ترغيب کودکان بيش فعال به درس خواندن

تشويق كردن و تقويت مثبت نقش مهمي در ترغيب كردن كودكان به درس خواندن دارد و اين روش را، هم در خانه و هم در كلاس درس مي توان به كار برد:

1- تقويت مثبت و تشويق بايد به طور مكرر و مداوم براي رفتارهاي مناسب انجام گيرد.
2- تشويق بايد تا حد ممكن بلافاصله يا با فاصله ي كمي از زماني كه رفتار مثبت انجام گرفته، صورت بگيرد.
3- روش هاي تنبيهي، مانند محروم سازي موقت، بايد در زمان هاي خاص به كار رود و تكرار آن ها خيلي كمتر از تشويق ها باشد.
4- در طي حل مشكلات شديد، بايد براي موفقيت هاي خيلي كوچك نيز تشويق انجام گيرد.

در مورد مشكلات يادگيري و تحصيلي، بايد در نظر داشت كه شايد كودكان به كلاس يا معلم خصوصي براي بعضي دروس نياز داشته باشند. به خصوص اگر اختلال يادگيري همراه با اختلال كمبود توجه - بيش فعالي باشد، به استفاده از روش هاي آموزشي ويژه نياز خواهيم داشت.
البته براي آموزش اين كودكان مراكز جداگانه و اختصاصي توصيه نمي شود. بلكه بايد اين كودكان در كنار ديگر دانش آموزان در مدارس معمولي به تحصيل بپردازند. بديهي است معلمان بايد در مورد نحوه ي رفتار و آموزش به اين كودكان آگاهي كافي داشته باشند. زيرا آن ها نياز به توجه و نظارت ويژه در كلاس درس دارند.
در مورد فراگيري دروس و تكاليف درسي، روش هاي زير مي تواند مؤثر باشد:
كاهش مدت زمان انجام دادن تكاليف، جالب كردن تكاليف به روش هاي مختلف، فراهم كردن موقعيت هايي براي شركت فعال خود دانش آموز در انجام دادن تكاليف مانند برنامه ريزي و اجازه دادن براي فعاليت هاي رايانه اي و خودگردان، به نحوي كه كودك در اين فعاليت ها نقش فعالي داشته باشد.
نكته ي ديگر آن است كه اين كودكان نياز به برنامه ريزي و مديريت زمان در كارهاي خود دارند كه معمولاً خودشان قادر نيستند اين برنامه ريزي و سازماندهي را انجام دهند و به كمك والدين نياز دارند. زمان بندي ها بايد دقيق و در عين حال انعطاف پذير باشند. برنامه ي زمان بندي را مي توان روي ديوار اتاق كودك، در يخچال و يا هر جاي ديگري كه جلو ديد كودك باشد نصب كرد. زمان بندي مكتوب به معطوف كردن توجه كودك كمك مي كند. در طراحي برنامه، بايد مسئله ي تكانشي بودن و ناتواني كودك در سازماندهي كارهاي خودش را مورد توجه قرار دهد. برنامه بايد به شكلي باشد كه كودك خسته نشود و احساس يأس و نااميدي و شكست نكند. معمولاً براي بازي دوره هاي طولاني و براي مشق شب و خواندن دروس دوره هاي كوتاه در نظر گرفته شود. به عنوان مثال:
ساعت 3: رسيدن به خانه از مدرسه، خوردن خوراكيِ مورد علاقه
ساعت 3/15: انجام تكاليف درسي
ساعت 3/30: بازي (توپ بازي، عروسك بازي و ...)
ساعت 4: ادامه ي تكاليف درسي
ساعت 4/15: حفظ كردن شعرها براي فردا
ساعت 4/30: بازي
ساعت 5/30: مطالعه ي دروس
براي كودك مبتلا به اختلال كمبود توجه - بيش فعالي، ارزش انجام دادن تكاليف شب و كسب نمره ي خوب تنها اين نيست كه آن كار را انجام دهد، بلكه آن است كه او مي تواند از انجام دادن آن كار كسب رضايت كند. براي كودكي كه زندگي اش پر از شكست و نااميدي است، هر زمان كه تجربه ي موفقيت آميزي پيدا مي كند پيشرفت بزرگي در راه حل مشكلات و درمان خود پيدا كرده است.

چگونه مي توان به افزايش عملكرد تحصيلي اين كودكان كمك كرد؟

معلماني كه پر انرژي هستند، سركلاس بي تحرك نيستند و راه مي روند و كودكان را در فعاليت هاي كلاس درگير مي كنند، به نظر مي رسد كه براي كودكان بيش فعال مناسب تر باشند.
روش هايي وجود دارند كه در كلاس درس براي افزايش توجه و تمركز دانش آموزان مؤثر واقع مي شوند؛ به تعدادي از آن ها در ذيل اشاره مي شود:

1.جلب كردن توجه:

استفاده از علائم هشداردهنده نظير خاموش و روشن كردن چراغ، زنگ زدن و گفتن كلماتي نظير «گوش كنيد»، «آماده باشيد»، «بي حركت!»
برقرار كردن تماس چشمي هنگام دستوردادن (مطمئن باشيد كودك به شما نگاه مي كند) و با هيجان درس دادن توجه كودكان را بيشترجلب مي كند.
استفاده از شوخي، طنز، نمايش و ... در هنگام تدريس.
استفاده از جعبه ي جادويي هنگام معرفي موضوعي جديد و درگير كردن دانش آموزان براي حدس زدن اشياي داخل جعبه.

2. متمركز كردن توجه:

استفاده از روش هايي كه حس هاي مختلف را درگير كند. مثلاً استفاده از وسايل سمعي- بصري، تصاوير، استفاده از رنگ هاي مختلف به خصوص براي كلمات كليدي، استفاده از نشانگر براي كمك به كودك براي توجه به اطلاعات خاص.

3. حفظ كردن توجه:

استفاده كردن از گروه هاي دو يا چند نفري براي افزايش مشاركت دانش آموزان. سؤال كردن از خود كودكان راجع به موضوع جديد براي اين كه وادار شوند فكر كنند، توجه كردن به همه ي كودكان و ناديده نگرفتن هيچ يك از آن ها.

4. مهارت هاي سازماندهي:

استفاده از تقويم و دفترچه يادداشت براي تكاليف خانه، استفاده از فهرست فعاليت هايي كه روزانه بايد انجام گيرد؛ فراهم كردن زماني درپايان كلاس براي بازبيني تكاليف خانه.

5. افزايش مهارت هاي مديريت زمان:

استفاده از ساعت روميزي و تنظيم زنگ آن روي هر 10 يا 15 دقيقه و پاداش گرفتن براي تكميل كردن و درست انجام دادن كارها.

6. افزايش مهارت هاي خواندن:

يك داستان براي كودك مي خوانيم و پس از آن او را تشويق مي كنيم تا تصاوير داستان را بكشد، شخصيت هاي اصلي و وقايع مهم داستان را مشخص كند و خصوصيات هر شخصيت را بنويسد؛ با استفاده از جداول پيش بيني از كودك بخواهيم حدس بزند بعداً چه اتفاقي در داستان خواهد افتاد.
علاوه بر آن ها رعايت نكات زير نيز مي تواند به كودك در كلاس درس كمك كند:

- نشاندن وي نزديك ميز معلم.
- نشاندن كودك در رديف جلو كلاس.
- نشاندن دانش آموزان خوش رفتار در اطراف او.
- استفاده كردن از آموزش توسط همسالان.
- دوركردن كودك از پنجره، كولر و هر وسيله اي كه محرك است.

منبع مقاله :
داوري آشتياني، رزيتا؛ (1391)، اختلال کمبود توجه - بيش فعالي (مروري بر علائم و درمان هاي موجود)، تهران: نشر قطره، چاپ سوم