سينوزيت

16مبارز در برابر عفونت

در طي روز چنان در داخل سرتان فشار احساس مي کنيد که گويي به يک بالون پر از هوا تبديل شده است. سپس هنگامي که سعي در خوابيدن داريد حس مي کنيد چيزي به آرامي از سرتان به داخل نشت مي کند. در تمام طول شب با آبريزش بيني و سرازير شدن اين ترشحات به حلق مواجه هستيد و همين مسأله باعث سرفه هاي شديد و فراوان شما مي شود. مسلماً همسر شما از اين وضعيت خشنود نخواهد بود!
بله. به کابوسي به نام سينوزيت، يعني وضعيتي که در آن حفره هاي سينوسي اطراف چشم و بيني عفوني شده و توليد فشار و درد و ترشحات سبز يا زرد رنگ مي کنند، خوش آمديد. حال اين سؤال مطرح است که شما و 30تا50ميليون نفر ديگر (1) چگونه به اين احتقان مبتلا مي شويد؟ براي فهم بهتر مطلب لازم است ابتدا با نحوه عملکرد طبيعي سينوس ها در شرايط عادي آشنا شويد. به اعتقاد دانشمندان سينوس هاي اطراف بيني مانند يک مرکز کوچک کنترل کيفي هوا عمل مي کنند. وظيفه اين سينوس ها گرم، مرطوب و تصفيه کردن هواي تنفسي و به طور کل مناسب کردن هوا قبل از رسيدن به ريه هاست. باکتري ها هنگام عبور از بيني توسط ترشحات و موهاي بيني که به مژک هاي بيني معروفند به دام افتاده و بدين ترتيب هواي تنفسي تصفيه مي شود. اما اگر چيزي مانع از عملکرد مژک ها شود، يا در اثر سرماخوردگي مدخل سينوس ها مسدود گردد و يا مواد حساسيت زا باعث تورم مخاط سينوس ها شوند اين سيستم کوچک و ظريف عبور هوا مسدود مي گردد. در چنين حالتي راه عبور هوا سد شده، فشار افزايش يافته، ترشحات مخاطي راکد مانده و باکتري ها شروع به تکثير و توليد مثل مي کنند. بدين ترتيب عفونت در آنجا ماندگار شده، فرد به سينوزيت مبتلا مي گردد.
در صورتي که اين انسداد چندين بار تکرار شود غشاي سينوس ها براي هميشه ضخيم شده، احتقاق مزمن بر فرد عارض خواهد گشت. بنابراين قبل از رسيدن به اين مرحله به توصيه ي پزشکان در خصوص پيشگيري از احتقاق سينوس ها، کاهش درد و فشار و باز نگه داشتن مسير عبور هوا عمل کنيد.

اثر بخار آب

رطوبت عامل مهمي در بهتر عمل کردن مژک ها، جريان يافتن ترشحات و تخليه سينوس ها است. روزي دو بار دوش آب گرم بگيريد به طوري که سطح آينه حمام از بخار آب پوشيده شود. سرتان را بر روي ظرف آب جوشاني بگيريد و حوله اي روي سر بيندازيد تا بخار آب وارد مجاري بيني شود.

بخار چاي، قهوه يا سوپ

اگر در طول روز و حين کار دچار گرفتگي و احتقاق شديد، يک فنجان چاي يا قهوه يا سوپ داغ بخوريد. هنگام خوردن دست ها را اطراف فنجان يا ظرف سوپ قرار دهيد تا بخار آن وارد بيني شود. تأثير اين کار به اندازه حمام آب گرم نيست ولي خوبست.

هشدار پزشکي

تغيير عادات به جاي تغيير آدرس

اگر علايم سينوسي همزمان با باز شدن شکوفه ها ظهور کرده يا تشديد شوند ممکن است به فکر نقل مکان و کوچ کردن به مناطق گرم و خشک يا صحراي بزرگ آفريقا بيفتيد. اما مطمئناً نقل مکان چاره کار نيست. اگر مستعد حساسيت (آلرژي) باشيد، به هر کجا برويد حساسيت شما را تعقيب کرده و مجدداً عود خواهد نمود. به عبارت ديگر ممکن است به مناطق بياباني و خشک نقل مکان کنيد و پس از چندي به گرد و خاک آنجا حساسيت پيدا کنيد. يا به مناطق مرطوب مهاجرت کنيد و پس از مدتي بدن شما به رطوبت آن مکان حساسيت نشان دهد. حتماً مي پرسيد راه حل چيست؟ بايد گفت بجاي نقل مکان و تغيير محل زندگي سعي کنيد کمتر در معرض مواد حساسيت زا (آلرژن) قرار بگيريد. (رجوع شود به بحث «آلرژي» همين کتاب).

مرطوب کردن هواي خانه

استفاده از يک دستگاه بخور مانع از خشکي مسيرهاي عبور هوا در بيني و سينوس ها مي شود.
تنها مراقب باشيد که دستگاه را هفته اي يک بار تميز کنيد تا از رشد قارچ ها در آن جلوگيري شود.

شستشوي روزانه مجاري بيني

دکتر«جافک» به منظور تخليه و به بيرون راندن ترشحات بيني استفاده از سرم هاي نمکي موجود در بازار و يا محلول هاي خانگي متشکل از يک قاشق چاي خوري نمک، 2فنجان آب گرم و کمي جوش شيرين را توصيه مي کند. محلول ذکر شده را در ليواني ريخته، سر را به عقب خم کرده، يکي از سوراخ هاي بيني را با دست بگيريد و با سوراخ ديگر بيني محلول را به داخل بکشيد و سپس بيني را تخليه کنيد و همين عمل را در مورد مجراي ديگر تکرار نماييد.

هشدار پزشکي

چه وقت به پزشک مراجعه کنيم؟

اگر به مدت 3تا4 روز با استفاده از روش هاي مذکور به خود درماني پرداخته ايد و همچنان در ناحيه ي سينوس، درد، فشار و احتقان احساس مي کنيد به پزشک مراجعه نماييد تا شما را در رفع عفونت و تخليه سينوس ها ياري کند. در غير اين صورت عفونت سينوس ها ممکن است به آبسه چشم يا حتي مغز منتهي گردد. در اين قبيل موارد ممکن است به مصرف آنتي بيوتيک و يا حتي در صورت ادامه يافتن علايم به جراحي جهت برداشتن انسداد نياز باشد. متخصص گوش و حلق و بيني با عکسبرداري مي تواند به تشخيص علت احتقان بپردازد. عواملي نظير ويروس ها، پوليپ، آلرژي و حساسيت به داروهايي از قبيل آسپيرين و قرص هاي ضد بارداري مي توانند باعث بروز احتقان سينوسي شوند.

نوشيدن زياد مايعات

به عقيده ي دکتر «فارب» نوشيدن مقدار زياد مايعات سرد يا گرم در طول روز باعث خروج و جريان پيدا کردن ترشحات مي گردد. جرعه جرعه نوشيدن انواع چاي گياهي نظير باديان رومي، شنبليله، رازيانه و مريم گلي به حرکت بيشتر ترشحات کمک مي کند.

تخليه يک به يک سوراخ هاي بيني

تخليه يکي يکي مجاري بيني مانع از توليد فشار در گوش ها - که مي تواند به عقب تر رانده شدن باکتري ها و هدايت آن ها به طرف سينوس ها منجر شود - مي گردد.

بي خيال نزاکت! بيني خود را بالا بکشيد!

کتر«فارب» معتقد است که بالا کشيدن بيني براي تخليه ي سينوس ها و هدايت ترشحات پايدار به سوي حلق نتيجه ي مطلوبي دارد!

استفاده از قرص هاي ضد احتقاق

قرص هاي يک منظوره (2) مانند پسودوافدرين(3) از بهترين داروهاي مجاز بدون نسخه اند که سينوس ها را از ترشحات خشک مي کنند داروهاي ضد احتقان باعث تنگي عروق، ورود هوا به بيني و کاهش فشار مي شوند.
چنانچه احتقان در نتيجه عفونت ايجاد شده باشد بايد از مصرف آنتي هيستامين ها خودداري نمايند زيرا باعث خشکي ترشحات بيني و در نتيجه انسداد مي شوند.

روشي متفاوت

يک روش براي رهايي از احتقان سينوس، خوردن غذاهايي است که حاوي ادويه و چاشني هاي خاص اند. در اين قسمت به شرح توصيه هاي دکتر «هاوارد دروس» مي پردازيم.

سير

اين گياه تند و تيز محتوي ترکيبات شيميايي داروهايي است که مانع از چسبندگي ترشحات مي شوند.

ريشه خردل يا ترب کوهي

اين گياه نيز از گياهان مؤثر در کاهش چسبندگي ترشحات بوده و حاوي ماده شيميايي موجود در داروهاي ضداحتقان است.

ادويه کاجون (4)

بيماري شما با خوردن يک غذاي تهيه شده از کاجون وخيمت تر نخواهد شد. در اين قبيل غذاها فلفل هندي(5) که حاوي کپساي سين(6) است موجود و موجب تحريک رشته هاي عصبي شده و تقريباً مانند يک ماده ضد احتقان طبيعي بيني عمل مي کند. نمي توان گفت غذاهاي تند و پرادويه که باعث آبريزش چشم و بيني شود موجب رفع انسداد سينوس ها مي گردد. غذاهاي حاوي ادويه مستقيماً بر روي سينوس ها اثر نمي گذارند. به عبارت ديگر، بعضي غذاها ممکن است موجب آبريزش بيني شوند، در حاليکه بر روي سينوس ها بي اثرند و تنها مشکل شما را دوچندان مي کنند.

در مصرف قطره هاي بيني دقت کنيد

مصرف اسپري هاي بيني به مقدار کم خوب است، اما استفاده مکرر از آنها ممکن است موجب به درازا کشيدن احتقان و ياحتي وخامت آن شود. مصرف زياد اسپري هاي ضد احتقان حالتي را به وجود مي آورد که پزشکان آن را اثر بازگشت احتقان مي نامند. آنچه اتفاق مي افتد به اين ترتيب است که اسپري ابتدا موجب جمع شدن مخاط بيني مي شود و سپس مخاط بيني با متورم شدن حتي بيشتر از قبل نسبت به دارو واکنش نشان مي دهند و ممکن است پس از قطع مصرف اسپري هفته ها طول بکشد تا مخاط بيني دوباره به وضعيت اوليه خود باز گردند.

راه رفتن

ورزش و تحرک در رفع احتقان مؤثر است
بدن هنگام فعاليت به ترشح آدرنالين مي پردازد. اين ماده باعث تنگي عروق و در نتيجه کاهش تورم سينوس ها مي شود.

فشار دادن نقطه درد

ماساژ دادن سينوس هاي دردناک موجب جريان پيدا کردن خون بيشتر و احساس آرامش مي شود. با انگشتان خود دوطرف بيني را محکم بفشاريد و بعد از 15تا30ثانيه همين عمل را تکرار کنيد.

رفع درد با حرارت مرطوب

دادن حرارت مرطوب به سينوس ها روش خوبي جهت برطرف کردن درد سينوس ها است. حوله گرمي را روي چشم ها و استخوان هاي گونه قرار دهيد تا زماني که احساس کنيد دردتان تسکين يافته است. درد ظرف چند دقيقه برطرف مي شود.

پي نوشت ها :

1. آمار سينوزيت در آمريکا. «ويراستار پزشکي»
2. مراد از عبارت يک منظوره، دکونژستان هاي بدون آنتي هيستامين است. «ويراستار پزشکي»
3. Sudafed.
4. نوعي گياه که در هند غربي مي رويد. Cajun. «ويراستار پزشکي»
1. Cayenne Papper.
2. «آميد» بي رنگي که از انواع فلفل به دست مي آيد. Capsaicin. «ويراستار پزشکي»

منبع مقاله :
تکاک، دبورا، (1388) درمان هاي خانگي، مترجم: مينا اسماعيلي، ويراستار پزشکي: نويد محمدي، تهران: گلبرگ، چاپ پنجم