در 18 مهر 1328ش، نوزده تن از رجال سياسي از جمله دكتر محمد مصدق، به عنوان اعتراض به انتخابات دوره شانزدهم مجلس شوراي ملي به دربار رفته و در آنجا متحصن شدند. همان افراد در روز اول آبان در منزل دكتر مصدق گرد آمده و جبهه ملي ايران را به رهبري وي تشكيل دادند. در نتيجه تلاش‏هاي اين جبهه، انتخابات تهران و حومه، باطل اعلام شد. از آنجا كه جبهه ملي يك حزب نبود، رهبرانِ گروه‏ها و احزاب مختلف در آن عضويت يافتند. از اين رو، اين جبهه از گرايش‏ها و افراد مختلف العقيده و ماهيتاً متفاوت و حتي متعارض تشكيل شده بود. وقتي كه جبهه ملي به مجلس راه يافت، رهبري ضد استعماري ملت ايران را با حمايت علما و مردم بر عهده گرفت و كوشيد از رقابت آمريكا و انگليس، به نفع مبارزه استفاده كند. مهمترين كاري كه در آن مقطع به پيشگامي جبهه صورت گرفت، ملي شدن صنعت نفت ايران و خلع يد از شركت نفت ايران و انگليس بود. اين جبهه پس از قيام 30 تير 1331، دچار اختلاف دروني شد و گروهي از اعضاي آن به ويژه بخشي از جناح مذهبي به رهبري آيت‏اللَّه كاشاني كه رهبري با نفوذ در نهضت بود، از دكتر مصدق فاصله گرفت و همين امر، جبهه ملي را دچار سستي نمود. پيامدهاي اين اختلاف در جبهه ملي و نهضت، وقوع كودتاي 28 مرداد 1332 عليه دولت مصدق بود. پس از آن، با دستگيري و زنداني شدن رهبر و سركوب اعضا، جبهه ملي عملاً از هم پاشيد و در سال‏هاي بعد جبهه ملي دوم و سوم و چهارم به وجود آمدند.