تألیف: حمید وثیق زاده انصاری
منبع: راسخون




 
تا کنون فکر کرده اید که چرا روزها در فصل تابستان بلندتر و در فصل زمستان کوتاه تر هستند؟ خوب، کج بودن محور زمین، یک عامل مهم در تعیین طول روز است. در ادامه بیشتر در مورد این موضوع بحث شده است.
مانند هر مدل دارای مرکز، زمین نیز در منظومه شمسی مانند دیگر سیارات، به دور خورشید می گردد. با این حال، توجه به این نکته مهم است که زمین، در حالی که به دور خورشید می گردد، به دور خود نیز می گردد. جهت درک آسان تر این پدیده، فرض بر این است که زمین در یک طول محور عمودی فرضی می چرخد. این محور عمودی از قطب شمال به قطب جنوب امتداد می یابد. با استفاده از این دانش پایه از محور و موقعیت زمین نسبت به خورشید، درک پدیده طولانی تر شدن روز در فصل تابستان آسان تر می شود.
می دانیم که زمین با محور کج به دور خود و به دور خورشید می چرخد. اما چگونه این نوع از حرکت زمین بر طول روز در تابستان اثر می گذارد؟ همین محور کج زمین باعث دریافت نور توسط این سیاره در زمان های مختلف در یک روز و در فصول مختلف می شود.
انقلاب تابستانی زمانی از سال است که محور زمین - شمالی و یا جنوبی - متمایل به سمت خورشید به نظر می رسد. انقلاب شمالی: انقلاب شمالی، هم چنین به عنوان انقلاب ژوئن نیز شناخته شده است، و در 20، 21 یا 22ام ژوئن رخ می دهد. بیشتر مواقع، انقلاب ژوئن در 20 یا 21ام ژوئن رخ می دهد؛ به ندرت در 22ام رخ داده است. در سال 1971 انقلاب ژوئن در 22ام ژوئن رخ داده است. انقلاب ژوئن بعدی در روز 22ام در سال 2203 میلادی رخ خواهد داد.
روز اول تیر ماه، قطب شمال بیش از هر زمان دیگر به سوی خورشید متمایل است و نور خورشید فقط به برخی از سرزمین-های نیم‌کره شمالی عمود می‌تابد. این روز طولانی‌ترین روز در نیم‌کره شمالی است و به آن انقلاب تابستانی می‌گویند. ساکنان نیم‌ کره شمالی انقلاب تابستانی را در بلندترین روز سال (اول تیرماه) تجربه خواهند کرد. وقتی خورشید به این نقطه می‌رسد بیشترین زاویه با افق را دارا می‌باشد و این نشان دهنده آغاز فصل تابستان در نیم‌کره شمالی است. در این روز ساکنانی که در منطقه رأس سرطان زندگی می‌کنند، خورشید را دقیقاً در بالای سر خود می‌بینند. در اوایل بهار طول شب و روز تقریباً برابر است ولی به مرور زمان طول روز بیشتر می‌شود و در زمان انقلاب تابستانی که بلندترین روز سال است به بیشترین ساعات خود می‌رسد و با نزدیک شدن به انتهای فصل تابستان کم کم روزها کوتاه تر می‌شوند. در نیم‌کره جنوبی شرایط دقیقاً متفاوت با نیم کره شمالی می‌باشد و با انقلاب تابستانی در نیم کره شمالی و آغاز تابستان ساکنان نیم‌کره جنوبی آغاز فصل زمستان (شب یلدا) را تجربه می‌کنند.
انقلاب جنوبی: انقلاب جنوبی معمولاً در 21 یا 22ام دسامبر رخ می دهد؛ بنا بر این، انقلاب جنوبی هم چنین به عنوان انقلاب دسامبر نیز شناخته شده است.
انقلاب زمستانی، در ستاره ‌شناسی، نام لحظه‌ای است که خورشید از دید ناظر زمینی در بیش‌ترین فاصله زاویه‌ای با صفحه استوا در آن سوی نیم‌ کره ناظر قرار دارد. میانگین لحظه انقلاب زمستانی (حلول زمستان) در نیم‌ کره شمالی ساعت ۰۶:۰۶ به وقت ایران، روز ۱ دی‌ ماه (معمولاً ۲۲ دسامبر) است که انحراف معیار آن در سال‌های مختلف حد اکثر حدود ۱۲ ساعت است. در این لحظه خورشید بر نقطه رأس ‌الجدی کره سماوی یا فراز مدار رأس ‌الجدی کره زمین قرار می گیرد. انقلاب زمستانی در سال ۱۳۹۲ خورشیدی در ساعت ۲۰:۴۱ به وقت ایران، ۳۰ آذر (۲۱ دسامبر ۲۰۱۲، ساعت ۱۷:۱۱ به وقت جهانی) رخ داده است. انقلاب زمستانی آغاز زمستان است. انقلاب شتوی منشأ بسیاری از جشن‌ها و آئین‌های باستانی در فرهنگ‌ها و تمدن‌های بشری است. شب یلدا یا شب چله و حنوکا و کریسمس از جمله این مراسم ها است.
در واقع انقلاب زمستانی در شروع زمستان كه كوتاه ترين روز سال است رخ می دهد. انقلاب تابستانی نیز در شروع تابستان كه بلندترين روز سال است رخ می دهد. که این امر به دلیل زاویه محور دوران زمین به دور خود، نسبت به سطح مدار گردش زمین به دور خورشید است.

چه چیزی باعث طولانی تر شدن روز در تابستان می شود؟

موقعیت زمین در تابستان

برای مطالعه پدیده طولانی تر شدن روزهای تابستان، زمین را می توان در دو نیمه نیم دایره، نیم‌کره شمالی و نیم‌کره جنوبی در امتداد یک خط فرضی به نام خط استوا تقسیم کرد. در طول تابستان از یک نیم‌کره خاص (شمالی و جنوبی)، زمین نسبت به خورشید کج به نظر می رسد. زاویه ای که محور زمین را نسبت به خورشید متمایل (و یا از آن دور می سازد) '26 °23 است. این بالاترین درجه ای است که زمین می تواند متمایل شود. در نتیجه، خورشید در بالاترین نقطه از آسمان در آن نیم‌کره ظاهر می شود؛ عبارت "خورشید تابستان به صورت ایستاده بالای سر" در اشاره به این وضعیت استفاده می شود. این بدان معنی است که خورشید به شمالی ترین نقطه در نیم‌کره شمالی می رسد. بنا بر این، روز در فصل تابستان طولانی تر است و در 21 ژوئن، نیم‌ کره شمالی بیشترین نور را در طول یک روز دریافت می کند. با این حال، لازم است بدانید که اگر چه خورشید در حال گذشتن از آسمان به نظر می رسد، اما در واقع این زمین است که به دور خورشید می چرخد.
زمین به سمت خورشید متمایل است، یعنی نیم‌کره شمالی برای مدت طولانی تری نور را دریافت می کند. وضعیت در فصل زمستان عکس تابستان است. در فصل زمستان، محور نیم‌ کره شمالی به دور از خورشید متمایل می شود؛ یعنی قطب شمال به دور از خورشید کج می شود. در نتیجه، زمین کم ترین نور را در طول یک روز دریافت می کند. بنا بر این، طول روز در فصل زمستان کوتاه تر و کوتاه تر می شود. با این حال، زمانی که در نیم‌کره شمالی زمستان است، نیم‌کره جنوبی به علت تمایل محور جنوبی به سمت خورشید، شاهد فصل تابستان است. بنا بر این، کشورهایی که در نیم ‌کره جنوبی قرار دارند، تابستان را در ماه دسامبر تجربه می کنند.

مدار زمین

اعتدال بهاری و پاییزی

اعتدال بهاری (در نیم‌کره شمالی) در ستاره ‌شناسی به لحظه‌ای گفته می‌شود که خورشید از دید ناظر زمینی از صفحه استوای سماوی می‌گذرد و حرکت خود به سمت شمال آسمان را در پیش می گیرد. اعتدال بهاری یکی از دو اعتدال زمین است که در هر سال رخ می‌دهند (اعتدال دیگر اعتدال پائیزی است). اعتدال بهاری در نیم‌کره شمالی برابر است با اعتدال پائیزی در نیم‌کره جنوبی.
اعتدال زمانی از سال است که در آن روزها و شب ها دارای طول یک سان هستند. اعتدال در یک سال دو بار، یعنی در 21 یا 22ام مارس و 22 یا 23ام سپتامبر رخ می دهد، اگر چه، اعتدال مارس می تواند کمی زودتر در 19 مارس رخ دهد. در سال 2013، اعتدال مارس در 20 مارس رخ داده است. در زمان اعتدال، محور زمین و اشعه های خورشید به صورت عمود بر هم قرار دارند. شما می توانید در تصویر فوق مشاهده کنید که در طول اعتدال، زمین نه به سمت خورشید متمایل است و نه از آن دور می شود. این هم چنین بدان معنی است که هر دو نیم‌کره شمالی و جنوبی مقدار مساوی از نور را دریافت می نمایند.
موقعیت زمین و خورشید در منظومه شمسی و مداری که زمین در آن می چرخد (به دور خورشید) و می گردد (به دور خود)، باعث وقوع فصول مختلف و انقلاب و اعتدال است. آگاهی از این مفاهیم اساسی در ارتباط با فصول مختلف سال، باید دلیل این که چرا روزها در فصل تابستان طولانی تر هستند را واضح و روشن کرده باشد