رفتار و تغذيه ( براي کودکان )

نكات مفيد براي كودكان مدرسه اي

بچه ها هر روز نياز به انواع مختلف مواد غذايي دارند.
سعي كنيد از ميان وعده اي سالم و مقوي براي بچه ها استفاده كنيد.
موقع صرف غذا با اعضاي خانواده صحبت كنيد و به بچه ها اجازه بدهيد اتفاقات آن روز خود را برايتان شرح دهند.
ناهار بچه ها را در خانه آماده كنيد.
همه اعضاي خانواده را به انجام فعاليت فيزيكي تشويق كنيد.
بچه ها را به خوردن آب تشويق و ترغيب كنيد.
از كجا كمك بگيريد:
پزشك خانوادگي
متخصص تغذيه
مسئول بهداشت مدرسه
مشاور خانواده

نكات مهم در تغذيه كودك جهت پيشگيري از رفتارهاي ناخوشايند

كودكان بايد در زمان خوردن غذا در وضعيت راحتي قرار گيرند و غذا نزديك آنان باشد تا بتوانند به راحتي غذا بخورند.
بشقاب و لوازم غذا خوردن بايد از جنس نشكن باشد تا در صورت پرت كردن يا افتادن، باعث صدمه به كودك نشود.
قاشق نبايد گودي زيادي داشته باشد و ليوان بايد به اندازه كافي كوچك باشد تا در دست كودك جاي بگيرد.
اكثر كودكان غذايي را كه قبلاً خورده اند با طعم آن آشنا هستند و به راحتي آن را ميل مي كنند.
هنگام دادن غذاي جديد بهتر است ابتدا مقداري از غذاي قبلي و سپس غذاي جديد داده شود.
خوردن سوپ خيلي رقيق براي كودك سخت است، بهتر است كمي غليظ باشد.
آب ميوه طبيعي بهتر از انواع صنعتي است.
بايد وقت كافي براي صرف غذا داده شود و براي غذا خوردن نبايد شتاب و عجله كرد.
اشتهاي كودك در روزهاي مختلف متفاوت است بهتر است به او اصرار نشود كه حتماً تمام غذا را بخورد.
غذا خوردن بايد در محيط بدون جنجال و شايد همراهي با يك موزيك ملايم سبب تحريك اشتهاي كودك گردد.
غذاي كودك نبايد خيلي داغ باشد.
از ريخت و پاش كودك هنگام غذا خوردن ناراحت نشويد او قادر است آداب غذا خوردن را رعايت كند.
كودك نوپا فقط 10 دقيقه مي تواند سرسفره بنشيند.
ميان وعده غذا نبايد زياد باشد كه كودك غذاي وعده بعد را نخورد.
صحبت كردن با كودك هنگام غذا خوردن علاقه او را به غذا بيشتر مي كند.

تغذيه دانش آموزان در فصل امتحانات

بسياري از دانش آموزان روزهاي پيش از امتحان را تا حد امكان به مطالعه مي پردازند و تصور مي كنند كه غذا و استراحت مانع مطالعه مي شود، در صورتي كه با تغذيه صحيح مي توان بازده فكري را افزايش داد. به كارگيري نكات و توصيه هاي زير توان شما را براي يادگيري بهتر و موفقيت در امتحانات افزايش مي دهد.
در زمان كار يا مطالعه غذا نخوريد و براي اين كار زمان خاصي را در نظر بگيريد تا با آرامش بيشتري غذا بخوريد، در عين حال از مصرف زياد شيريني و تنقلات خودداري كنيد. اين خوراكي ها ممكن است در نگاه اول انرژي زا به نظر برسد اما بايد توجه داشت كه اين قابليت در آنها بسيار كم دوام است و پس از مدتي احساس خستگي بيشتري به شما خواهد داد.
بررسي هاي دانشمندان نشان مي دهد كه غذاهاي نشاسته اي مانند ماكاروني، برنج و نان به دليل تأثير در كيفيت خواب در شب امتحان مفيد است.
در صبح روز امتحان نيز بهتر است به منظور افزايش كارايي مغز، از مواد سرشار از پروتئين با سرشاز از فيبر مانند تخم مرغ، نان تست با عسل يا برشتوك استفاده مي شود.
كارشناسان تغذيه به دانش آموزاني كه اضطراب زيادي دارند و نمي توانند صبحانه مفصل بخورند، توصيه مي كنند از موز و مقداري كشمش استفاده كنند.
بعضي از دانش آموزان به دليل اضطراب زياد امتحانات خود را خراب مي كنند، بنابراين بهتر است براي مقابله با اين اضطراب از غذاهاي مناسب استفاده كنند. بعضي از سبزي ها از قبيل ريحان، نعنا، كاهو و سيب در كاهش اضطراب بسيار مفيد است.
خوردن نان و پنير و گردو يا تخم مرغ يا يك ظرف عدسي در روز امتحان كمك مي كنند تا در طول امتحان آرام باشيد. همچنين خوردن عسل و نوشيدني هاي حاوي عسل در كاهش اضطراب بسيار موثر است.
خوردن جگر، گوشت و ماهي كمك زيادي به كاهش اضطراب مي كند زيرا كم خوني نيز يكي از دلايل كاهش يادگيري و تمركز است.
خوردن آجيل مغزدار از قبيل بادام، كشمش، فندق، گردو و نخودچي كه سرشار از منيزيم بوده و كمبود آن يكي از علل كاهش يادگيري است.
از خوردن زياد شيريني ها، چيپس، نمك، تخمه، غذاهاي چرب و انواع نوشيدني هاي گازدار در شب امتحان خودداري كنيد زيرا اينها نمي گذارند در شب امتحان خواب راحتي داشته باشيد.
در ساعات مطالعه خوردن ماست ترش و دوغ ترش بپرهيزيد ولي خوردن روزانه شير و همچنين ماست شيرين را فراموش نكنيد.
در ايام امتحان، بيشتر مواظب سلامت خود باشيد تا در معرض سرماخوردگي، گرمازدگي، مسموميت هاي غذايي و اختلالات هضم قرار نگيريد و از خوردن غذا، بيرون از خانه جدا خودداري كنيد. غذاي خود را خوب بجويد و آرام ميل كنيد.
در طول روز ( اما نه همراه غذا ) آب كافي بياشاميد ( بيش از نيم ساعت پيش تر از غذا و يكي دو ساعت پس از غذا اشكالي ندارد ). آشاميدن آب و نوشيدني ها در وسط غذا سبب اختلال هضم و ايجد نفخ مي شود.
براي غذا خوردن زمان خاصي را در نظر بگيريد تا با آرامش بيشتري غذا بخوريد.
برخلاف تصور عموم، مطالعه و درس خواندن نياز بدن به انرژي را افزايش نمي دهد.
بنابراين استفاده بيش از حد از مواد غذايي بسيار شيرين و پرچرب در طول دوران امتحانات نه تنها مفيد نيست بلكه سبب افزايش وزن و بروز چاقي مي شود.
صبحانه غذاي اصلي است، ناهار و شام را كمي مختصرتر بخوريد اما صبحانه را كامل تر ميل كنيد.
مصرف روزانه يك ليوان شير براي ايجاد آرامش در طول دوران آمادگي براي امتحان موثر است.
در موقع مطالعه از خوردن نوع تنقلات خودداري كنيد.
مصرف سبزي هاي تازه ( البته بعد از ضد عفوني كردن ) و ميوه هاي تازه توصيه مي شود.
اگر در صبحانه پنير مي خوريد، بهتر است آن را همراه گردو ميل كنيد.
از خوردن قهوه و جاي پررنگ، خودداري كنيد ولي چاي كم رنگ مفيد است.
تغذيه متعادل و متنوع شامل غلات، انواع سبزي، لبنيات، گوشت و ميوه ها سبب كاهش استرس امتحان مي شود.
اگر احساس خستگي مي كنيد، كمي استراحت كنيد. انسان در موقع خستگي احتياج به استراحت دارد نه محرك، بنابراين مصرف قهوه به منظور بيدار ماندن توصيه نمي شود.

اصول رفتار با كودك يك تا سه سال

1- در صورتي كه كودك مايل است با دست غذا بخورد، نبايد جلويش را بگيريد. به طور مثال نبايد به خيال خود، براي تقويت احساس استقلال، يك قاشق به دست كودك داده و يا قاشق ديگر به او غذا بخورانيد.
2- استفاده از قاشق براي كودك نوپا ضرورت دارد ولي ممكن است نياز به كمك داشته باشد.
3- كودك نوپا نياز به مكان نسبتاً خلوت براي غذا خوردن دارد، چون مدت تمركز او كوتاه است يعني صداي بلند راديو، تلويزيون يا رفت و آمد خواهر و برادر يا مشاجره مي تواند توجه او را از خوردن غذا منحرف كند.
4- استراحت قبل از خوردن غذا و قرار دادن زمان ثابت براي صرف غذا اهميت خاصي دارد.
5- اجراي برنامه ثابت نه غذاي يكنواخت، سبب آرامش كودك مي شود، يعني بشقاب و قاشق هميشگي را استفاده كنيد يا نحوه ي آماده كردن كودك براي غذا خوردن يكسان باشد.
6- اشتهاي كودك مانند خلق و خوي او معتبر است. بهتر است روزي كه كودك اشتهاي كمتري دارد و غذاي كمي مي خورد، اصرار نكنيد كه حتماً غذاي بشقابش را تمام كند.
7- قدرت تقليد كودك در اين سن زياد است و رفتارهاي اعضاي خانواده ( خواهر - برادر يا والدين ) را تقليد مي كند لذا نبايد افراد خانواده رفتار نامناسب در هنگام غذاخوردن داشته باشند.
8- كودك غذاي گرم را دوست دارد. البته نبايد خيلي داغ يا سرد باشد.
9- كودك دوست دارد با غذا بازي كرده و ريخت و پاش كند، بنابراين نبايد انتظار داشت كودك آداب غذا خوردن را رعايت كند.
10- كودك نوپا فقط 5-10 دقيقه حالت نشستن را تحمل مي كند و به طور معمول قبل از اتمام غذا، سفره را ترك كرده و دوباره بر مي گردد ولي كل مدت غذا خوردن مي بايست از 20 دقيقه تجاوز نكند.
11- رنگ و ظاهر غذا توجه كودك را به خود جلب مي كند و در نتيجه به طور طبيعي او غذا را دست كاري خواهد كرد.

اصول رفتار با كودك سه تا پنج ساله

1- بايد كودك را با انواع غذاهاي مختلف آشنا كنيد. بهتر است غذاي جديد را ابتدا خودتان بخوريد تا الگويي براي كودك باشد و تمايل كودك براي خوردن آن غذا بيشتر شود.
2- نبايد ميان وعده ها آن قدر زياد باشد كه كودك نتواند غذاي اصلي را بخورد. به خصوص در مصرف مواد قندي، شيريني، شكلات و تنقلات كم ارزش نبايد زياده روي كنيد چون باعث فساد دندان، سوء تغذيه و يا چاقي كودك خواهد شود. عادت دادن كودك به مصرف ميوه به عنوان ميان وعده بسيار خوب است.
3- تعيين يك برنامه مشخص در رابطه با غذا خوردن نشان دهنده ي ارزش ها و نگرش هاي خانواده است و بايد با محبت و مهرباني آن ها را به كودك تفهيم كنيد.
4- در صورتي كه كودك تمايلي به خوردن غذاي جديد نشان نداد، مي توانيد او را تشويق كنيد كه مقداري از آن را بچشد، بو بكشد و حتي لمس كند. اين كار باعث مي شود كودك بوسيله حواس بويايي، چشايي و بينايي غذا را بهتر درك كرده و پذيرش غذاي جديد براي او راحت تر خواهد شد. البته بهتر است غذاي جديد را زماني كه كودك كاملاً گرسنه است به او بدهيد.
5- بايد هنگام خوردن غذا محيط جالب و آرام باشد امر و نهي كردن و استفاده از روش هاي تربيتي در حين صرف غذا مناسب نيست.
6- بي تحركي، خواب ناكافي و بيماري مي تواند موجب بي اشتهايي كودك و غذا نخوردن كودك شود.
7- براي تشويق كودك به غذا خوردن بهتر است از بشقاب و فنجان هميشگي استفاده كنيد و غذا را به تكه هاي كوچك تقسيم كنيد تا كودك به راحتي آن را بخورد.
8- بايد به كودك اجازه دهيد تا اگر غذاي بيشتري مي خواهد، بگويد.
9- براي تقويت جنبه استقلال كودك، ريخت و پاش غذا بيشتر مي شود ولي بايد تحمل كنيد.
10- با صحبت كردن با كودك خردسال در حين غذا خوردن، علاقه اي او را به صرف غذا بيشتر خواهد كنيد.
11- خوردن غذا با همسالان، براي كودكان جالب تر است.
منبع مقاله :
قاسم زاده، محمد جواد؛ (1389)، تغذيه کودکان، قم: انتشارات شميم قلم، چاپ دوم