حساسيت (آلرژي)

15 روش کاهش علايم حساسيت

هنگامي که بدن به شناسايي يک ماده خارجي که آن را دوست ندارد مي پردازد، حساسيت يا آلرژي اتفاق مي افتد. بيني کيپ مي شود و شروع به آبريزش مي کند. چشم ها مي خارند و اشک از آن ها سرازير مي گردد. در ريه ها سوزش احساس مي شود و صداي خس خس به گوش مي رسد. همان طور که افراد کاملاً با هم متفاوتند و هيچ دو نفر يکساني يافت نمي شود، حساسيت هم داراي انواع گوناگوني است. اما بيشتر آن ها را مي توان در يکي از اين سه گروه طبقه بندي نمود: حساسيت به غذا، حساسيت تماسي و حساسيت تنفسي. حساسيت تنفسي- يعني حساسيتي که در نتيجه استنشاق ذرات موجود در هوا ايجاد مي شود- بيش از انواع ديگر شايع است. چهار عاملي که در هوا موجودند و مهم ترين نقش را در ايجاد حساسيت هاي تنفسي به عهده دارند عبارتند از: گرد و خاک موجود در خانه، گرده گياهان، موي حيوانات و قارچ ها. بنا به گفته دکتر « پلاتس ميلز » مقداري از هر يک از ذرات مذکور در گرد و غبار موجود در خانه يافت مي شود.
افراد مختلف نسبت به مواد گوناگوني حساسيت نشان مي دهند- ذرات بدن سوسک عامل مهمي در بروز حساسيت است- اما مايت هاي (بندپايان) موجود در غبار هوا مهم ترين عامل ايجاد حساسيت تلقي مي شوند. در مورد مايت بايد گفت، موجودي تقريباً ذره بيني و از خانواده ي ساس ها و عنکبوتيان است. اما خود مايتِ زنده مشکل آفرين نيست. آنچه ايجاد مشکل مي کند فضولات اين موجودات است که بر روي فرش و اثاثيه منزل (يعني نخستين اقامتگاه آن) مي نشيند. به علاوه اجساد اين موجودات نيز توليد حساسيت مي کنند. از ديگر مواد حساسيت زاي معمول، مي توان به گرده گياهان که از فضاي خارج وارد محيط خانه مي شوند، موي حيوانات که از پوست مرده حيوانات جدا مي شود، قارچ ها و کپک هايي که در هر نقطه تاريک و مرطوب- مانند زير فرش و زير زمين- رشد مي کنند نام برد. مهم نيست با کدام يک از اين عوامل حساسيت زا روبرو هستيد. مسأله آن است که به محض استنشاق هر يک از آن ها، چنانچه زمينه حساسيت داشته باشيد، عسطه کردن آغاز مي شود. نمي توان گفت در هر خانه اي همزمان هر چهار عامل حساسيت زا يافت مي شوند. اما در هر خانه اي دست کم يک عامل يا بيشتر از يک عامل وجود دارد. پس چه بايد کرد؟ آيا هيچ راه گريزي از اين موجودات ساکن در همه جاي خانه هاي امروزي وجود دارد؟ يا افراد مبتلا به حساسيت محکومند تا آخر عمر عطسه کنند و بيني خود را بالا بکشند. آسوده خاطر باشيد - زيرا راه هاي زيادي براي کاهش علايم حساسيت که زندگي شما را تحت الشعاع قرار داده اند وجود دارند. روش هاي آزموده شده زير در انجام تنفس آسان و قطع اشک ريزش از چشم ها به شما کمک مي کنند.

علايم را درمان کنيد

اجتناب کامل از قرار گرفتن در معرض مواد حساسيت زا ممکن نيست. تزريق که البته توسط پزشک انجام مي شود، روش بسيار خوبي در جهت اطمينان يافتن از خوشايند بودن حمله بدن به مواد خارجي به جاي دردناک بودن آن است. اما مجبور نيستيد فقط به داروهاي تزريقي تکيه کنيد. آنتي هيستامين هايي که بدون نسخه به فروش مي رسند اثر بسيار خوبي بر آبريزش بيني و قرمزي و خارش چشم ها دارند. آنتي هيستامين ها در اکثر موارد خيلي خوب جواب مي دهند. اما چنانچه حساسيت بيش از 5 تا 7 روز ادامه يابد احتمالاً بايد به پزشک مراجعه کنيد.

تهويه ي هواي خانه

تهويه ي هوا به احتمال قوي مهم ترين عامل براي رفع حساسيت ناشي از گرده گياهان است و البته در رفع حساسيت هاي ناشي از قارچ ها و مايت ها نيز مؤثر است. دستگاه هاي تهويه به دو طريق مؤثر واقع مي شوند. نخست آنکه رطوبت هواي خانه را در حد پاييني نگه مي دارند که همين امر مانع از رشد قارچ هاو مايت ها مي شود و ديگر آنکه ضمن خنک کردن هوا (به شرط آنکه يک دستگاه تصفيه هوا نيز در خانه نصب شده باشد) آن را تصفيه مي کنند. اما آنچه واقعاً مؤثر است و مانع از بروز حساسيت مي شود درزگيري در خانه است. اگر پنجره هاي خانه را باز گذاشته ايد بايد بدانيد که هواي داخل خانه درست شبيه هواي خارج از خانه پر از گرده گياهان خواهد شد.

تهويه ي هواي اتومبيل

اگر راه رفتن در فضاي باز باعث شروع عطسه و خس خس سينه شما مي شود، پس تصور کنيد گرده هاي گياهان در حالي که در اتومبيل نشسته ايد و اتومبيل با سرعت 90 کيلومتر در ساعت در حال حرکت است چه بر سر شما خواهند آورد. بنابراين کمي عاقلانه تر عمل کنيد و در اتومبيل خود نيز دستگاه تهويه کار بگذاريد و اگر تقبّل هزينه آن برايتان دشوار است به خاطر داشته باشيد که اين کار را براي سلامتي خود انجام مي دهيد.

نصب دستگاه تصفيه

هنگامي که کارشناسان صحبت از نصب دستگاه تصفيه مي کنند مقصودشان يک دستگاه تصفيه 15 دلاري نيست. بلکه منظور آن ها از دستگاه تصفيه نوع صنعتي آن است که هواي ورودي يا خروجي سيستم گرمايش مرکزي و سيستم خنک کننده را پس از تصفيه وارد هواي اتاق مي کند. اين نوع دستگاه هاي تخليه مسلماً ذرات موجود در هوا را جذب مي کنند. اما علاوه بر اين ممکن است موجب گردش و حرکت اين ذرات در هوا نيز بشوند. با اين حال دستگاه هاي تصفيه براي تصفيه گرده هاي موجود در هوا مناسبند.

نصب دستگاه جاذب رطوبت

تميز نگه داشتن هواي خانه، هوا را عادي از گرده ها، قارچ ها و موهاي حيوانات مي کند. خشک نگه داشتن هواي خانه نيز به بروز مشکلاتي که در نتيجه وجود مايت ها در هوا ايجاد مي شوند، خاتمه مي دهد. البته اين دستگاه ها در شرايطي که رطوبت زير 45% باشد خيلي خوب عمل نمي کنند. به طور کلي هر چه هوا خشک تر باشد براي فرد مبتلا به حساسيت بهتر است. اگر خشکي هوا موجب بروز مشکل براي کودک يا افراد حساس به خشکي هوا مي شود، مي توانيد از دستگاه هاي مرطوب کننده کوچک در کنار تخت آن ها استفاده کنيد.

نظافت محل هاي مرطوب با قارچ کش

کلروکس (1) قارچ ها را از بين مي برد و برخلاف برخي ديگر از ترکيبات شيميايي عجيب و غريب، در هر مغازه خواروبار فروشي يافت مي شود. به منظور کنترل مشکل ايجاد شده توسط قارچ ها سطوح حمام را با اين ماده تميز کنيد. طبق برچسب روي اين محلول براي تميز کردن کف، موزاييک، وسايل چوبي و اسباب و وسايل مي توان از سه چهارم پيمانه محلول سفيد کننده کلروکس در 4 ليتر آب استفاده نمود. اجازه بدهيد اين محلول 5 دقيقه بر روي سطوح باقي بماند و سپس آبکشي کنيد. براي نظافت سطوح و محل هاي سخت مانند زيرزمين از قارچ کش هاي معمولي استفاده نماييد.

جدا کردن حيوانات

بسياري از مردم نسبت به موي حيوانات حساسيت دارند. (موي گربه معمولاً بيشترين مشکل را ايجاد مي کند) ساده ترين راه حل عبارت است از: دور کردن حيوانات از محل زندگي خود. اما براي بسياري از افراد اين راه حل عملي نيست. در اين صورت راه حل ديگري وجود دارد: اتاق خواب خود را از بقيه قسمت هاي خانه کاملاً جدا کنيد و اجازه ندهيد موي حيوانات به اتاق خوابتان راه پيدا کند. تنها کافي است يک بار در هفته پاي يک حيوان خانگي به اتاق خوابتان برسد تا حساسيت شما هم چنان ادامه يابد.

ماسک بزنيد

هنگام انجام کارهايي که احتمال مي دهيد موجب بروز حساسيت شوند حتماً از ماسک استفاده کنيد. کارهاي عادي و روزمره نظير جارو کردن (با جاروبرقي) مي تواند باعث بلند شدن مقدار زيادي گرد و غبار و ذرات ديگر به هوا و معلق ماندن آن ها تا چند دقيقه شود. هم چنين باغباني موجب قرار گرفتن در معرض مقدار زيادي گرده مي شود. با استفاده از ماسکي که دهان و بيني را مي پوشاند مي توان از رسيدن مواد حساسيت زا به ريه ها جلوگيري نمود. شرکت 3M نوعي ماسک ارزان قيمت و بسيار مؤثر توليد مي کند که از همه فروشگاه هاي ابزار آلات قابل خريداري است.

استخدام يک مستخدم

اگر نسبت به ذرات غبار يا چيزهاي ديگر مثل موي حيوانات که در پرزهاي فرش پنهان مي شوند حساسيت داريد، از فرد ديگري براي تميز کردن و نظافت فرش ها درخواست کمک نماييد. مطمئناً هزينه اي که به اين افراد مي پردازيد ارزش رها شدن از شر واکنش هاي حساسيت زا را دارد.

استفاده از پوشش پلاستيکي

و حالا يک اعلاميه مشترک از سوي دکتر « پادل » و دکتر « لانگ »: « اگر به مايت ها حساسيت داريد و زندگي برايتان دشوار شده روکش کردن تشک و بالش با يک پوشش پلاستيکي به شما در رهايي از حساسيت کمک خواهد کرد. زيرا اين موجودات کوچک عاشق رختخواب هستند و با کشيدن پوشش پلاستيکي بر روي تشک يا بالش خود مي توانيد هواي عاري از فضولات مايت ها را تنفس کنيد. »

عدم استفاده از فرش

براي افرادي که به گرد و غبار، قارچ ها و موي حيوانات حساسيت دارند داشتن فرش در خانه قدغن است. با انداختن فرش در خانه، پناه گاه کاملاً راحتي براي مايت ها و قارچ ها فراهم مي شود. فرش هاي جديد با بافت فشرده، گرده ها و موي حيوانات را به بهترين شکل به خود جذب مي کنند. حتي شستن فرش با بخار آب هم آن ها را از فرش جدا نمي کند. داغي بخار آب براي از بين بردن مايت ها کافي نيست و تقريباً مي توان گفت تنها اثري که در نتيجه شستن فرش با بخار حاصل مي شود آن است که عمق فرش مرطوب تر و گرم تر مي شود يعني به مکاني ايده آل تر براي قارچ ها و مايت ها تبديل مي گردد.

تعويض فرش با قاليچه

استفاده از قاليچه به جاي فرش دست کم دو فايده دارد. اول آنکه نخست و مهم ترين عامل تجمع قارچ ها، مايت ها، موي حيوانات، گرد و غبار و گرده از خانه حذف مي شود. ديگر آنکه تميز کردن آن از عوامل حساسيت زا به مراتب آسان تر است. قاليچه را مي توان با آب داغ شست. به طوري که مايت ها کشته شوند و آن قسمت از کف اتاق که زير قاليچه قرار مي گيرد- به دليل آنکه بافت قاليچه با اندازه فرش فشرده نيست- خنک تر و خشک تر باقي مي ماند. يعني دقيقاً شرايطي ايجاد مي شود که دشمن قارچ ها و مايت هاست.

استفاده از بالش هاي مصنوعي

مايت ها بالش هاي مصنوعي را نيز درست به اندازه بالش هاي پري و اسفنجي دوست دارند. اما مزيت بالش هاي مصنوعي آن است که قابل شستشو با آب داغند.

شستن تشک با آب داغ

فقط بالش نيست که در ايجاد حساسيت نقش دارد. مايت ها تشک را نيز درست به اندازه بالش دوست دارند. هفته اي يک بار تشک را با آب داغ بشوييد تا آن موجودات کوچک مزاحم کشته شوند.

حداقل يک اتاق را از وجود مايت ها پاک کنيد

چنانچه تقبل هزينه ي نصب دستگاه تهويه مرکزي برايتان دشوار است و حاضر نيستيد اتاق هاي خانه را از فرش خالي کنيد، نگران نباشيد. هنوز اميدي است، کافي است تنها يکي از اتاق هاي خانه را به پناهگاهي امن براي خود تبديل کنيد. اغلب مردم بيشتر اوقات روز را در اتاق خواب خود صرف مي کنند. پس با تغيير همين يک اتاق مي توان تا حدود زيادي از شدت حساسيت کاست. اين کار يعني پاک کردن اتاق از وجود مايت ها با کار گذاشتن دستگاه تهويه، ايزوله کردن اتاق خواب از بقيه ي قسمت هاي خانه (با بستن در اتاق)، جايگزين کردن فرش با قاليچه و به طور کلي رعايت همه ي نکاتي که در اين فصل به آن ها اشاره شد امکان پذيراست.

چگونه خانه ها به بهشتي براي مايت ها تبديل شدند؟

تهويه مرکزي و جارو برقي دو اختراعي هستند که بسيار مورد استقبال واقع شده اند. جاروبرقي در حدود 50سال پيش و تهويه در حدود 40 سال پيش اختراع شد. با کمک جاروبرقي در نصب زمان لازم مي توان خانه را تميز کرد و با دستگاه تهويه مي توان همه ي اتاق هاي خانه را همزمان گرم نگه داشت. اما همين فن آوري که امروزه زندگي را براي ما آسان نموده، به طور غيرمستقيم کمک زيادي به افزايش يکي از معضلات پزشکي به نام حساسيت به مايت ها کرده است. جاروبرقي استفاده از فرش به جاي قاليچه را رايج کرده است و سيستم تهويه ي مرکزي در طول سال دماي خانه را در حدود 15/5 تا 18/5 درجه ي سانتي گراد نگه مي دارد. حال اگر به اين عوامل، نور کافي و عايق بندي خوب خانه هاي امروزي را نيز بيفزاييم خواهيد ديد که خانه ها به محيطي کاملاً مناسب براي زيست مايت ها تبديل شده اند.

هشدار پزشکي

نشانه هاي عوارض ثانوي حساسيت

اگر مبتلا به آلرژي شناخته شده هستيد، در صورت مشاهده هر يک از علايم زير و در صورتي که هيچ يک از اين علايم را قبلاً تجربه نکرده ايد مراجعه به پزشک ضروري است.
0 تنفس توأم با صدايي شبيه سوت- که به آن « خس خس » سينه هم مي گويد(2).
0 احتقان شديد سينه به طوري که تنفس را دشوار سازد. اين احتقاق اغلب با خس خس سينه همراه است و به آسم نيز معروف مي باشد.
0 حمله اي که طي يک هفته با داروهاي مجاز بدون نسخه تخفيف نيابد.
0 بروز تورم - که به کهير نيز موسوم است- در اثر قرار گرفتن در معرض ماده ي حساسيت زا. اين حملات ممکن است نشانگر شروع شوک آنافيلاکسي - که نوعي واکنش آلرژيک شديد است- غالباً در اثر زنبور گزيدگي و نيش حشرات تظاهر مي کند. اما ممکن است در نتيجه ي واکنش به ساير مواد حساسيت زا نيز بروز کند. اگر به دنبال گزش، تورم ايجاد شود نشان دهنده ي يک واکنش آلرژيک شديد است و به منزله زنگ خطري براي مراجعه ي هرچه سريع تر به پزشک مي باشد.

پي نوشت ها :

1- Clorox
2. ويزينگ (Wheezing).

منبع مقاله :
تکاک، دبورا، (1388) درمان هاي خانگي، مترجم: مينا اسماعيلي، ويراستار پزشکي: نويد محمدي، تهران: گلبرگ، چاپ پنجم