سرمازدگي

17 نکته حفاظتي در برابر سرما

هنگامي که «تاد اسکيمل فنيگ» 18ساله بود به اتفاق يکي از دوستانش تصميم به انجام يک سفر زمستاني ماجراجويانه گرفت. بنابراين به پياده روي و کوهنوردي در قسمت هاي دورافتاده وِرمانت پرداختند. «اسکيمل فنيگ» اکنون که تقريباً 20سال از آن زمان گذشته مي گويد: «سعي داشتيم کوهنورد شويم و خودمان را از مدرسه خلاص کنيم». او در واقع درس کاملي در مورد سرمازدگي آموخت. انگشتان پاي راست او سفيد و سخت شده بودند. در حالي که خاطرات را به ياد مي آورد، مي خندد و مي گويد: «انگشتانم مثل يک تکه اِستيک يخ زده شده بودند». مسلماً آن زمان که انگشت هايش يخ زده بودند نمي خنديد. خوشبختانه «اسکيمل فنيگ» و دوستش محلي را براي چادر زدن براي گذراندن شب پيدا کردند و او توانست براي مدتي پيشرفت سرمازدگي پايش را متوقف کند. اما براي آن که از رسيدن آسيب بيشتر به پاي خود جلوگيري نمايد، ناگزير بود مانع از گرم شدن و يخ بستن مجدد آن شود. بنابراين در حالي که بدن خود را با رفتن به داخل کيسه خوابي گرم کرد، پاي سرمازده را بيرون از کيسه گذاشت تا گرم نشود. براي اينکه موفق به انجام اين کار شود ناچار شد تمام شب بيدار بماند. وي مي گويد: «صبح روز بعد 8 مايل پياده رفتم و حالم خوب بود و در حال حاضر تمام انگشتانم سالمند». «اسکيمل فنيگ» اعتراف مي کند که بي جهت خود را در چنان موقعيت خطرناکي قرار داده بود. اما شکل خفيف تر سرمازدگي ممکن است حتي هنگامي که فقط مشغول پارو کردن برف يا گرفتن پنچري اتومبيل هستيد به سرعت اتفاق بيفتد. نمونه هاي زيادي از اتومبيل سواران يا افراد ديگري را مي توان يافت که راه گم کرده اند و سپس گير افتاده و ناگزير به رويارويي با سرما شده اند. در اين جا به آنچه بايد در مورد سرمازدگي بدانيد - از نحوه برطرف کردن درد نوک بيني در اثر سرما تا پيشگيري از وقوع سرمازدگي - اشاره مي کنيم.

شناخت علايم

Frostnipخفيف ترين شکل سرمازدگي (2) است و غالباً موجب بي حسي و سفيدي پوست مي گردد. گونه ها، نوک بيني و گوش ها بيش از نقاط ديگر در معرش سرمازدگي قرار دارند. امکان جدا شدن پوست يا تاول زدن بر روي قسمت هاي سرمازده پس از گرم شدن وجود دارد. جدا شدن پوست و تاول زدن پس از گرما بيشتر در سرمازدگي سطحي که جدي تر از انواع ديگرند تظاهر مي کنند.
در سرمازدگي بافت هاي بدن يخ مي زنند و همين مسأله موجب صدمه ديدن بافت ها مي گردد. هم چنين شدت يخ بستن پوست در سرمازدگي بيشتر از Frostnip است. ولي عمق آن به حدي نيست که پوست کاملاً خاصيت ارتجاعي خود را از دست بدهد. سرمازدگي در واقع راهکار بدن براي حفظ گرما از طريق از کار انداختن گردش خون در قسمت هاي انتهايي اندام ها است. متأسفانه هنگامي که سرمازدگي پيشرفت مي کند ممکن است به دليل بي حسي حتي متوجه آن نشويد.

محفوظ نگه داشتن خود از وزش باد

بديهي است که دوري از عوامل ايجاد سرمازدگي و رفتن به يک مکان گرم فکر بسيار خوبي است. اما اگر اين کار برايتان مقدور نيست دست کم خود را از قرار گرفتن در معرض وزش باد نجات دهيد - باد سرد کمک قابل ملاحظه اي به ايجاد سرمازدگي مي کند.

قبل از گرم کردن موضع اندکي تأمل کنيد

اگر به نظرتان مي رسد که پوست دچار سرمازدگي شده از گرماي خشک و پخش شونده مانند گرماي آتش اردگاه يا لامپ حرارتي استفاده نکنيد. پوست يخ زده به راحتي دچار سوختگي مي گردد.

از گرماي بدن خودتان استفاده کنيد

اگر نمي توانيد به مکان گرمي برويد، از گرماي بدن خودتان بهره بگيريد. مثلاً براي گرم کردن انگشتان و دست ها، آن ها را در زير بغلتان قرار دهيد. به علاوه جمع کردن دست و پا و بدن کمتر موجب اتلاف انرژي مي شود.

با برف تماس پيدا نکنيد

در اثر تماس با برف، پوست خراشيده مي شود. به علاوه هنگامي که در اثر تماس با برف خيس مي شويد گرماي بيشتري را از دست مي دهيد.

سعي کنيد خيس نشويد

در اثر تماس با آب از دست دادن گرما به مقدار زيادي تشديد مي شود.

مادرتان را سربلند کنيد!

به جاي دستکش هاي پنج انگشتي، دستکش هاي يک انگشتي - که گرم ترند - و کلاه هاي جورابي که گوش ها را مي پوشاند بپوشيد.

مشروب نخوريد

اين يک باور غلط است که خوردن الکل باعث گرم شدن بدن از درون مي شود. در واقع مصرف الکل باعث اتلاف بيشتر گرماي بدن مي گردد.

سيگار نکشيد

سيگار نکشيد گردش خون محيطي را کاهش مي دهد و قسمت هاي انتهايي بدن بيشتر در معرض آسيب قرار مي گيرند.

آزاد گذاشتن بدن

براي کمک به گردش بهتر خون لباس هاي آزاد و غيرچسبان پوشيده و هيچ گونه انگشتر و جواهرات به انگشت ها نکنيد.

تأخير نکنيد

«اسکيمل فنيگ» روشي سخت و سرد را تجربه کرد. وي مي گويد: «هنگامي که در سرما گير مي افتيد ممکن است به خودتان بگوييد: خوب، پاهايم (يا دست هايم) يک کمي يخ کرده اند و به هر حال چند دقيقه ديگر مي روم داخل خانه. وقتي به خانه رسيدم، مي توانم حقيقتاً بگويم که دست و پايم هنوز گرمند».

از دوستتان کمک بگيريد

براي يافتن هر گونه تغيير قابل ملاحظه در رنگ پوست، به صورت دوستتان نگاه کنيد و از او بخواهيد همين کار را در مورد شما انجام دهد.

با فلز تماس پيدا نکنيد

رد سرماي شديد لمس يک آچار فلزي تنها براي چند دقيقه مي تواند به سرمازدگي منتهي گردد.

داخل اتومبيل بمانيد

اگر در شبي سرد در دماي زير صفر در اتومبيل خود گير افتاديد، بهتر است داخل اتومبيل بمانيد و با خارج شدن از اتومبيل خود را به مخاطره نيندازيد. زيرا احتمال کاهش دماي بدن يا افت غير طبيعي دما، افزايش مي يابد. «اسکيمل فنيگ» مي گويد: «بسياري از افرادي که تاکنون پيدا کرده ايم و جان خود را از دست داده اند، افرادي هستند که در اتومبيل گير افتاده و براي يافتن کمک سعي در خارج شدن از آن کرده اند».

هشدار پزشکي

کم بودن غيرطبيعي حرارت بدن (2)

بدن انسان طوري طراحي شده که در دماي 37درجه ي سانتي گراد فعاليت کند. تنها يک کاهش 3/5درجه اي - در حالي که تغيير دماي هوا به همين ميزان به زحمت محسوس است - مي تواند منجر به مرگ شخص گردد. رسيدن دماي بدن به زير 33/3 درجه ي سانتي گراد مي تواند موجب ايست قلبي شود. کاهش غير طبيعي دماي بدن که به زبان ساده عبارت است از پايين آمدن دماي بدن در خفيف ترين حالت خود، با رسيدن دماي بدن به 35/5درجه سانتي گراد آغاز مي شود. علايم کاهش دما عبارتند از:لرز، کندي نبض، خواب آلودگي و کاهش عمومي سطح هوشياري. در صورت افت زياد دما ماهيچه ها سفت شده و ممکن است فرد هوشياري خود را از دست بدهد.
افتادن به داخل استخر يخ زده ظرف کمتر از يک ساعت ممکن است باعث کاهش حرارت بدن گردد. اما در بيشتر موارد افت دماي بدن در نتيجه ي قرار گرفتن مدت طولاني در معرض سرما بروز مي کند. افراد سالمند بيش از ديگران در معرض افت دماي بدن قرار دارند. زيرا تنظيم دما در بدن آنان به خوبي افراد جوان صورت نمي گيرد. در صورت بروز اين مسأله دکتر «اشتورم» پيروي از دستورالعمل هاي زير و متعاقب آن ارجاع هرچه سريع تر بيمار را به پزشک توصيه مي کند:
0 فرد را به مکاني گرم تر انتقال دهيد.
0 پتويي به او بپيچيد.
زيرا الکل تنها احساس گرماي مصنوعي به فرد مي دهد.

سرمازدگي: تأخير جايز نيست

سرمازدگي شديد اقدامات پزشکي تخصصي را مي طلبد؛ زيرا در اين حالت بافت ها در حال مرگند. همين مسأله زمينه را براي بروز مشکلات بعدي - عفونت و از دست دادن انگشتان دست يا پا و در موارد شديد بازو يا ران - فراهم مي کند. در سرمازدگي شديد و عميق، پوست سرد، سخت، سفيد رنگ و بي حس مي گردد. اگر پوست دوباره گرم شود ممکن است به رنگ کبود يا ارغواني درآيد. به علاوه ممکن است عضو متورم شده و تاول هايي بر روي پوست ظاهر گردند. البته هدف آن است که سرمازدگي چنان با سرعت و به صورت مؤثر تحت درمان قرار گيرد که هيچ يک از اين علايم بروز نکنند. ضمن اين که منتظر دريافت کمک هاي پزشکي هستيد، لازم است اقدامات زير را انجام دهيد.

گرم کردن سريع

در حال حاضر روش رويارويي با سرمازدگي هاي شديد آن است که فرد را هرچه سريع تر و تا جايي که آسيبي به او وارد نشود گرم کنيد. که البته اين کار با درد زيادي توأم است. گرم کردن عموماً به وسيله ي آب گرم- داراي حرارت 40تا 42/5درجه ي سانتي گراد - انجام مي گيرد. آب بهتر از هوا گرما را منتقل و هدايت مي کند.

اجازه ندهيد سرمازدگي مجدد اتفاق افتد

هرگز اجاره ندهيد مجدداً اين اتفاق بيافتد. وقتي عضو دوباره يخ مي زند بلورهاي آب بزرگ تر مي شوند و همين امر موجب وارد آمدن آسيب بيشتر به بافت مي گردد.

با مغزتان پاها را نجات دهيد!

توصيه نمي کنيم که با پاهاي يخ زده راه برويد. اما راه رفتن بهتر از آن است که بگذاريد پاها گرم شده و دوباره يخ بزنند. بنابراين اگر فکر مي کنيد راه رفتن تنها راه نجات شماست کفش يا پوتين را از پاي يخ زده خود خارج نکنيد. ممکن است پا متورم شده و تاول بزند و قادر به پوشيدن مجدد کفش يا پوتين هاي خود نباشيد.

پي نوشت ها :

1. Frostbite.
2. Hypothermia.

منبع مقاله :
تکاک، دبورا، (1388) درمان هاي خانگي، مترجم: مينا اسماعيلي، ويراستار پزشکي: نويد محمدي، تهران: گلبرگ، چاپ پنجم