در سه ماهه آخر سال 1989م، اوضاع اروپاي شرقي به كلي دگرگون شد. در حالي كه گورباچف در اول اكتبر اين سال، براي شركت در جشن‏هاي چهلمين سالگرد تأسيس جمهوري دموكراتيك آلمان شرقي به برلين رفته بود، مقدمات بركناري اريك هونْكِر از رهبري آلمان شرقي نيز توسط رهبر شوروي فراهم آمد. سقوط هونكر كه نزديك به هفده سال، رهبر بلامنازع آلمان شرقي بود، موقعيت حزب كمونيست حاكم بر اين كشور را به شدت تضعيف كرد. تحولات گسترده در بلوك شرق، اصلاحات در جوامعِ كمونيستي كه به فروپاشي ساختار سياسي اين كشورها منجر گرديد؛ به ظهور بي‏اعتباري كمونيسم منتهي شد. وقوع اين حوادث در نتيجه به برچيده شدن ديوار برلين در نهم نوامبر 1989م منجر گرديد و مردم آلمان شرقي و غربي براي اولين بار پس از 28 سال توانستند آزادانه به نيمه ديگر كشور سفر كنند. در واقع ديوار برلين كه در 13 اوت 1961م شكل گرفت، نمادي بود از جدايي ظاهري ليبراليسم غربي و كمونيسم شرقي. سرانجام اين امر مقدمات تحولات بعدي را به وجود آورد كه در نهايت به اتحاد دو آلمان در سوم اكتبر سال 1990م انجاميد. (ر.ك: 13 اوت)