نقش دانش آموز در تصمیمات مهم تحصیلی

اگر به سیر رشد نگاه کنیم، بین توانمندی و استقلال به طور طبیعی تعادل وجود دارد. هر جا توانمندی رشد کند، استقلال هم متناسب با آن رشد می کند.
در بسیاری از مواقع، رشد این دو، متناسب نیست. یعنی فرد توانمند نیست اما می خواهد مستقل عمل کند یا برعکس توانمند است ولی اجازه ی استقلال ندارد. هر دو طیف این مسئله مشکل دارد.
اگر به تصمیم گیری به عنوان یک جریان نگاه کنیم، می بینیم ارتباط تنگاتنگی با حل مسئله دارد. یعنی اول: مشخص کردن و تعریف کردن دقیق مسئله دوم: در نظر گرفتن راه حل های ممکن. سوم: تعیین کردن نکات مثبت و منفی هر راه حل. چهارم: انتخاب کردن بهترین راه حل، که بیشترین امتیاز مثبت یا کم ترین امتیاز منفی را دارد. پنجم: عملکردن به راه حل انتخاب شده.
توانایی تصمیم گیری درست، یک شبه به دست نمی آید و والدین و مربیان در سیر تعلیم و تربیت باید قدم به قدم آن را به کودک و نوجوان بیاموزند. یعنی از مسائل کوچکی شروع کنیم که دانش آموز به بسیاری از مشخصات و جوانب آن ها اشراف و اطلاع دارد و بر آن ها مسلط است. او را به تدریج در مسائل روزمره زندگی شرکت دهیم. این کار در ابتدا ممکن است وقت گیر باشد، ولی نتیجه اش بسیار ارزشمند است. مثلاً انتخاب بین این کفش و آن کفش، این کتاب و آن کتاب، نحوه ی خرج کردن پول توجیبی، نحوه ی گذراندن اوقات فراغت، ساعت شروع تکالیف، زمان مناسب برای درس خواندن و... در تمام این شرایط می توانیم به کودک فرصت بدهیم تصمیم گیری را یاد بگیرد. مراحل را برایش توضیح دهیم و به او کمک کنیم تا به تدریج در این موضوع قوی تر شود.
او در بسیاری از مسائل مربوط به تحصیلش می تواند نظر دهد. مثل مدرسه ای که باید در آن ثبت نام شود، رشته ی تحصیلی و نحوه ی گذران اوقات فراغت، نحوه ی تنظیم وقت برای انجام دادن تکالیف و... اما مثلاً مدرسه رفتن یا نرفتن موضوعی نیست که او بتواند راجع به آن تصمیم گیری کند. چون او توانایی لازم برای بررسی جوانب مختلف این مسئله را ندارد. اگر دانش آموزی توانایی ذهنی کافی را برای رفتن به مقاطع بالاتر نداشته باشد یا مبتلا به بیماری خاصّی شده باشد که از عهده ی عملکرد تحصیلی برنیاید، مسئله فرق می کند. در این هنگام می توان با ارزیابی توانمندی او تصمیم گیری کرد که فعلاً سلامت او مهم تر از درس خواندن است. در غیر این صورت باید کارهایی را که از او انتظار می رود، مثل مدرسه رفتن، انجام تکالیف، امتحان دادن و... انجام بدهد؛ اما در مورد نحوه ی انجام دادن این تکالیف می توان با توجه به ظرفیت، تمایل یا توانمندی او، تصمیم را به خودش واگذار کرد.
منبع مقاله :
موسوی، شکوفه؛ (1386) موفقیت تحصیلی: نقش والدین در تحصیل فرزندان، تهران: نشر قطره، چاپ پنجم