تأثیرات آتش فشان

فوران‌ آتش فشانی یکی از مخرب‌ترین حوادث طبیعی است که زندگی انسان را به مخاطره می‌اندازد و باعث تغییرات قابل توجهی در جو می‌شود. بیایید بیش‌تر در مورد تأثیرات آتش فشان‌ها یاد بگیریم.

آتش فشان در واقع دهانه یا درزی در پوسته زمین است که از طریق آن مواد و سنگ‌های مذاب، خاکستر و گازهای سمی که در زیر سطح زمین حضور دارند، به صورت ناگهانی و با یک فوران شدید، تخلیه می‌شوند. آتش فشان گاهی اوقات می‌تواند ساختاری مانند کوهی که در بالای آن فرو رفتگی کاسه مانندی وجود دارد، داشته باشد، که از طریق این فرو رفتگی، مواد خارج می‌شوند. اصطلاح آتش فشان از نام خدای آتش رومیان "ولکان (رب النوع آتش)" مشتق شده است.

سازه‌های آتش فشانی معمولاً در مکان‌هایی که صفحات تکتونیکی نسبت به هم حرکت کششی (دور شونده) و فشاری دارند تشکیل می‌شوند. کشش و یا نازک شدن پوسته زمین می‌تواند منجر به تشکیل آتش فشان شود. آتش فشان‌ها اغلب بر اساس تکرار و تناوب فوران‌شان به سه نوع: فعال، خفته، خاموش تقسیم بندی می‌شوند. آتش فشان فعال توسط فوران‌های منظم خود شناخته می‌شود. در حالی که آتش فشان خفته در گذشته فوران داشته است و هم اکنون فورانی ندارد. از سوی دیگر، آتش فشان خاموش، آتش فشانی است که در گذشته‌های خیلی دور فوران داشته و بعید است دوباره فوران کند.

تأثیرات آتش فشان بر محیط زیست

مدت زیادی است که می‌دانیم فوران‌های آتش فشانی به روش‌های مختلفی محیط زیست را تحت تأثیر قرار می‌دهند. فوران‌ها چه بزرگ و چه کوچک باشند، برای یک دوره زمانی بر محیط زیست اثر می‌گذارند، این تأثیر بیش‌تر به دلیل گازهایی است که با فشار از آن‌ها خارج می‌شود. فوران‌ها گازهای بسیاری مانند: دی اکسید گوگرد، دی اکسید کربن، مونوکسید کربن، کلر (به عنوان گاز هیدرو کلراید)، فلوئور (به عنوان گاز HF)، هیدروژن، هلیم و هیدروژن سولفید (H2S) را در محیط زیست منتشر می‌کنند. در کنار تمام این گازها مقدار زیادی بخار آب نیز خارج می‌شود. اثرات این گازها بر محیط زیست به عوامل بسیاری مانند: الگوی محلی آب و هوا، مقیاس و وسعت منطقه‌ای که در آن فوران صورت گرفته است، و لایه‌ای از اتمسفر که گازها در آن گسترش یافته است، و غیره بستگی دارد.
دی اکسید گوگرد خارج شده از آتش فشان، در بالای جو زمین گسترش می‌یابد و اشعه های خورشید که به سمت زمین می‌آیند را منعکس و بازتاب می‌کند و نمی‌گذارد که این اشعه‌ها به سطح زمین برسند و در نتیجه باعث سرد شدن جو زمین می‌شود. که این امر باعث پایین آمدن درجه حرارت متوسط جهانی، به مدت یک یا دو سال می‌شود. یک مثال معروف که در آن دمای سطح زمین بر اثر انتشار این گاز کاهش یافت، پس از فوران کوه Pinatubo در فیلیپین بود.
دی اکسید گوگرد با دیگر گازها و ذرات موجود در جو زمین واکنش می‌دهد و مه غلیظ آتش فشانی را تشکیل می‌دهد.
دی اکسید گوگرد هم چنین باعث بارش باران اسیدی، آلودگی هوا و تخلیه (کاهش O3) لایه ازن می‌شود.
دی اکسید کربن اشعه خورشید را جذب می کند، که موجب افزایش دمای سطح زمین می‌شود.
دی اکسید کربن یک گاز سنگین است و در نتیجه میتواند در برخی از مناطق کم ارتفاع که به آن فرو رفتگی یا منطقه رکود می‌گویند، به دام ‌افتد و این اتفاق می‌تواند باعث مرگ کسانی که در این منطقه زندگی می‌کنند، و هوای مملؤ از دی اکسید کربن را تنفس می‌کنند، شود. دی اکسید کربن هم چنین می‌تواند در خاک نفوذ کرده و تجمع یابد.
کلرید هیدروژن (هیدرو کلراید)، با توجه به ماهیت بسیار اسیدی آن، موجب بارش باران‌های اسیدی پس از فوران می‌شود.
خاکستر آتش فشانی که پس از فوران در اتمسفر آزاد می‌شود، تا صدها مایل مربع گسترش می‌یابد. این گسترش فضای اطراف آتش فشان را در بر می‌گیرد و باعث جلو گیری از رسیدن پرتوهای خورشید به زمین می‌شود. این نظریه وجود دارد که یک آتش فشان بسیار بزرگ می‌تواند باعث به وجود آمدن زمستان آتش فشانی شود.

تأثییرات آتش فشان بر موجودات زنده

فوران‌های آتش فشانی از طرق بی شماری حیوانات و گیاهان را تحت تأثیر قرار می‌دهند. علاوه بر این، این فورانها به طور مستقیم (از دست دادن جان و مال)، و به طور غیر مستقیم (تغییرات زیست محیطی محلی) بر زندگی انسان‌ها تأثیر می‌گذارند.
خاکستر آتش فشانی به صورت ذرات ریز منفجر شده و پراکنده می‌گردند. هنگامی که این ذرات تنفس می‌شوند، باعث نفس تنگی و سرفه می‌شوند. افراد مبتلا به آسم، برونشیت، آمفیزم در صورت تنفس آن بسیار بیش‌تر از بقیه تحت تأثیر قرار می‌گیرند.
ذرات درشت جریان آذر آواری (قطعات درشتی که از آتش فشان به بیرون پرتاب می‌شوند) می‌توانند کشنده باشند. استنشاق، باعث مرگ به دلیل مسدود شدن ریه‌ها، و باعث سوختگی می‌شود.
قرار گرفتن در معرض خاکستر نیز باعث بروز دیگر مشکلات جسمی مثل آب ریزش بینی و گلو درد می‌شود.
گدازه بسیار داغ که از آتش فشان خارج می‌شود، به سرعت می‌تواند گیاهان و حیوانات را بکشد.
با توجه به کاهش دید ناشی از خروج خاکستر آتش فشانی، اتفاقات و حوادث، اغلب در اطراف منطقه فوران رخ می‌دهند.
مردمی که در اطراف منطقه فوران زندگی می‌کنند، در معرض آسیب و یا حتی خطر مرگ به خاطر ریزش سقف خانه‌هایشان قرار دارند. چون ذرات خاکستر به طور مستمر بر روی سقف خانه‌ها فرو می‌نشینند و اگر وزن این خاکسترها بیش‌تر از مقداری شود که سقف می‌تواند تحمل کند، سقف فرو می‌ریزد.
ذرات خاکستری که وارد چشم می‌شوند، موجب تحریک، سوزش، و خارش آن می‌گردند، و قرنیه چشم که در معرض خاکستر قرار گرفته دچار خراش و التهاب می‌شود.
فوران‌های آتش فشانی که فاجعه طبیعی هستند، علاوه بر این که موجب از دست رفتن جان و مال مردم می‌شوند، می‌توانند باعث تغییرات قابل توجهی در محیط زیست شوند. اگر چه ما نمی‌توانیم از وقوع چنین فوران‌هایی جلوگیری کنیم، اما می‌توانیم اثرات مخرب آن را کاهش دهیم. حرکت ماگما، تغییر در کمیت و کیفیت از گازهای منتشر شده توسط آتش فشان‌ها و زمین لرزه‌های کوچک می‌توانند به عنوان راه نماهایی (نشانه‌هایی) قبل از فوران‌های آتش فشانی به ما کمک کنند. بنا بر این نظارت مناسب بر این نشانه‌ها، استفاده از تکنیک‌های مدیریت فاجعه و آگاهی دادن به عموم مردم در مورد خطرات فوران‌های آتش فشانی می‌تواند نقش مهمی در به حد اقل رساندن ضرر و زیان چنین فاجعهای، بازی کند.