راه هاي مقابله با پرخاشگري يا تابع بودن

روان شناسان به تفاوت هاي اساسي بين رفتار منفعلانه، پرخاشگرانه و جرئتمندانه پي برده اند. جدا از آن، تنها راه فايق آمدن به انفعال و پرخاشگري كسب مهارت جرئتمندي است. آن ها معتقدند وقتي فردي از مهارت رفتار جرئتمندانه بي بهره است يا در اين مهارت نقص ها و كمبودهايي دارد، پرخاشگر يا منفعل مي شود. درواقع، بنا به شرايط و بسته به اين كه رفتار پرخاشگرانه يا منفعلانه تقويت شود و افراد را در راه رسيدن به اهداف شان ياري دهد، آنان پرخاشگر و يا منفعل مي شوند. حتي ممكن است آن ها افرادي منفعل- پرخاشگر شوند. يعني خشم خود را به صورت غيرمستقيم ابراز كنند. نمونه اي از رفتار منفعل- پرخاشگر را مي توان در دانش آموزاني ديد كه وسايل و لوازم خود يا ديگران را خراب مي كنند يا به وسايل مدرسه يا اموال عمومي مثل تلفن هاي همگاني آسيب مي رسانند. گاهي روان شناسان اين نوع پرخاشگري و اين افراد را خطرناك تر از كساني ارزيابي مي كنند كه پرخاشگري خود را به صورت مستقيم بيان مي دارند. شايد به اين دليل كه بنا به قول فرويد خشم از بين نمي رود بلكه ذخيره مي شود و به موقع خود با قدرت بسيار زيادي عمل مي كند. بنابراين، روان شناسان اعتقاد دارند در اين سه صورت يعني پرخاشگري، تابعيت و كم رويي، و رفتار منفعل- پرخاشگر بايد زمينه اي فراهم كرد تا افراد مهارت جرئتمندي را بياموزند. آن ها اعتقاد به تقويت و رشد رفتاري دارند كه معطوف به هدف است و برخلاف هر سه رفتار ذكر شده موجب كاميابي فرد مي شود. در كنار آن هيچ آثار و پيامد منفي براي رفتار جرئتمندانه شناخته نشده است.
منظور از پيامد منفي رفتار پرخاشگرانه و رفتار منفعلانه، در درجه ي اول هيجان و عواطف منفي است، كه فرد تجربه مي كند و هيجاناتي مثل خشم، اضطراب، ترس و غم را همه ي ما در شرايطي تجربه كرده ايم. براي نمونه وقتي به رغم ميل شخصي و مصالح خود ناچار به انجام كاري يا تن دادن به شرايطي شده ايم، به خوبي به ياد مي آوريم كه چگونه نسبت به فرد مسبب، خشمگين بوديم يا غم از دست دادن حداقل ارزش هاي شخصي مان آزارمان مي داد و شايد تا مدت ها پس از آن واقعه افسوس خورده ايم كه اي كاش چنين و چنان مي كردم( پيامد رفتار منفعلانه) . همين پيامدها نيز براي رفتار پرخاشگرانه شناخته شده اند. خشم مخرب است. تخريب كننده ي بهداشت رواني فردي است، و مخرب روابطي است كه فرد پرخاشگر ممكن است تا سال ها غرامت آن را بپردازد.
منبع مقاله:
محمدخاني، پروانه، (1388) فرزندان خجالتي يا پرخاشگر، تهران: نشر قطره، چاپ اول.