تألیف: حمید وثیق زاده انصاری
منبع: راسخون




 
در این مقاله، به جهت درک بهتر شباهتها و نیز تفاوتهای میان سلولهای گیاهی و جانوری، سلول گیاهی و جانوری را مقایسه کرده و آنها را مطالعه خواهیم کرد.
بدن گیاهان و جانوران از سلولهایی تشکیل شده‌اند. اگر چه ساختار اولیه‌ و ویژگی‌های فراوان یکسانی دارند، بین این دو در بسیاری از جهات تفاوت‌هایی وجود دارد. تفاوتهای اولیه‌ی میان هر دو سلول (سلول گیاهی و سلول جانوری) به این دلیل به وجود می‌آید که گیاهان مواد غذایی خود را با عمل فتوسنتز تولید می‌کنند. یکی دیگر از عوامل مهم و متمایز کننده این است که گیاهان مجبور به تحمل وزن خود هستند، در حالیکه جانوران این کار را با استفاده از اسکلت خود انجام می‌دهند. برای انجام این دو عمل کرد مهم، سلولهای گیاهی و سلولهای جانوری انواع مختلفی از اندامکها را تولید می‌کنند که میان این دو نوع سلول اختلافاتی را ایجاد می‌کند.
ساختارهای مختلف داخل یک سلول اندامک نامیده می‌شود. این اندامک‌ها نقش‌های خاص خود را ایفا می‌کنند که با هم کاری و هماهنگی میان یک دیگر از عمل کرد طبیعی و بقای یک سلول اطمینان حاصل می‌کنند. اجازه دهید با توجه به این اندامکها نگاهی به شباهتها و تفاوتهای میان سلولهای گیاهی و سلولهای جانوری بیاندازیم.

شباهتهای سلول گیاهی در مقابل سلول جانوری

نوع سلول

ماهیت سلولهای هم گیاهی و هم جانوری یوکاریوتی است (در زیست‌شناسی به جان داری که سلولهای آن هسته‌ی واقعی و غشا دارد یوکاریوت (Eukaryote) یا هوهسته‌ای گفته می‌شود)، که در آن هسته‌ی متصل به غشاء به خوبی تعریف شده است.

هسته

هم در سلول گیاهی و هم سلول جانوری هسته وجود دارد. هسته حامل بسیاری از مواد ژنتیکی در کروموزوم‌ها می‌باشد که اطلاعات ژنتیکی به شکل DNA (دئوکسی ریبونوکلئیک اسید) را حمل می‌کند.

غشای سلولی

این یک غشای نیمه تراوا یا نفوذ پذیر انتخابی است که محتویات یک سلول را در بر گرفته و اجازه می‌دهد که مولکول‌های انتخاب شده به سلول وارد شوند و مانع از ورود مولکولهای دیگر می‌شود.

میتوکندری

آنها به عنوان نیروگاه سلول عمل می‌کنند که کارشان تبدیل مواد غذایی به انرژی است. سلولهای جانوری دارای تعداد بیشتری میتوکندری هستند به این دلیل که تنها منبع انرژی می‌باشند. همچنین حاوی مقدار کمیDNA هستند.

شبکه‌ی آندوپلاسمی (ER)

این اندامکهای متصل به غشاء، از یک سری ساختارهای کیسه مانند تشکیل شده‌اند که در تولید پروتئینها و چربی‌ها کمک کرده و آنها را به دستگاه گلژی انتقال می‌دهند. شبکه‌ی آندوپلاسمی خشنRough ER) ) به انتقال پروتئین‌ها کمک کرده و شبکه‌ی آندوپلاسمی صاف(smooth ER) به تولید چربی کمک می‌کند.

ریبوزوم

به عنوان مکانهایی هستند که در آن سنتز پروتئین‌ها از اسیدهای آمینه صورت می‌گیرد. برخی از ریبوزومها به شبکه آندوپلاسمی وصل شده‌اند، در حالی که دیگران آزادانه در سیتوپلاسم شناور می‌باشند.

جسم گلژی یا دستگاه گلژی

ساختاری به شکل کیسه پهن (مسطح) دارد که در یافت و پردازش پروتئین از شبکه آندوپلاسمی، و انتقال آنها به بخشهای مختلف داخل سلول یا ارسال آنها به خارج از سلول را بر عهده دارد.

تفاوت سلول گیاهی در مقابل سلول جانوری

شکل و اندازه

یک سلول گیاهی معمولاً بزرگتر و مستطیل شکل می‌باشد، در حالی که یک سلول جانوری، کروی شکل است.

دیواره سلولی

سلول‌های گیاهی دارای یک دیواره سلولی و نیز یک غشای پلاسمایی هستند. دیواره سلولی از سلول محافظت کرده و شکل سلول را حفظ می‌کند و هم چنین به سلول استحکام می‌بخشد. این دیواره از سلولز و همی سلولز ساخته شده است. سلول‌های جانوری دیواره‌های سلولی ندارند. غشای پلاسمایی نقش مرز بیرونی سلول حیوانی را بر عهده دارد.

کلروپلاست

سلول‌های گیاهی حاوی کلروپلاست هستند از این رو، می‌توانند مواد غذایی خود را آماده سازند. آنها از نور خورشید، دی اکسید کربن و آب جهت ساخت مولکول‌های کربوهیدرات استفاده کرده و در این محل عمل فتوسنتز را انجام می‌دهند. سلولهای جانوری کلروپلاست ندارند.

واکوئل

یک سلول گیاهی معمولاً دارای واکوئلی بزرگ و برجسته است که ساختاری همانند مثانه دارد که حاوی آب و دیگر مواد محلول بوده و در نتیجه به عنوان محلی برای ذخیره در سلول عمل می‌کند. سلولهای جانوری ممکن است از یک یا چند واکوئل کوچک تشکیل شده باشند.

سانتریولها (میانک)

این اندامکها در سلول‌های گیاهی وجود ندارند. در سلولهای جانوری، سانتریولها در طول فرایند تقسیم سلولی به حرکت کروموزوم‌ها کمک می‌کنند.

لیزوزومها

سلولهای جانوری حاوی لیزوزومها در سیتوپلاسم خود هستند. لیزوزومها حاوی تعدادی آنزیمند که به هضم و تجزیه مواد در سلولهای جانوری کمک می‌کنند. سلولهای گیاهی لیزوزوم ندارند.

اسیدهای آمینه

در یک سلول گیاهی، انواع اسیدهای آمینه سنتز شده (ترکیب شده) وجود دارد. اصالتاً سلولهای جانوری تنها می‌توانند تعداد اندکی از اسیدهای آمینه را سنتز کنند.

تقسیم سلولی

تشکیل صفحه سلولی در طول تقسیم سلولی در یک سلول گیاهی صورت می‌گیرد. در سلولهای جانوری، با استفاده از انقباض در مرکز سلول تقسیم انجام می‌شود.

/ج