• چکیده : |
,"كتاب حاضر به بررسی اجمالی زندگی، آرا، و اندیشههای "ملاصدرای شیرازی" ـ از حكمای برجستهی ایران در قرن یازدهم ـ اختصاص یافته است. گفتنی است، وی در شیراز متولد شد و برای تحصیل علم از شیراز به اصفهان سفر كرد و علوم نقلی را نزد شیخ بهایی و علوم عقلی را نزد میرداماد و میرفندرسكی فرا گرفت. وی در علوم عقلی، مخصوصا در حكمت الهی به مقامات عالی نایل شد. مدتی را به تدریس و تالیف گذراند و سرانجام در هنگام بازگشت از هفتمین سفر حجش در بصره درگذشت و در همانجا به خاك سپرده شد. مهمترین اثر او در فلسفه كتاب معروف به "اسفار" است كه از كتب مهم درسی فلسفهی قدیم و در ردیف كتاب "شفا"ی ابن سینا محسوب میشود. فلسفهی ملاصدرا، كه خود از آن به عنوان "حكمت متعالیه" نام میبرد، تلفیقی است از عقاید مكتب مشاء و اشراق و مسلك كشف و شهود. اصالت فلسفهی او در این است كه از تلفیق این عقاید مكتبی خاص به وجود آورده است كه جریان فلسفه را در ایران پس از او سخت تحت تاثیر قرار داده و تقریبا منحصر به او كرده است. در فلسفهی او، قول به هیولی و صورت با قول به مثل و اتحاد عاقل و معقول و سیال و متجدد بودن طبیعت ماده، كه از آن به حركت جوهری تعبیر كرده است، در كنار یكدیگر قرار گرفتهاند. عقاید مهم فلسفی او، كه اركان اصلی فلسفهی وی شمرده میشود، از این قرار است: 1) اصالت سجود و اعتباری بودن ماهیت؛ 2) مشكك بودن وجود (یعنی وجود دارای مراتب شدت و ضعف است)؛ 3) وحدت وجود؛ 4) اتحاد عاقل و معقول؛ 5) حركت جوهریه؛ 6) حادث بودن نفس انسانی از جنبهی جسمانیت، و باقی بودن آن از جنبهی روحانیت. ملاصدرا سعی كرده است كه عقاید فلسفی خود را با اصول مذهب تشیع تطبیق دهد یا مذهب تشیع را بر اصول فلسفی استوار سازد." |