تألیف: جمید وثیق زاده انصاری
منبع :راسخون


 

ژیروسکوب ابزاری است که جهت حفظ جهت‌ گیری بر مبنای اصول تکانه‌ی زاویه‌ای قابل استفاده است. این ابزار در واقع مکانیزمی است که به وسیله‌ی آن یک دیسک چرخنده به دور یک محور می‌چرخد.
برای ارائه‌ی بهترین تعریف از اثر ژیروسکوپی می‌توان از اصل رفتار ژیروسکوپی بهره گرفت. بر اساس معادله‌ای که رفتار ژیروسکوپی را توصیف می‌نماید، گشتاور ژیروسکوپ که به صورت قائم نسبت به محور چرخش و تکانه‌ی زاویه‌ای قرار می‌گیرد باعث می‌شود ژیروسکوپ به صورت قائم نسبت به گشتاور و تکانه‌ی زاویه‌ای بچرخد. به این حرکت چرخشی حرکت تقدیمی می‌گویند.
اگر یک ژیروسکوپ به گونه‌ای قرار گیرد که محور آن افقی بوده و از یک سمت به گونه‌ای شل حمایت شود، در آن صورت ژیروسکوپ بر روی زمین نمی‌افتد. ژیروسکوپ در واقع محور افقی خود را حفظ می‌کند و آن قسمت از آن که حمایت نشده است به شکل دایره‌ای به دور محور افقی به حرکت در می‌آید. چرخشی که در نتیجه‌ی این امر حاصل می‌گردد نسبت به تکانه‌ی گرانشی و محور چرخش دارای شکل عمود است. سرعت حرکت تقدیمی به طور معکوس بسته به تکانه‌ی زاویه‌ای آن تغییر می‌کند.
یک ژیروسکوپ می‌تواند دارای سه محور باشد. محور چرخش محوری است که توان ژیروسکوپ را نشان می‌دهد. اگر محور چرخش در امتداد یک خط عمودی قرار گیرد دو محور دیگر بر روی سطح هموار صفحه قرار می‌گیرند. ژیروسکوپ به دور محور چرخشی خود می‌چرخد. گشتاور بر محور اولیه وارد می‌شود، و محور ثانویه نیز محور حرکت تقدیمی است. اثر ژیروسکوپی از محور چرخشی نشأت می‌گیرد. اثر ژیروسکوپی معمولاً در اسباب بازی‌هایی هم چون یویو و فرفره به کار می‌رود.