تألیف: حمید وثیق زاده انصاری
منبع:راسخون



 
اندامک‌های بسیاری وجود دارند که اجزای مختلفی از سلول را می‌سازند. این اجزاء و عمل کردهای آنها در به وجود آمدن و بقای حیات هر موجود زنده‌ای کمک می‌نمایند. مقاله‌ی زیر شما را یاری می‌رساند تا اطلاعات بیشتری را درباره‌ی یک سلول به دست آورید.
واحد اصلی و اساسی حیات سلول است. شما خواهید دید که صدها و میلیون‌ها نوع از سلول‌های مختلف زنده در این جهان وجود دارند. این سلول‌ها در کنار یک دیگر یک موجود زنده‌ی چند سلولی را به وجود آورده و یا این که هر سلول موجود زنده‌ی تک سلولی‌ای را پدید می‌آورد. هر سلول منحصر به فرد می‌باشد و عمل کردها و ویژگی‌های خاص خود را دارد. سلول‌ها به دو دسته‌ی سلول‌های یوکاریوتی و سلول‌های پروکاریوتی تقسیم بندی می‌شوند. سلول‌های پروکاریوتی موجودات زنده‌ی تک سلولی‌ای را پدید می‌آورند که بزرگترین گروه موجودات زنده را تشکیل می‌دهند. تمامی باکتری‌ها شامل یک سلول پروکاریوتی می‌شوند که از اجزای ساده‌ای تشکیل شده است. از طرف دیگر سلول‌های یوکاریوتی صورتی پیش رفته از سلول‌هایی می‌باشند که موجودات زنده‌ی چند سلولی و تعدادی از موجودات زنده‌ی تک سلولی‌ای که از اجزایی پیچیده برخوردار می‌باشند را پدید می‌آورند. این سلولها همان گونه که بعداً متوجه شباهت‌های میان سلول‌های پروکاریوتی و سلول‌های یوکاریوتی خواهید شد از سلول‌های پروکاریوتی تکامل پیدا کرده‌اند.

عمل کردهای یک سلول

سلول مهم‌ترین ساختار یک موجود زنده می‌باشد. هر نوع سلول عمل کردی خاص برای به اجرا گذاشتن دارد و در مکان‌هایی خاص از بدن یک موجود زنده جای دارد. سلول به تنظیم نمودن حرکت آب، مواد خوراکی و مواد زائد به سمت درون و بیرون بدن کمک می‌نماید. سلول در بر گیرنده‌ی کد حیات یعنی DNA می‌باشد که سوخت و ساز پروتئین‌ها و انتقال اطلاعات ژنتیکی و وراثتی از سلول مادر به سلول دختر را هماهنگ می‌سازد. سلول هم چنین شامل ریبوزوم می‌شود که برای سوخت و ساز پروتئین بسیار مهم و حیاتی است. تولید انرژی در میتو کندری صورت می‌پذیرد و هضم مواد غذایی و دیگر مواد با کمک لیزوزوم‌ها انجام می‌پذیرد. اجزای بسیار دیگری در سلول وجود دارند که هر کدام از آنها از عمل کردی منحصر به فرد برخوردار هستند. اجازه دهید به جزئیات اجزای مختلف سلول و کاری که به انجام می‌رسانند بپردازیم.

اجزای یک سلول و عمل کردهای آنها

غشای سلولی

بیرونی‌ترین پوشش یک سلول را غشای سلولی می‌نامند. غشای سلولی مانند یک پلیس ترافیک عمل می‌نماید که ورود و خروج مواد را تنظیم می‌نماید، یعنی یون‌ها و مواد محلول. این امر به تنظیم نمودن تعادل درونی سلول کمک می‌کند.

دیواره‌ی سلولی

بیرونی‌ترین پوشش یک سلول گیاهی دیواره‌ی سلولی خوانده می‌شود. این دیواره از سلولز ساخته شده است و تکیه‌گاهی مکانیکی را برای سلول فراهم می‌آورد.

سانتروزوم

سانتروزوم قسمتی از یک سلول حیوانی است. یک سلول حیوانی ممکن است شامل یک و یا دو سانتروزوم شود که به میتوز کمک می‌نماید.

کلرو پلاست

کلرو پلاست‌ها دشتاره‌های سبز رنگی هستند که بخشی از سلول گیاهی محسوب می‌شوند. آنها در معرض تابش نور خورشید با استفاده از عمل فوتو سنتز به تولید غذا کمک می‌کنند.

کرو موپلاست

کرو موپلاست‌ها نیز اندامک‌هایی از سلول گیاهی هستند که در سلول‌های مختلف از رنگ‌های متفاوتی برخوردار هستند.آنها شامل زانتوفیل و کاروتین می‌شوند که به تولید و دادن رنگ به گل‌ها و میوه‌ها کمک می‌نمایند.

سیتو پلاسم

به مخلوط آب و ترکیبات آلی و غیر آلی حل پذیر سیتوپلاسم گفته می‌شود. اکثر بخش‌های یک سلول در سیتو پلاسم قرار دارند. تمامی وظایف و فعالیت‌های مربوط به سوخت و ساز یک سلول حیوانی در این جا به وقوع می‌پیوندند.

ریز تورینه‌ی درون دشته‌ای

ساختارهای لوله مانندی که در نزدیکی هسته‌ی سلول یافت می‌شوند و به فراهم آوردن تکیه گاهی برای هر دو سلول گیاهی و حیوانی کمک می‌نمایند ریز تورینه‌ی درون دشته‌ای خوانده می‌شود. دو نوع ریز تورینه‌ی درون دشته‌ای وجود دارند، ریز تورینه‌ی نرم و لطیف بدون ریبوزوم‌های وابسته و ریز تورینه‌ی زبر و خشن که دارای ریبوزوم‌های وابسته است.

بدنه‌های گولجی

دستگاه‌ها و بدنه‌های گولجی ساختارهایی کیسه مانند صاف هستند که بر روی یک دیگر انباشته شده‌اند. آنها به ترشح و انبار کردن هورمون‌ها و آنزیم‌هایی می‌پردازند که به نقل و انتقالات برون سلولی کمک می‌نمایند.

لوکوپلاست‌ها

اندامک‌هایی در سلول گیاهی وجود دارند که نوعی پلاستید بی رنگ هستند و به انبار کردن نشاسته کمک می‌کنند.

لیزوزوم

این بخش از سلول حیوانی کیسه‌ای غشایی است. لیزوزوم بخشی از دستگاه گولجی است که شامل آنزیم‌های مختلفی است. لیزوزوم به گوارش درون سلولی و زدودن مواد خارجی کمک می‌نماید. آنها هم چنین "کیسه‌های خودکشی" نیز خوانده می‌شوند چرا که اگر یکی از آنها بترکد تمام سلول نابود خواهد شد.

میتو کندری

میتو کندری از دو لایه‌ی غشایی برخوردار است که از میان آنها غشای درونی برای شکل دادن تیغه‌ها در هم پیچیده می‌شود. میتوکندری نیروگاه سلول است، جایی که نوکلئوتید ATP با عمل تنفس سلولی تولید می‌گردد.

غشای هسته‌ای

پوشش هسته غشای هسته‌ای نامیده می‌شود. غشای سلولی از روزنه‌های بسیاری برخوردار است که به نقل و انتقال مواد کمک می‌نماید.

هستک

هستک حاوی RNA است و RNS را به همراه طرح‌های پروتئینی که باید مورد سنتز قرار گیرند به سویریبوزوم ارسال می‌کند.

دشته هسته

مایعی غلیظ که حاوی الیاف‌های کروماتین ساخته شده‌ی از DNA است دشته‌ی هسته خوانده می‌شود. الیاف‌های کروماتین پس از تقسیم سلولی تحت عمل تغییراتی در ساختار قرار می‌گیرند و کروموزوم نامیده می‌شوند. این کروموزوم شامل اطلاعات وراثتی ژن‌ها می‌شود.

هسته

مغز یک سلول، هسته‌ی سلول، عمل کردهای انجام شده و رخ داده در سلول را کنترل می‌نماید. هسته‌ی سلول طرح حیات را که DNA است در خود جای می‌دهد.

ریبوزوم

بخشی از سلول است که حاوی RNA است و به سنتز پروتئین کمک می‌کند.

واکوئل

بزرگترین و فراوان‌ترین آبدانک یک سلول گیاهی واکوئل نامیده می‌شود. واکوئل در بر گیرنده‌ی مایعاتی است و به ذخیره‌ی مواد، مواد در حال ساخت، و آب کمک می‌نماید.
این تمام مطلب درباره‌ی بخش‌های مختلف یک سلول و نحوه‌ی عمل کرد آنها بود. دیواره‌ سلولی، واکوئل مرکزی و کلرو پلاست‌ها بخش‌های مجزای یک سلول گیاهی و سلول حیوانی هستند. کوچک‌ترین واحد حیات در واقع مهم‌ترین آنها برای بقای حیات است. امید داریم که این مقاله درباره‌ی سلول‌ها برای خواندن و مطالعه‌ی شما سودمند و مفید واقع گردیده باشد.