| • چکیده : |
نویسنده در این نوشتار كوشیده است جایگاه و نقش داستان حماسی ابومسلم نامه را در فرهنگ عامه و تاریخ اجتماعی ایران عصر صفوی روشن سازد. كتاب، از مقدمه، پنج فصل، نتیجه گیری و چند پیوست تشكیل شده است. بخشی از مقدمه كتاب به نقد و بررسی منابع اختصاص دارد كه در آن منابع تاریخی، داستانی، ادبی، دینی و تحقیقات جدید مورد استفاده نویسنده معرفی و ارزیابی شده اند. در فصل اول پس از اشاره ای به مفهوم تاریخ اجتماعی و تاریخچه ظهور آن، تلاش شده مفهوم تاریخ اجتماعی عصر صفوی تبیین گردد. در فصل دوم، پیشینه تاریخی ابومسلم و ابومسلم نامه، قبل از عصر صفوی بازگو می شود و طی آن از شخصیت ابومسلم و ظهور نخستین آثار مكتوب درباره او و استقبال عمومی از این شخصیت تاریخی و جایگاه این قصه به عنوان داستانی حماسی _ تاریخی، در فرهنگ مردمی ایران پیش از صفویه سخن می رود. در این فصل همچنین ابوطاهر طرطوسی و ابو مسلم نامه او معرفی می شود. در فصل سوم، موضوع قهوه خانه و قصه خوانی و نقالی و گسترش آن در جامعه صفوی مطرح شده است. در فصل چهارم ابو مسلم نامه از جنبه زمانی، مكانی و شخصیت پردازی بررسی شده، افزون بر آن، در این فصل از طبقات اجتماعی كه در ابومسلم نامه از آن ها ذكری به میان آمده سخن رفته است. در فصل پنجم، موضوع تحریم داستان ابو مسلم نامه، پیامدهای آن، برخورد فقها و صوفیان با ابومسلم نامه و ظهور مجدد این داستان از دوره شاه عباس اول و نقش و كاركرد آن در ظهور مجددش بررسی و تبیین می شود. نویسنده در پایان كتاب تحت عنوان نتیجه" نتایج تحقیق را برمی شمرد. در ضمیمه كتاب، گزیده هایی از چند داستان ابومسلم آورده شده است. صفحات پایانی به كتاب شناسی و نمایه اسامی اختصاص دارد. گفتنی است "ابومسلم نامه"، یكی از داستان های حماسی و عامیانه ایرانی است كه تحت تاثیر زندگی و اقدامات و سرنوشت ابومسلم خراسانی شكل گرفته و در طول تاریخ، با تغییر روایت ها و فراز و فرود بسیار توام بوده است." |