تألیف: حمید وثیق زاده انصاری
منبع: راسخون




 
به طور کلی، باور عموم بر این است که سیاره‌ی زمین، تنها سیاره‌ای است که حیات بر روی آن وجود دارد. زندگی بر روی زمین به اکوسیستم پایدار وابسته است. متن زیر را بخوانید تا مطالب بیش‌تری در رابطه با اکوسیستم و فعالیت‌های مربوط به اکوسیستم، فرا بگیرید...
اکوسیستم یا اکولوژی، به وسیله‌ی جامعه‌ای از موجودات زنده تشکیل شده که در تعامل با محیطی که در آن زندگی می‌کنند، هستند. اکوسیستم‌ها اندازه‌ی خاصی ندارند. آن‌ها می‌توانند کوچک مثل یک زمین خالی و یا بزرگ، به وسعت اقیانوس‌ها باشند. اگرچه میلیون‌ها اکوسیستم مختلف، دنیای ما را تشکیل می‌دهند، ولی دو نوع عمده از این اکوسیستم‌ها وجود دارند، اکوسیستم‌های خاکی و اکوسیستم‌های آبی. چند نمونه از اکوسیستم‌های زمینی عبارتند از، زیست بوم علف زار، و یا اکوسیستم ساوانا، اکوسیستم جنگل، اکوسیستم زمین‌های کشاورزی، اکوسیستم صحرا و غیره. رود خانه، تالاب، دریاچه و دریا جزو اکوسیستم‌های آبی محسوب می‌شوند. تفاوت در آب و هوا از منطقه‌ای به منطقه‌ی دیگر ماهیت و نوع اکوسیستم را تعیین می‌کند. دو مؤلفه‌ی اصلی اکوسیستم‌ها عبارتند از عوامل غیر زنده، متشکل از نور خورشید، آب یا رطوبت، دما، خاک وغیره، و عوامل زنده هم چون تولید کنندگان اولیه یا گیاهان، مصرف کنندگان اولیه یا گیاه خواران، مصرف کنندگان ثانویه یا گوشت خواران، همه چیز خواران و تجزیه کنندگان.

فعالیت‌های اکولوژی

آگاهی رسانی در رابطه با فعالیت‌ها در اکوسیستم می‌تواند منظم باشد. مدارس می‌توانند در ترتیب دادن کلاس‌هایی برای دانش آموزان در راستای فعالیت‌های اکوسیستمی، پیش قدم شوند. در این مقاله چند پیشنهاد در رابطه با فعالیت‌های اکوسیستمی مدارس ذکر شده است.

کلاس‌های فعالیت‌های زیست محیطی برای کودکان

کودکان را می‌توان جهت مطالعه‌ی اکوسیستم‌های مختلف به پارک‌ها برد. به منظور ایجاد فعالیت‌های اکوسیستمی جالب، بچه‌ها را می‌توان ترغیب به ساخت مدل‌هایی از اکوسیستم کرد که آن‌ها علاقه‌مند به یاد گیری در رابطه با آن اکوسیستم هستند. کودکان، معمولاً، علاقه مند به یادگیری چیزهای جدید هستند. می‌توان از آن‌ها خواست که تا اکوسیستمی را با استفاده از یک مدل بسازند. به عنوان مثال، آن‌ها می‌توانند یک نمونه از اکوسیستم مرجع را با استفاده از کاغذ چارت و مارکر رنگی، ایجاد کنند. مدل‌های حیوانات را می‌توان با استفاده از خاک رس، ساخت. باید به کودکان توضیح داد که هر حیوان در اکوسیستم چه نقشی را ایفا می‌کند. می‌توان بحثی در رابطه با ارتباط بین چیزهای مختلف در اکوسیستم انجام داد و توضیح داد که اگر هر یک از این اجسام از اکوسیستم حذف شوند، اکوسیستم با مشکل مواجه خواهد شد.

فعالیت‌های زیست محیطی برای دانش آموزان ابتدایی

به عنوان یک فعالیت زیست محیطی، دانش آموزان را می‌توان به گردش در باغی نزدیک مدرسه برد که یک میکرو اکوسیستم در آن وجود داشته باشد. هم چنین شما می‌توانید از دانش آموزان بخواهید که یک میکرو اکوسیستم مثل یک درخت یا یک برکه، که مایل به مطالعه در مورد آن هستند، انتخاب کنند. از آن‌ها بخواهید تا یک لیست از چیزهای زنده و غیر زنده‌ای که در پیرامون خود مشاهده می‌کنند، تهیه کنند و در رابطه با روابط متقابل بین آن‌ها بحث کنند. در پایان این بحث اجازه دهید آن‌ها روابط بین چیزهای زنده و غیر زنده را در قالب یک نمودار نشان دهند. هم چنین از دانش آموزان می‌توان خواست که یک اکوسیستم کوچک را ساخته و بررسی کنند. شما می‌توانید یک اکوسیستم کوچک مانند زیست بوم جنگل‌ها، بیابان‌ها، چمن‌زارها، جنگل‌های انبوه، زیست بوم تندرا و جنگل‌های پوشیده از درختان کاج و غیره، بسازید.

فعالیت‌های زیست محیطی برای دانش آموزان پایه‌ی سوم

کلاس را به گروه‌های کوچک پنج نفره، تقسیم کنید. از آن‌ها بخواهید تا مواد، نقشه‌ها، نمونه‌ها و غیره را جمع آوری کنند تا یک مدل یا پوستری از اکوسیستم را درست کنند. سطوح مختلف تغذیه‌ای و اهمیت آن‌ها در اکوسیستم را توضیح دهید و هم چنین تأثیر عدم وجود یک سطح تغذیه‌ای در اکوسیستم به سایر سطوح آن اکوسیستم را، بیان کنید. این فعالیت‌های اکوسیستمی می‌تواند از طریق برگزاری بحث‌های گروهی، انجام آزمون‌ها، و نیز درخواست از دانش آموزان جهت توضیح و ارائه‌ی پروژه‌هایشان، تعاملی‌تر و سودمندتر باشد. در این روش دانش آموزان از محیط زیست، اطلاعات بیش‌تری به دست خواهند آورد و نیز خواهند توانست ایده‌های خود را در جهت فعالیت‌های زیست محیطی، تقویت کنند.

فعالیت‌های اکولوژی برای دانش آموزان پایه‌ی چهارم و پنجم

دانش آموزان می‌توانند به عنوان یک فعالیت زیست محیطی در رابطه با موضوعات مربوط به محیط زیست تحقیق کنند. آن‌ها می‌توانند در رابطه با موضوعاتی چون گرم شدن کره‌ی زمین، اثرات و عواقب گرم شدن کره‌ی زمین، باران‌های اسیدی، و غیره تحقیق و مطالعه کنند. آن‌ها هم چنین می‌توانند در رابطه با انواع مختلف آلودگی‌ها مانند آلودگی محیط زیست، آلودگی هوا، آلودگی صوتی و آلودگی آب تحقیق کنند. دانش آموزان می‌توانند در این موضوعات با هم تبادل نظر کنند و پیشنهاداتی در راستای چگونگی حل این مشکلات که مؤثر بر اکوسیستم باشد، ارائه دهند.

فعالیت‌هایی برای دانش آموزان دبیرستانی

یک فعالیت زیست محیطی دیگر، ساخت یک هرم غذایی ساده و یا یک شبکه‌ی غذایی، می‌تواند باشد. یک نمودار چرخه‌ی مواد غذایی و این که چگونه تمام گیاهان و حیوانات در اکوسیستم به یک دیگر وابسته‌اند، را می‌توان به وضوح به عنوان یک سیستم به تصویر بکشد. دانش آموزان دبیرستانی هم چنین می‌توانند در مورد اهمیت گیاهان و حیوانات و رابطه‌ی انسان با این‌ها، مطالبی یاد بگیرند. یک نمایش بر اساس زنجیره‌ی غذایی را می‌توان اجرا کرد و نقش‌ها را می‌توان در بین دانش آموزان تقسیم کرد.
انجام فعالیت‌های زیست محیطی می‌تواند برای دانش آموزان در درک بهتر آن‌ها از اکوسیستم مفید باشد، از این رو، افزایش آگاهی دانش آموزان در رابطه با محیط زیست منجر می‌شود تا در حفظ آن برای نسل‌های آینده بکوشند. >