عوامل مؤثر در بروز اختلال بيش فعالي

علت اصلي شكل گيري اين اختلال مشخص نيست. بسياري از مردم گمان مي كنند كه كمبود توجه - بيش فعالي نتيجه ي تربيت نادرست و فرزندپروري نامناسب است. در حالي كه اين باور اشتباه است و نبايد والدين را به دليل داشتن فرزند مبتلا به اختلال سرزنش و در آن ها احساس گناه ايجاد كرد. زيرا كاملاً واضح است كه اين بيماري نتيجه ي فرزندپروري غلط نيست و دلايل بيولوژيك دارد. در مطالعات مختلف، عوامل مؤثر در ايجاد آن مشخص شده اند كه عبارتند از:

1- عوامل ژنتيك:

همگامي بالا در دوقلوهاي يك تخمكي نسبت به دوقلوهاي دوتخمكي، و اين كه خطر ابتلا در خواهران و برادران كودكان بيش فعال نسبت به كودكان ديگر بيشتر است، نقش عوامل ژنتيكي را نشان مي دهد. گرچه شواهد بسياري از تأثير ژنتيك در ايجاد اين اختلال وجود دارد، وي هنوز به طور مشخص نحوه ي انتقال ژنتيكي آن مشخص نشده و هيچ آزمايش ژنتيك اختصاصي براي تشخيص آن وجود ندارد.

2- آسيب هاي مغزي:

اگر در دوران جنيني و اوايل شيرخوارگي آسيبي به مغز برسد مي تواند در شكل گيري اين اختلال مؤثر باشد. سيگاركشيدن مادر احتمال بروز اختلال را افزايش مي دهد. تا به حال هيچ مطالعه اي، ارتباط نگراني و اضطراب دوران بارداري را با بيش فعالي اثبات نكرده است، مگر اين كه باعث بروز عوارضي در زايمان شده باشند.

3- عوامل عصبي شيميايي:

تغييراتي در مواد شيميايي ناقل هاي عصبي مغز به نشانه هاي بيش فعالي نسبت داده شده اند.

4- عوامل رواني اجتماعي:

بيش فعالي و ميدان توجه محدود گاهي به دليل محروميت هاي هيجاني در كودكان پرورشگاهي ديده مي شود كه با رفع عوامل محروميت، از بين مي روند.

5- رژيم غذايي:

به رغم نظريه هايي كه سال هاي پيش ارائه مي شد مبني بر اين كه چاشني ها و رنگ هاي مصنوعي و افزودني هاي خوراكي و شكر در تشديد علائم بيش فعالي نقش دارند و بايد از رژيم غذايي كودك مبتلا حذف گردند، مطالعات اخير هيچ گونه ارتباطي را بين نشانه هاي اين بيماري و رژيم غذايي و افزودني ها پيدا نكرده اند. برخي روان پزشكان رويكردهايي نظير ويتامين درماني با دوزهاي بالا دارند كه رايج ترين آن ها استفاده از ويتامين هاي B_6,B_3,c هستند. استفاده از اُمگا 3 نيز در درمان اين اختلال پيشنهاد مي شود ولي مطالعات سازمان يافته اي در اين موارد وجود ندارد، يا اين كه در اين مطالعات اثر بخشي اين مواد اثبات نشده است.

6-آلرژي و آسم:

در مطالعات سازمان يافته، شواهدي مبتني بر ارتباط اين اختلال با آلرژي و آسم نشان داده نشده است. در واقع مشكلات رفتاري كه در كودكان مبتلا به آسم ديده مي شود، بيشتر ناشي از محدوديت هاي شديدي است كه والدين جهت جلوگيري از عود بيماري آسم براي اين كودكان مي گذارند و آن ها را مستعد رفتارهاي مقابله اي، نافرماني و لجبازي مي كند. از طرفي داروهاي ضد آلرژي نظير آنتي هيستامين ها ممكن است موجب فعال شدن و بي قراري بعضي از كودكان شوند و نشانه هايي شبيه بيش فعالي از خود بروز دهند.
توجه به عواملي كه در شكل گيري اختلال مطرح هستند نشان مي دهد كه تنها عاملي را كه مي توان تا حدودي مهار كرد، آسيب هاي دوران حاملگي و زايمان است، بنابراين توصيه مي شود مادران در طول دوران بارداري به طور منظم توسط يك متخصص زنان يا مراكز بهداشتي درماني ديگر مراقبت شوند تا احتمال عوارض بارداري و زايمان كاسته شود. چون عوامل متعددي در بروز اختلال نقش دارند و احتمال پيش گيري كامل وجود ندارد.
منبع مقاله :
داوري آشتياني، رزيتا؛ (1391)، اختلال کمبود توجه - بيش فعالي (مروري بر علائم و درمان هاي موجود)، تهران: نشر قطره، چاپ سوم