تألیف و ترجمه: حمید وثیق زاده انصاری
منبع: راسخون



 
شاتل های فضایی فضا پیماهایی هستند که به وسیلهی سازمان فضایی ناسا و در جهت مأموریت های فضایی انسانی مورد استفاده قرار می گیرند. تقریباً به مدت 30 سال است که مأموریت های شاتل فضایی به وسیلهی سازمان فضایی ناسا به انجام می رسند. برای کسب آگاهی بیشتر نسبت به شاتل های فضایی دنباله ی این مقاله را مورد مطالعه قرار دهید.
برنامه ی شاتل فضایی ناسا که به طور رسمی با نام سیستم حمل و نقل فضایی دولت ایالات متحده ی آمریکا شناخته می شود، از دههی 60 میلادی آغاز گردید. فضا پیمای کلمبیا نخستین شاتل فضایی ای بود که در سال 1981 به فضا سفر کرد. از آن زمان تا کنون، ناسا پنج شاتل فضایی را در جهت انجام مأموریت های متعددی به فضا پرتاب نموده است. نمیتوان اظهار داشت که شاتل فضایی تنها به وسیله ی یک فرد به اختراع رسیده است. در واقع این یک پروژه ی بزرگ است که به وسیله ی سازمان فضایی ناسا به انجام رسیده است. جورج مولر نقشی کلیدی را در اختراع شاتل فضایی بر عهده داشته است. بنا بر این، گاهی اوقات از وی به عنوان "پدر شاتل فضایی" یاد می شود.
یک شاتل فضایی از سه بخش ساخته می شود: مدار پیما، مخزن بیرونی و دو موشک توان افزای پر قدرت. مدار پیما مکانی است که اعضای گروه در آن کار و زندگی می نمایند. هم چنین این تنها بخشی محسوب می شود که وارد مدار می شود. مخزن خروجی (که رنگ آن نارنجی است) برای شاتل فضایی از سوخت پر می شود و به مدار پیما متصل می گردد. دو موشک توان افزای پر قدرت (که بلند و باریک هستند) در جهت ارسال نیروی رانشی در طول پرتاب شاتل فضایی به کار برده می شوند. پرتاب نمودن شاتل فضایی مانند پرتاب نمودن یک موشک است. توان افزاها می سوزند، ایجاد رانش می نمایند و سپس از شاتل فضایی جدا می گردند. مخزن بیرونی هم به هنگامی که سوخت مورد مصرف مدار پیما قرار گرفت به دور انداخته میشود. مدار پیما به تنهایی وارد مدار میگردد. پس از این که مأموریت آن به اتمام رسید، مدار پیما از مدار خارج می شود و مانند یک هواپیمای بی موتور وارد جو کره ی زمین میشود.


• شاتل های فضایی پیش رفته ترین و پیچیده ترین دستگاه هایی هستند که تا کنون به دست بشر ساخته شده اند. آنها تنها وسایلی محسوب می شوند که انسان ها را به فضا میبرند.
• شاتل های فضایی نخستین فضا پیما های قابل استفاده در جهان به حساب می آیند.
• آنها در جهت پرتاب کردن ماهواره ها و هم چنین برای تعمیر نمودن دیگر فضا پیماها نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند. آنها مانند آزمایشگاه هایی علمی در فضا هستند. هم چنین آنها در جهت فرستادن تلسکوپهایی مانند تلسکوپ فضایی هابل به فضا به کار می روند. کاربرد شاتل های فضایی شامل جا به جا کردن کار کنان و خدمه و هم چنین خدمات رسانی میر و خدمات فضایی بین المللی (ISS) می شود.
• خدمات فضایی بین المللی در سال 1997 و در جهت کمک نمودن به سازمانهای دولتی در جهت هدایت کردن فعالیت های فضایی تأسیس گردید. میر ایستگاه فضایی کشور روسیه بود که در فضا مستقر گردیده بود. این ایستگاه قابل دست رسی به وسیلهی فضانوردان و کیهان نوردان کشورهای بسیاری بود. شاتل های فضایی دیسکاوری، اندور و آتلانتیس در طول مدت مأموریت های خود در این ایستگاه توقف کرده اند. در سال 2001، آژانس فضایی روسیه ایستگاه فضایی میر را به سمت کرهی زمین هدایت کرد.
• وزن یک شاتل فضایی برابر است با 24000 پوند (110000 کیلوگرم)؛ در حالی که تمام طول آن تنها 184 پا (56 متر) است.
• سرعت حرکت یک شاتل فضایی برابر است با 17500 مایل در ساعت.
• هزینهی کل یک برنامهی شاتل فضایی چیزی در حدود 150 تا 175 بیلیون دلار از کار در میآید.
• شاتل فضایی کلمبا نخستین پرتاب خود را از مرکز فضایی کندی به انجام رسانید و تنها در جهت آزمایش به کار برده شد. این شاتل به مدار کرهی زمین ارسال گردید و صحیح و سالم در آن جا فرود آمد.
• شاتل فضایی کلمبیا در سال 1996 و پس از گذشت 17 روز بر روی کرهی زمین فرود آمد و طولانیترین مأموریت فضایی را در طول تاریخ به پایان رسانید.
• شاتل فضایی کلمبیا تا سال 2003 برای انجام 27 مأموریت مورد استفاده قرار گرفته بود. شاتل فضایی کلمبیا در طول بیست و هشتمین مأموریت خود و در حال فرود آمدن به کرهی زمین متلاشی شد و تمام هفت سرنشین خود را کشت.
• چلنجر که دومین شاتل فضایی ناسا به حساب میآید در سال 1983 به فضا پرتاب شد. این شاتل فضایی سالی راید، نخستین زن آمریکایی در فضا را در خود جای میداد.
• شاتل فضایی چلنجر در دهمین مأموریت خود و بلا فاصله پس از پرتاب متلاشی شد و موجب مرگ تمامی هفت نفر اعضای خدمه خود گردید.
• شاتل فضایی دیسکاوری که در سال 1984 به فضا پرتاب شد، تاکنون 36 سفر را به فضا انجام داده است. هم چنین این فضا پیما نخستین شاتل فضاییای محسوب میگردد که تقریباً در فاصلهی گذشت دو سال پس از سانحه ی شاتل فضایی کلمبیا به فضا پرتاب شد.
• شاتلهای فضایی اندور و آتلانتیس هم تا به امروز به ترتیب 22 و 300 مأموریت را به اتمام رسانیدهاند. شاتل فضایی اندور در سال 2001 و پس از حملات تروریستی به انجام رسیده و در میان تدابیر امنیتی شدیدی به فضا پرتاب شد.
• غذای مورد استفاده به وسیلهی فضانوردان در بسته هایی در جهت جلو گیری به عمل آوردن از "به پرواز در آمدن" آنها نگه داری میشوند. این بستهها شامل بادام زمینی، میوه، آجیل، مرغ، گوشت گاو و غیره میشوند؛ اکثر اوقات غذای آماده مورد استفاده قرار میگیرند. نمک و فلفل هرگز به شکل پودر مورد استفاده قرار نمی گیرند، چرا که نمی ‌توان آنها را بر روی غذا پاشید. به منظور گرم کردن غذا یک اجاق فراهم آورده می شود.

با وجود این که انتقادات بسیاری دربارهی هزینه ها و مسائل امنیتی پیرامون آن وجود دارد، اما باز هم شاتل فضایی اعجوبهای واقعی است که از جهات بسیاری نوع بشر را مورد منفعت قرار داده است. این فضا پیما میلیون ها نفر را در سر تا سر جهان مسحور خود قرار داده است.