آرتريت (التهاب مفاصل)

22 راه درماني براي آرام کردن درد

شايد التهاب مفاصل يکي از قديمي ترين بيماري هاي شناخته شده روي زمين باشد. موميايي هاي کشف شده در مصر آرتريت داشته اند. انسان هاي ماقبل تاريخ و هم چنين دايناسورها نيز آرتريت داشته اند. هم اکنون نيز حدود 40 ميليون آمريکايي به آرتريت مبتلايند و تا سال آينده يک ميليون تن ديگر بر اين تعداد افزوده خواهد شد. شايد شما که اين مطالب را مي خوانيد نيز دچار آرتريت باشيد و يا کسي را بشناسيد که به آرتريت مبتلاست. هر چند کتاب هاي جديد، درمان هاي جديد با داروهاي قوي و جراحي را تبليغ مي کنند، اما ما در اينجا قصد نداريم هيچ درمان سحرآميزي را معرفي کنيم. آنچه ما قصد داريم درباره اش صحبت کنيم روش هايي براي کنار آمدن با درد بدون مراجعه به پزشک و پيچيدن نسخه است. بدون نياز به خريد وسايل گران قيمت يا تحمل درد يا خطر کردن، مي توان اقدامات مختلفي در خانه و شخصاً انجام داد. پس اجازه دهيد شروع کنيم.
(توصيه هاي زير، مگر در موارد خاص، براي هر نوع آرتريتي مؤثر است.)

از وزن خود بکاهيد تا رها شويد

هيچ نوع غذا يا رژيم جادويي براي مداواي آرتريت وجود ندارد. اما اگر وزنتان زياد است آن را کم کنيد. کاهش وزن از ميزان فشار عصبي و درد زيادي که در ستون مهره ها، زانوها، کفل ها، آرنج ها و پاها حس مي کنيد، مي کاهد. هرچه وزن شما بيشتر باشد، فشار عصبي بيشتري به مفاصل تحميل مي شود. اين بار اضافي، فشار عصبي وارد بر غضروف را که با استخوان در ارتباط است بيشتر کرده و در نتيجه تورم، آماس و درد بيشتري ايجاد مي کند.
توصيه: با پزشک مشورت کنيد و رژيم غذايي مناسبي پيدا کرده و آن را رعايت نماييد.

کشش آرام براي قوي تر شدن و حرکت داشتن

در صورت وجود آرتريت، حرکت دردناک است. اما حرکت في نفسه مخرب نيست. حرکت صحيح درمان مي کند. ولي حرکت نا صحيح صدمه مي زند. دکتر «اسکاتيس» هنگام تجويز يوگا براي بيمارانش به اين مسأله توجه دارد. يوگا به مفصل دردناک حرکت صحيح داده و باعث مي شود که به شکل طبيعي خود بازگردد. زيرا با انجام آن عضلات کشيده و قوي مي شوند. براي يادگيري حرکات يوگا به يک مربي ماهر و يا کتاب هاي خودآموز يوگا مراجعه نماييد. به خاطر داشته باشيد که انجام صحيح حرکات يوگا، در بهبودي مفصل مؤثر است. روي مفاصل زياد فشار نياوريد و به خاطر درد بي تحرک باقي نمانيد.

از فشار عصبي بکاهيد تا درد کاهش يابد

اگر درد داشته باشيد و تحت فشار عصبي باشيد، درد بيشتر خواهد شد. به گفته يکي از روانشناسان افرادي که در زندگي همه چيز را تحت کنترل خود در مي آورند، در غلبه بر درد نيز نسبت به ديگران موفق ترند. مطالعات اخير اهميت نگرش روان شناختي فرد را در برطرف کردن درد مفاصل تأييد مي کند. بعضي از اين موارد عبارتند از:

مثل دونده ها راه نرويد

افرادي که آرتريت دارند بايد بياموزند که چگونه راه بروند، نه اينکه در مواقعي که درد ندارند هر کار که مي توانند، انجام دهند. اين کارها فقط فرد را خسته و مفاصل را براي روز بعد دردناک مي کنند. هر روز تمرين کوتاهي انجام دهيد. حتي اگر از درد خشمگين هستيد.

آموختن تمدد اعصاب

از زايمان طبيعي درس بگيريد. زايمان طبيعي خيلي دردناک است. اما زنان مي آموزند که چگونه با شل کردن عضلات خود، آن را تحمل کنند.
کتاب هاي خودآموز و نوارهاي آموزش تکنيک هاي آرام سازي، در بسياري از کتابفروشي ها موجودند. دکتر «زي بل» يادآور مي شود که بي تحرکي مفصل مي تواند موجب درد مفصل شود. چنانچه روي درد خيلي تمرکز کنيد، بيشتر آزارتان مي دهد. اما اگر خود را مشغول انجام کاري که برايتان جالب است بکنيد، آن را حس نخواهيد کرد.

پيشگيري عصرانه براي جلوگيري از خشکي صبحگاهي مفاصل

تقريباً 90% از بيماران از نوعي سفت و سختي صبحگاهي مفصل رنج مي برند. براي رفع اين مشکل قبل از رفتن به رختخواب، پماد عضلاني به مفصل بماليد. اين کار باعث آرامش شما شده و به لحاظ روحي احساس بهتري به شما مي دهد. چرا؟ چون افراد مبتلا به آرتريت، اگر صبح بدون خشکي مفاصل برخيزند، در تمام روز احساس بهتري خواهند داشت.

قرار گرفتن در آب براي رفع درد

مطالعات نشان مي دهد که غوطه ور شدن در وان هاي مخصوص آب که به ظرف «جدا کننده» يا «بي حس کننده» معروفند. براي برطرف کردن درد مؤثر است. دکتر «رودريک بوري» مي گويد: «معمولاً پس از يک ساعت ماندن در آب در پي کم شدن فشار عصبي، درد رفع شده و بدن و در نتيجه عضلات آرامش مي يابند. همه اين ها باعث ترشح اندورفين که يک ماده طبيعي از بين برنده درد در بدن است، مي گردد. دماي آب داخل ظرف حدود 32 درجه سانتي گراد، يعني معادل گرماي طبيعي پوست و هواي گرم و آرام بخش اطراف است و باعث آرامش عميق مي گردد.

آب و روغن را مخلوط کنيد

دکتر «دونا کينگ» مي گويد: «من خودم به آرتريت روماتوييد (ورم روماتيسمي مفاصل) در ناحيه ي دست مبتلا بودم. براي معالجه ي آن کارهاي زيادي انجام داده ام و مي دانم چه چيز بر آرتريت اثر دارد. بنابراين مي دانم اين راه درماني اثربخش است.» او توصيه مي کند: «پماد اکاليپتوس را (محصولي غليظ و سفت که آن را Eucalypta-Mint مي نامند) گرم کرده و به بدن بماليد. زيرا اين پماد هم براي آرتروز و هم براي آرتريت روماتوييد مؤثر است.»
وي مي گويد: «زماني که احساس مي کنم مفاصلم سفت و خشک شده اند اين پماد را توام با حرارت مرطوب مصرف مي کنم. حرارت مرطوب را مي توان از طريق حوله ي گرم يا قرار دادن عضو دردناک در آب گرم تامين کرد.

انجام حرکات ورزشي در آب

هر پزشکي عقيده خاصي در مورد درمان آرتريت دارد. اما اگر از هر کدام آن ها درباره ورزش در آب بپرسيد، همه يک نظر واحد دارند. ورزش هاي آبي بسيار خوبند. درد به طور قابل ملاحظه اي در آب کاهش مي يابد. قابليت حرکت در آب زياد شده و احساس مي کنيد در هوا هستيد. نمي توانم بگويم که اين ورزش ها چقدر خوبند! تکنيک هاي اوليه آسان و براي همه قابل اجراست. مي توان در آب حرکات موجي انجام داد. راه رفت و خم و راست شد. حرکت پيشرفته مانند حرکات آبزيان که بر مبناي مقاومت طبيعي آب طراحي شده و آرام و سبک انجام مي شود، بهترين نتايج را در پي دارد.

از همسر خود کمک بگيريد

اگر چه خيلي عادي است که وقتي کسي دچار عارضه اي باشد هر کاري که از دست همسرش بر مي آيد برايش انجام دهد، اما گاهي اين کمک ها بيشتر باعث آزار انسان مي شود تا آرامش او. وقتي خانمي هر کاري که مي تواند انجام مي دهد و مرتباً از شوهرش حال او را مي پرسد؟ درد شوهر را بيشتر مي کند. فقط هنگامي که همسرتان درد دارد از او مراقبت و حمايت نکنيد. بلکه زماني که درد ندارد و فعاليت مي کند نيز مراقبش باشيد. در اين مواقع است که بايد بگوييد: «خداي من، خيلي خوشحالم که مي تواني اين کارها را انجام دهي.» تحسين کار بسيار مهمي است که گاهي اوقات مردم از آن غافل مي شوند.

براي رفع درد از يخ استفاده کنيد

زماني که از مفصل زياد کار کشيده ايد از درمان سرد استفاده کنيد. يخ را در کيسه پلاستيکي بريزيد و به مدت 15 تا 20 دقيقه روي مفصل قرار دهيد و بعد از 10 تا 15 دقيقه اين کار را دوباره تکرار کنيد. در صورت لزوم مي توان زمان گذاشتن يخ روي مفصل را به چند ساعت رسانيد.

براي رفع درد از گرما استفاده کنيد

وقتي مفاصل، گرم، داغ، ملتهب و حساس مي شوند، گرما بهترين راه حل است. در اين حالت سرما درد را بيشتر مي کند.

روشي متفاوت

در مورد مِس

گاهي تداوم امري باعث عادي شدن آن مي شود و ابداعاتي که در زمان خود بندرت مورد توجه مردم بوده اند، به مرور زمان معني و ارزش خود را باز يافته اند. يکي از اين موارد دستبندهاي مسي است که دهها سال براي رفع آرتريت مورد استفاده قرار گرفته اند و در روزگار ما نيز هم چنان محبوبيت دارند. مطالعات نشان مي دهد که بعضي از افراد مبتلادر جذب مس از طريق سوخت و ساز غذا در بدن مشکل دارند و همين امر باعث ازدياد درد آن ها مي شود. اين مطلب دانشمندان را به سمت اين نظريه سوق داد که افراد مبتلا به آرتريت بايد از منبع ديگري مس جذب کنند. مس حل شده، از طريق دستبند مسي و از راه پوست وارد بدن مي شود. شايد اين تنها راهي باشد که افراد بتوانند مس مورد نياز خود را به بدن برسانند. آزمايشات نشان مي دهد که جذب مس به اين طريق درد را کاهش مي دهد. پزشکان در مورد اين روش ترديد دارند. ولي کاملاً هم آن را رد نمي کنند. يکي از پزشکان مي گويد: «افرادي را مي بينم که دستبند مسي به دست مي کنند. زيرا برايشان مؤثر است. فکر مي کنم مس نقشي در بهبودي آنان داشته باشد.» ممکن است کمبود مس التهاب مفصل را افزايش دهد، اما به نظر نمي رسد که خوردن مکمل هاي دارويي مس در رژيم غذايي، اثري مشابه دست کردن دستبند مسي داشته باشد. بيشتر پزشکان براي بيماران دستبند مسي تجويز نمي کنند. ولي آن ها را نيز از مصرف آن منع نمي کنند. دکتر «هکس» مي گويد: «دستبند مسي را الزاماً تجويز نمي کنم ولي کسي را هم از استفاده آن منع نمي کنم.»

بيش از حد با مفاصل مهربان نباشيد

دکتر «مولن» مي گويد: «مايلم براي درمان آرتريت، مردم را به انجام ورزش هاي ايروبيک دعوت کنم. پياده روي، دوچرخه سواري و شنا را توصيه مي کنم چون به مفاصل فشاري نمي آورند. به طور کلي هرگونه ورزشي را که مي توانيد تحمل کنيد، انجام دهيد. تا ضربان قلب شما حداقل به 120 بار در دقيقه برسد و براي قلب و ريه مفيد باشد.
مطالعات نشان مي دهد که انجام ورزش هاي شديد، حتي براي کساني که روماتوييد آرتريت دارند، مؤثر است. هم به لحاظ جسماني و هم از نظر رواني، دکتر «پرلمن» براي اينکه دريابد آيا علايمي از قبيل خستگي و افسردگي نتيجه قواي جسمي ضعيف هستند يا نه، تصميم گرفت تا برنامه ورزش ايروبيک سبکي را براي 54 بيمار تجويز کند. نتيجه اين که انجام ورزش هاي سنگين، باعث التهاب مفاصل نشد و قدرت راه رفتن، فعاليت جسماني و کلاً سلامت بدن را افزايش داد. ضمن آنکه از درد، التهاب مفاصل و دردهاي عمومي بدن نيز کاسته شد.

از مخدرها دوري کنيد

متأسفانه قرص هاي خواب آور، آرام بخش ها و مخدرهاي ضد درد مي توانند بخشي از زندگي فرد مبتلا به آرتريت گردند. منظور اين نيست که اين داروها اثري ندارند. اما خاصيت آن ها طوري است که بيشتر مردم نياز پيدا مي کنند مرتب ميزان مصرف را بالا ببرند و با اين کار مشکل را دو چندان کنند.
به اعتقاد دکتر «هندلر» اين داروها بايد به تدريج و تحت نظر متخصص با پس خوراند زيستي (1) يا اشکال ديگر درماني و يا گاهي با مسکن هاي غير مخدر مانند آسپيرين يا ايبوپروفن جايگزين شوند.

ماهي براي رهايي

بدن بعضي از افراد - نه همه- واقعاً به روغن ماهي واکنش نشان مي دهد. گزارش محققان مرکز پزشکي آلباني نيز مؤيد همين مطلب است. بر اساس اين تحقيق در خستگي و خشکي مفاصل بيماراني که کپسول روغن ماهي مصرف کردند بهبود حاصل شد. پس از مصرف کپسول هاي روغن ماهي، آرتريت روماتوييد و درد مفاصل بيماران و خستگي ناشي از آن التيام مي يابد.
اگر چه در سال هاي اخير درباره روغن ماهي مطالب زيادي گفته شده، ولي بايد بدانيد که ماده فعال روغن ماهي، اسيد چرب اومگا-3 است که سال ها به شکل روغن کبد ماهي وجود داشته است. مطالعات نشان مي دهند که مصرف يک قاشق چاي خوري روغن ماهي در روز، به دليل تامين مقدار کافي ويتامين A و D براي بدن، علايم آرتريت روماتوييد را کاهش مي دهد. ويتامين D براي رشد استخوان ها مفيد است و ويتامين A خاصيت ضد التهاب دارد. روغن ماهي با ديگر انواع اسيدهاي چرب، براي از بين بردن التهاب آرتريتي رقابت مي کند.
توجه داشته باشيد که ويتامين Aو D در مقادير زياد سمي هستند. بنابراين ميزان مصرف نبايد از يک قاشق چاي خوري در روز تجاوز کند. در ضمن مصرف بيش از حد اين دو ويتامين در بلندمدت به کبد صدمه مي زند. اگر فکر مي کنيد نياز به ويتامين يا مکمل هاي روغن ماهي داريد با پزشک مشورت کنيد. يا به جاي مصرف قرص هاي مکمل، از رژيم کم چربي ماهي شامل ماهي آزاد و ماهي خال مخالي که حاوي اومگا-3 است، استفاده کنيد.

گاهي گياهان نيز مفيدند

نمي توان باور کرد که گياهان در درمان دردهاي آرتريتي مؤثر باشند. اما غير ممکن هم نيست. بعضي از گياهان ممکن است به درمان آرتريت کمک کنند. اما بيشتر آن ها خير! احتمالاً پوست بيد در بلندمدت بيشترين اثر را دارد. زيرا داراي ساليسين است که ماده اي شبيه آسپرين مي باشد اما براي معالجه آرتريت به مقدار زيادي از آن نياز است.
ديگر گياه مؤثر در تسکين احتمالي درد آرتريت، ميوه گياه Pokeweed (2) است که از سال هاي نخستين زندگي بشر مصرف داشته است. به هر حال توجه داشته باشيد که در اين زمينه تحقيقات زيادي انجام نشده و نمي دانيم که اين ميوه ها اثر دارند يا نه. در رابطه با سمي بودن آن نيز چيزي مشخص نشده است.

ماساژ اصلي

اگر قرار باشد از ماساژ دادن براي رفع درد آرتريت استفاده کنيم، موارد زير توصيه مي شود. عضلات متصل به تاندون هاي وصل به مفصل را به کار بگيريد. مثلاً اگر در دست ها آرتريت داريد، ساعد را از مچ تا آرنج به کار بگيريد و از تکنيک فشار عضله استفاده کنيد. براي اين منظور کف دست، شست يا بازو را براي فشار دادن عضله به طرف پايين و نگه داشتن آن براي چند ثانيه به کار ببريد و بعد آن را رها کنيد. در مورد آرتريت در مچ پا يا پا، از عضلات پشت و جلوي ساق پا استفاده کنيد.

افزايش مصرف ويتامين C

مطالعات نشان داده اند افرادي که مبتلا به آرتريت روماتوييد هستند کمبود ويتامين C دارند. کمبود يا فقدان ويتامين C، آرتريت روماتوييد را بدتر و مصرف زياد ويتامين C باعث پسرفت بيماري مي شود. ويتامين C مشخصاً درمان خانگي خوبي براي مبتلايان به آرتريت روماتوييد است. خطر ويتامين C در واقع صفر است. اگر فردي به صورت دوز منقسم، روزي 500 ميلي گرم ويتامين C مصرف کند، براي گرفتن نتيجه مطلوب کافي است. به هر حال قبل از مصرف ويتامين C با پزشک مشورت کنيد.

پرهيز غذايي

مشاهده شده که بعضي از مبتلايان به آرتريت روماتوييد پس از پرهيز از خوردن بعضي خوراکي ها و گياهاني از خانواده ي تاجريزي از قبيل سيب زميني سفيد، گوجه فرنگي، بادمجان، تنباکو، انواع فلفل، به غير از فلفل سياه و لبنيات، نتايج فوق العاده اي به دست آورده اند. اين بيماران بايد رژيم غذايي مناسب خود را پيدا کرده و آن را پي بگيريد. يعني غذاهايي را که به آن ها حساسيت دارند از رژيم غذايي خود حذف کنند مثلاً اگر واقعاً دلتان گوجه فرنگي مي خواهد، براي يک هفته هيچ کدام از غذاهايي را که گوجه فرنگي دارند مصرف نکنيد و دقت کنيد در غذايي که مي خوريد اصلاً گوجه فرنگي وجود نداشته باشد؛ نه پخته نه خام. اگر علايم بيماري ظرف سه، چهار روز آينده شديدتر شد، ممکن است به گوجه فرنگي حساسيت داشته باشيد. زيرا شديد شدن علايم، نشانه وابستگي شما به آن است. از روز پنجم به بعد بدون مصرف گوجه فرنگي احساس بهتري خواهيد داشت. در اين صورت، وقت آن است که براي تشخيص نوع حساسيت به پزشک مراجعه کنيد.

روغن نباتي مصرف نکنيد

هيچ ترديدي نيست که روغن نباتي براي بيشتر مردم مفيد است. اما توجه داشته باشيد که مطالعات نشان داده اند که افراد مبتلا به آرتريت، هنگام مصرف روغن هاي سرشار از اومگا-3، بايد مصرف روغن نباتي را به حداقل برسانند. اين مطلب به معناي صرفنظر کامل از مصرف روغن نباتي نيست. بلکه از مصرف خوراکي هايي که داراي روغن نباتي هستند، مثل مايونز، غذاهاي سرخ شده و مارگارين (کره نباتي)، به خاطر داشتن اومگا-6 فراوان که يک نوع اسيد چرب است و ثابت شده در مبتلايان به آرتريت روماتوييد ايجاد التهاب مي کند، خودداري شود. از روغن هايي که داراي ميزان کمتري از اومگا-6 هستند مي توان به روغن Canola که از دانه ي کلم روغني گرفته مي شود و روغن زيتون اشاره کرد. اين دو روغن نيز بايد در حد اعتدال مصرف شوند. توجه داشته باشيد که به طور کلي مصرف روغن بايد 30% از کل کالري رژيم غذايي را تامين کند.

آب هويج بنوشيد

ننوشيدن آب سبزيجات و ميوه ها به وضوح در کاهش درد بيماران مبتلا به آرتريت روماتوييد، اثر دارد. مصرف آب هويج، آب کرفس، آب کلم يا آب گوجه فرنگي مانعي ندارد. بعضي از پزشکان خوردن همه چيز به جز آب سبزيجات را توصيه مي کنند. براي شروع، در هفته اول يک روز از خوردن آب سبزيجات خودداري کنيد. هفته ي بعد دو روز (مثلاً دوشنبه و چهارشنبه). هفته سوم سه روز (دوشنبه، چهارشنبه و جمعه). گرفتن هرگونه رژيم بايد تحت نظر متخصص باشد.

پي نوشت :

1- نوعي روش تجربي درمان براي اختلالات تنظيمي بدن که عبارت است از آگاه کردن فرد از فرآيندهايي مربوط به بدن وي که معمولاً ناخودآگاه است. (مثل ضربان قلب) «ويراستار پزشکي»
2- Pokeweed- گياهي است به نام phytolacca americana از راسته ي قزنفليان و از خانواده ي فيتولاکاسه ها که جوانه ي آن خوراکي است و ريشه آن داراي زهري است که به عنوان مسهل و داروي قي آور به کار مي رود. اين گياه گل هاي زير و سبز رنگي با ميوه ارغواني شبيه توت دارد که تخم آن سمي و از آن نيز مسهل و داروي استفراغ بدست مي آيد و از ريشه آن جوهر مي سازند. «ويراستار پزشکي»

منبع مقاله :
تکاک، دبورا، (1388) درمان هاي خانگي، مترجم: مينا اسماعيلي، ويراستار پزشکي: نويد محمدي، تهران: گلبرگ، چاپ پنجم