای آن.
سمبل نپتون مظهر نیزه‌ی سه سر نپتون خدای رومی دریا، برابر با پوسوئیدون خدای یونانی می‌باشد. سمبل قبلی نپتون به مانند اورانوس حرف ابتدای نام کاشف آن را در برمی‌گرفت. این سمبل عبارت بود از یک دایره به همراه حرف “LV” تزئین شده در بالای آن که مخفف شیشه می‌باشد.
پلوتو که قبلاً یک سیاره دانسته می‌شد با تزئینی از حروف “PL” که هم چنین مخفف پرسیوال لوئل نام کاشف آن می‌باشد نمایش داده می‌شد.
نمادهای زودیاک و آن چه مظهر آن می‌باشند
این سمبل‌های نجومی عمدتاً در متون قدیمی یافت می‌شوند؛ این سمبل‌ها به ندرت در ادبیات مدرن امروزی به کار برده می‌شوند. نمادهای زودیاک هنوز هم به کار برده می‌شوند اما در چنان شکلهای بسیاری یافت می‌شوند که سمبل‌های اصلی چندان به حساب نمی‌آیند. سمبل‌های نجومی گاهی برای خورشید و زمین به کار گرفته می‌شوند و سمبل ماه اغلب با یک هلال نشان داده می‌شود اما دیگر سیارات امروزه بسیار به ندرت با سمبل‌های اسطوره‌ی نام خود نشان داده می‌شوند.
در دنیای امروزی بسیاری از سمبل‌ها برای نشان دادن مفاهیمی کاملاً متفاوت به کار برده می‌شوند. البته سمبل ونوس و مریخ به ترتیب نمایانگر جنسیت مؤنث و مذکر می‌باشند. جدای از این مطلب سمبل ماه به عنوان بخشی غیر قابل جای گزین از سمبل اسلام در همه جا فراگیر می‌باشد.