| • چکیده : |
,"آذربایجان در یك دوره از تاریخ معاصر ایران، دوره‌ای كه آن را می‌توان نقطه‌ی اوج مداخلات نیروهای بیگانه در این حوزه تعریف كرد، با رشد گسترده‌ای از آشوب‌های سیاسی و عشایری درگیر شد. در این كتاب تعدادی از این وقایع و تحولات چون شورش سمكو، طغیان عشایر شاهسون و جنبش شیخ محمدخیابانی بررسی شده است. مطالب كتاب شامل یادداشت‌هایی از سرلشكر عبدالله امیرطهماسبی، رئیس لشكر شمال غرب قشون ایران و والی آذربایجان است كه پیش از این در پاییز و زمستان 1329 به صورت پاورقی در روزنامه‌ی بهرام منتشر شده است. بخش اعظم این یادداشت‌ها به تحولات و حوادث آذربایجان پیش از حكمروایی امیرطهماسبی مربوط می‌شود. از جمله مطالب مربوط به شورش اسمعیل آقاشكاك (سمكو) در ارومیه، قیام شیخ محمد خیابانی در تبریز و یا خودسری شاهسون‌ها كه از لحاظ تبیین پیشینه‌ی تاریخی شكل گرفتن هریك از این تحولات، مطالب در خور توجهی دارند. برای مثال می‌توان به نكات مربوط به تحولات ارومیه تا مراحل پیش از استیلای جلوه‌های آشوری بر آن حدود و یا بخش‌هایی كه به توصیف فضای سیاسی تبریز در سال‌های پایانی جنگ و رقابت جناح‌های مختلف سیاسی مربوط می‌شوند و هم‌چنین آشوب حاصل از تاخت و تازهای عشایر مغان و خلخال اشاره كرد. بخش‌های دیگر یادداشت‌ها، به جز قسمت مربوط به كاظم قوشچی و چگونگی پایان كار او، مطالب كوتاه و گذرایی بیش نیستند، از جمله قسمت مربوط به كودتای لاهوتی كه جز چند بیانیه‌ی ضمیمه، مطالب مهمی دربرندارد. در پایان چند نمونه از گزارش‌هایی كه در سال‌های 1302 و 1303 در خصوص عملكرد امیرطهماسبی و لشكر شمال‌غرب در پاره‌ای از جراید نظامی وقت منتشر گردیده ، ضمیمه كتاب شده است." |