حزب جمهوري اسلامي يك هفته پس از پيروزي انقلاب از سوي حضرات آيات سيد محمد حسيني بهشتي، سيد علي خامنه‏اي، سيد عبدالكريم موسوي اردبيلي، اكبر هاشمي رفسنجاني و دكتر محمد جواد باهنر با هدف ايجاد تشكيلاتي نيرومند و سامان دادن به نيروهاي فعال و ايجاد انسجام و انضباط، اعلام موجوديت كرد و به عضوگيري پرداخت. اين حزب، در طول حيات خود، ضمن شركت فعال تشكيلاتي در تمامي صحنه‏هاي سياسي و اجتماعي كشور، به لحاظ حضور رهبران حزب در سطوح بالاي تصميم‏گيري، نقش تعيين كننده‏اي در سمت‏گيري مسائل و موضع‏گيري‏هاي كشور ايفا نمود. فعاليت حزب جمهوري اسلامي تا سال 1363، همچون گذشته ادامه يافت ولي از آن سال به بعد، به تدريج دامنه و گستردگي آن كاهش يافت تا آن كه در يازدهم خرداد 1366، به دنبال پيشنهاد آيت‏اللَّه خامنه‏اي و هاشمي رفسنجاني به امام خميني، مبني بر توقف فعاليت‏هاي حزب و موافقت ايشان، حزب جمهوري اسلامي، فعاليت‏هاي خود را متوقف نمود. در نامه رهبران حزب در دلايل انحلال آن آمده بود: "احساس مي‏شود كه وجود حزب، ديگر آن منافع و فوائد آغاز كار را نداشته و به عكس ممكن است تخرّب در شرايط كنوني، بهانه‏اي براي ايجاد اختلاف و دو دستگي و موجب خدشه در وحدت و انسجام ملت گردد. شوراي مركزي حزب، با اكثريت قاطع به اين نتيجه رسيد كه مصلحت كنوني انقلاب در آن است كه حزب جمهوري اسلامي تعطيل و فعاليت‏هاي آن به كلي متوقف گردد".