نويسنده: علي محمد رفيعي محمدي




 

از اصول مهمي که در تربيت فرزندان بايد در مورد توجه والدين و مربيان باشد، اصل توجه به نيازها مي باشد. فرزندان ما نيازهايي دارند که گاهي والدين به علت عدم آگاهي از اين نياز، فرزندان خود را از آن محروم مي نمايند. بحث در اين اصل بسيار مفصل و طولاني است و خود نيازمند يک کتاب جداگانه است؛ اما به خاطر اطلاع و آگاهي مربيان و والدين از سطح نيازهاي فرزندان فقط فهرستي از اين نيازها را بيان مي کنيم.
لازم است بدانيم که هر نياز رواني چگونه و از چه راهي برطرف مي گردد و در چه صورتي به عنوان يک نياز غالب باقي مي ماند. در اين زمينه بهتر است توجه کنيم که اگر نيازي به شکل متعادل برطرف نشود به اصطلاح « تثبيت » ايجاد مي کند؛ يعني فرد در آن نياز در جا مي زند. اما اگر نيازي به شکل متعادل مرتفع شود، فرد از آن نياز عبور مي کند و به نيازهاي سطح بالاتر مي پردازد. مهم ترين عواملي که موجب تثبيت فرد در يک نياز مي شود عبارتند از:

1- عدم رفع يک نياز

يعني بي توجهي به يک نياز و فراهم نکردن شرايط لازم براي پاسخ گويي به آن. به ياد داشته باشيم که در ارتباط با بحث نياز، رها کردن کودک و تنها گذاشتن مکرر او، موجب رفع نشدن نياز او خواهد شد.

2- ارضاي همراه با اضطراب

عامل ديگري که موجب مي شود يک نياز برطرف نشود، عجين کردن اضطراب با ارضاء نياز است. کودکي که پيوسته تهديد به تنها گذاشته شدن، تنها ماندن و ترک شدن مي شود، هميشه اضطرابي را احساس مي کند که اجازه نمي دهد از آن نياز بگذرد و به سطوح بالاتر برسد.

3- ارضاي افراطي

اگر نيازي به شکل افراطي نيز پاسخ داده شود، موجب تثبيت خواهد شد. پيوسته در کنار کودک بودن و او را لحظه اي ترک نکردن و يا جلوگيري کردن از کوچک ترين عامل تهديد کننده، موجب تثبيت کودک در آن نياز خواهد شد.(1)

4- نيازهاي زيستي

نياز به غذا، خواب و استراحت، دفع ، تخليه، پوشاک، بازي و حرکت، بهداشت، مسکن و نياز جنسي.

5- نيازهاي عاطفي

نياز به پذيرش، محبت، احترام، تحسين، همدردي، همدلي، ملاطفت، کنترل و مراقبت، گريه و نياز به نشاط و شادابي.

6- نيازهاي رواني

نياز به حمايت، امنيّت، موفّقيت، خودنمايي، عزّت نفس، اعتماد به نفس، کنجکاوي و بهداشت رواني.

7- نيازهاي اجتماعي

نياز به تعلّق، معاشرت، رفاقت، مشارکت در حيات اجتماعي، تقليد، همانند سازي، مقررات، نظم و ادب و اخلاق.

8- نياز به جنبه هاي عالي رشد

شناخت خود، آگاهي، هدفداري، نيايش و ستايش، عدالت، آزادي، استقلال، رشد، کمال و دفاع.

پي نوشت :

1-خانواده و فرزندان، دکتر احمدي، ص 74.

منبع مقاله :
رفيعي محمدي، علي محمد (1392)، بيست اصل در تربيت: اصول برقراري ارتباط با کودکان و نوجوانان، قم، انتشارات رسول اعظم (ص)، چاپ دهم