| • چکیده : |
,"در هر تمدنی كه انسجام فرهنگی معرفتی وجود داشته باشد آن تمدن باقی خواهد ماند. پس می‌توان گفت كه انسجام معرفتی، ملاكی برای ظهور و اوج و سقوط تمدن است. انسجام فرهنگی معرفتی بین حوزه‌های معرفتی مثل هنر و ادبیات و فلسفه و علم و فرهنگ عامه و دین باید برقرار شود تا نظریه‌های عام و انتزاعی در سطوح مختلف تولید شود. این نظریه‌ها راه فراز انسان از محدودیت‌های جهان مادی است. این نظریه‌ها در نهایت باید به عالم فرهنگ عامه وارد شوند تا بتوانند در كل جامعه گسترش بیابد. پس اگر انسجام فرهنگی و معرفتی وجود داشته باشد، تمامی این حوزه‌های معرفتی همدیگر را تغذیه خواهند كرد و به یك‌دیگر مدد خواهند رساند. اما در جامعة دورة صفویه كه علم آن‌چنان غلبه‌ای نداشت، فلسفه توانست مرجع معرفتی و فرهنگی شود. در همة این سطوح، دین دخالت داشت و در تقابل با حوزه‌های معرفتی دیگر یعنی فلسفه، ادبیات و هنر و فرهنگ عامه بود. در دوران صفویه راه ادبیات، هنر و فلسفه از فرهنگ عامه جدا شد چون ارتباط بین آنها و جامعه و مردم بریده شده بود. پس آنها راه انتزاع را در پیش گرفتند و سبك‌های انتزاعی در هنر و ادبیات و نظریه‌های بسیار انتزاعی‌تر در فلسفة صدرایی به وجود آمد. كتاب حاضر در سه فصل این عناوین را شامل می‌شود: مردم‌شناختی عهد صفویه؛ علل نازایی علوم تجربی در ایران؛ و علل بومی نشدن علوم تجربی وارداتی از غرب." |