قرعه كشي چشم

 eye lottery

اين اصطلاح بيان گر يك آزمايش فكري است كه براي برجسته كردن برخي مسائل در امر عدالت توزيعي به كار مي رود. فرض كنيد اقليت قابل توجهي از جمعيت يك كشور بدون چشم به دنيا مي آيند. در عين حال، امكانات پزشكي براي پيوند چشم از كساني كه داراي دو چشم اند به كساني كه فاقد آن هستند وجود دارد. اين پيوندْ موقعيت اهداكننده هاي داراي دو چشم را بد و در عوض موقعيت نابينايان را بهبود مي بخشد. همچنين فرض كنيد ميزان بهبود موقعيت كساني كه يك چشم دريافت مي كنند بسيار بيشتر از ضرر ان دسته از افرادي است كه يك چشم خود را از دست مي دهند. بر اساس قرعه كشي، از ميان افراد دو چشم كساني به صورت تصادفي انتخاب مي شوند و اين افراد ملزم ( و در صورت نياز به زور وادار ) مي شوند تا يك چشم خود را اهدا كنند.
مثال قرعه كشي چشم به گونه اي طراحي شده است تا انزجارآور به نظر برسد. عده اي از مخالفين ماليات گيري با هدف بازتوزيع، آن را مشابه اين نوع ماليات مي پندارند و معتقدند كه محكوم كردن قرعه كشي چشم منطقاً به محكوم كردن طرح هاي مالياتي بازتوزيعي مي انجامد. آنها اظهار مي دارند كه آزمايش قرعه كشي چشم شهودات ما را در مورد حق مالكيت بر خويش و نقض خودمختاري افراد بيان مي كند و ماليات گيري جهت كمك به نيازمندان را امري نامقبول نشان مي دهد.
طرفداران ماليات گيري با هدف بازتوزيع ممكن است اين مسئله را بپذيرند كه هيچ تفاوت اخلاقي ميان قرعه كشي چشم و اين نوع ماليات گيري وجود ندارد و در عين حال مدعي شوند كه هيچ اشتباهي در قرعه كشي چشم وجود ندارد. آنها همچنين ممكن است خواهان اصلاح شهودات اخلاقي ما شوند، به گونه اي كه قرعه كشي چشم نفرت انگيز به نظر نيايد. واكنش ديگر و رغبت انگيزترِ مدافعان ماليات گيري با هدف بازتوزيع ممكن است آن باشد كه ناپسندي قرعه كشي چشم را بپذيرند، اما با اشاره به تفاوت هاي آن با ماليات گيري با هدف بازتوزيع، نتايج آن را در مورد اين نوع ماليات نپذيرند.
منبع مقاله :
پايك، جان، (1391)، فرهنگ اصطلاحات فلسفه ي سياسي، مترجمان: سيد محمدعلي تقوي- محمدجواد رنجكش، تهران: نشر مركز، چاپ اول