زشتي عيب جويي در زندگي خانوادگي

عوامل تزلزل خانواده (5)

يکي از عوامل تزلزل خانواده، عيب جويي همسران نسبت به هم است. در قرآن به اين مسئله اشاره دارد که زن و مرد همانند لباس هم مي باشند:
( هُنَّ لِبَاسٌ لَکُمْ وَ أَنْتُمْ لِبَاسٌ لَهُنَّ َ) (1)
آنها لباس عفاف شمايند و شما نيز لباس عفت آنها هستند.
لباس، عيوب آدمي را مي پوشاند و او را از چشم عيب جويان و نقالان مجالس لغو دور نگه مي دارد. همسران برتر، اين همرهان صميمي و فهيم، محرمان رازند. لباس محبتي که بر جسم و جان هم مي پوشانند، همه ي کاستي هاي رفتار، ضعف هاي احتمالي اخلاق و لغزش ها و خطاهاي يکديگر را از ديد ديگران، خويشان و نزديکان و حتي نزديکترين نزديکان خود مستور مي دارند.
« همسران برتر هرگز ضعف هاي شخصيتي و عيوب احتمالي يکديگر را براي کسي باز گو نمي کنند، به گونه اي که حتي پدران، مادران، خواهران، برادران، خويشان و دوستان ايشان نيز از عيوب احتمالي همسرشان با خبر نمي گردند. زنان و مردان هوشمند و عاقل آنان که الگوي زندگي شان فاطمه زهرا عليهاالسلام و علي عليه السلام است، هيچ گاه حکايت نارسايي ها و شکايت همسران خود را به نزد اعضاي خانواده ي پدري خويش نمي برند، ايشان همواره تلاش دارند بين همسر و والدين و خواهران و برادران خود تأليف قلوب نمايند. » (2)
شخص عيب جو هرگز به اصلاح عيوب خود و ديگران اهميتي نمي دهد و همواره در صدد است که از ديگران عيبي يافته، به منظور سرزنش، زخم زبان و انتقام جويي، عيب هاي ديگران را بازگو کند. اين گونه افراد قبل از ديگران، خود نيازمند اصلاح هستند و بايد در مرحله ي اوّل خود را اصلاح کنند که پرداختن به عيوب ديگران و غفلت از عيوب خويش يکي از لغزشگاه هاي بزرگ انسان است
علي عليه السلام مي فرمايند:
« نا آگاهي شخص به عيب هاي خويش، از بزرگترين گناهان اوست ». (3)
اين گونه افراد بنابر عادت همواره از همسر خود عيب جويي کرده، بدين طريق او را آزار مي دهند. و با اين رفتار نادرست، نه تنها عيب هاي همسر را اصلاح نمي کنند، بلکه در اخلاق او تأثير منفي مي گذارند. بدين جهت، پيشوايان دين توجه انسان را از عيب ديگران به اصلاح عيب خويش معطوف کرده اند، چرا که فقط کساني توانايي اصلاح ديگران را دارند که ابتدا عيب هاي خود را اصلاح کرده باشند.
علي عليه السلام مي فرمايند:
« خوشا به حال کسي که پرداختن به عيوب خويش، او را از توجّه به عيب هاي ديگران باز داشته است ». (4)
« خوشبختي در آن خانه اي است که اهل آن، در مراحله ي اول به بازنگري در اخلاق خويش و يافتن نقص و لغزش هاي خود پرداخته، سپس با لحني ملايم، محترمانه و بدون هيچ گونه تحقير و اهانت و با توجه به شرايط و ظرفيّت روحي همسر، به اصلاح او بپردازد، بگونه اي که با رضايت خاطر در صدد اصلاح خويش بر آيد ». (5)

عيب پوشي در برابر عيب جويي

امام علي عليه السلام مي فرمايند:
« از برترين صفات اخلاقي انسان هاي کريم النفس، تغافل آن ها از دانسته هاي خودشان است ». (6)
زندگي مشترک به طور طبيعي، شرايطي را ايجاب مي کند که زن و مرد بيش از ديگران در حالات و روحيّات يکديگر کنجکاو و دقيق شده، موشکافانه عيوب و ايرادهاي يکديگر را مورد توجه قرار مي دهند. چنانچه، اين کيفيت به بازگو کردن اين مسايل و عيب جويي يکي از ديگري منجر شود، شاد کامي را از صحنه ي زندگي به بيرون مي راند و جوّي آکنده از بد بيني و خصومت بر فضاي زندگي حاکم مي شود.
« بزرگ منشي و گذشت، ما را ملزم مي کند که نسبت به همسرمان عيب پوشي را به جاي عيب جويي بر گزينيم و تغافل را که به معناي وانمود کردن بي اطلاعي خود از اشتباه طرف مقابل است، سرلوحه مناسبات خود با همسر قرار دهيم و بايد همان گونه که علاقه منديم ديگران نسبت به ما گذشت داشته باشند و عيوب ما را نديده انگارند، متقابلاً نسبت به اطرافيان و همسر خود اينگونه باشيم ». (7)

اثرات مثبت چشم پوشي و عيب پوشي

1. اعتلاي کرامت و بزرگواري

علي عليه السلام مي فرمايند:
با چشم پوشي از چيزهاي کوچک، خود را بزرگ کنيد و بر قدر و منزلت خويش بيفزائيد . (8)
فردي که بدي هاي همسرش را مي بخشد و چشم پوشي مي کند به خود احترام گذاشته است.

2. فرصت براي اصلاح خاطي

با چشم پوشي از خطاي همسر، فرصتي فراهم مي شود که وي به بهبود رفتارش اقدام کند. در غير اين صورت، زماني که ضربات ويران گر انتقاد بر وي فرود مي آيد، هر گونه اراده و جرأت باز سازي به سستي مي گرايد.

3. تقويت آرامش خانواده

وقتي شما عيوب هم را مي گوييد، زمينه هاي به هم خوردن آرامش خانواده فراهم مي گردد؛ زيرا هيچ کس دوست ندارد عيوب او را بيان کنند؛ لذا اظطراب در خانه حاکم مي گردد.

4. پرهيز از اشاعه ي بدي ها و زشتي ها

« فلسفه ي زندگي اجتماعي، حکم مي کند که به منظور حفظ سلامت جامعه، خير و نيکي اشاعه يابد و زشتي و بدي، مکتوم و پنهان مانده، چشم پوشي از عيوب يکديگر شرايطي را به وجود مي آورد که خطاهاي ناچيز و بي اهميت پوشيده بماند و زمينه ي امور اخلاقي و معنوي توسعه يابد ». (9)
اسرار ازل را نه تو داني و نه من *** وين حرف معما نه تو خواني و نه من
هست از پس پرده گفت و گوي من و تو *** چو پرده برافتد نه تو ماني و نه من (10)

پي نوشت ها :

1. سوره ي بقره، آيه ي 187.
2. دکتر غلامعلي افروز، همسران برتر، ص 49.
3. بحارالا نوار، 78، ص 91.
4. بحارالا نوار ، ج 69، ص 380.
5. عليرضا فاخري، محمد حسين منتظري، اخلاق خانواده، ص 78-77.
6. فهرست غررالحکم، ص 297.
7. غلامعلي افروز، همسران برتر، ص 66.
8. تحف العقول، ص 224.
9. دکتر محمد رضا شرفي، خانواده متعادل، ص 231-230.
10. خيام نيشابوري .

منبع مقاله :
رفيعي محمدي، علي محمد؛ (1389)، نسيم عشق: عوامل تحکيم و تزلزل خانواده، قم: انتشارات رسول اعظم ( صل الله عليه و آله و سلم )، چاپ هفتم