پتر كبير امپراتور معروف روسيه در 9 ژوئن 1672م در مسكو به دنيا آمد. با مرگ پدر، خواهر پتر، سوفي، زمام امور را به دست گرفت اما تعدادي از اشراف و روحانيون با وي مخالفت ورزيدند و پتر را در 12 سالگي به تزاري روس برگزيدند. پتر با وجود خواهرش نمي‏توانست مستقلاً سلطنت كند. از آن طرف هنگامي‏كه سوفي، خواهر پتر كبير به مقام نيابت سلطنت دست يافت، برادر خود پتر را برخلاف رسم قديم از كاخ كرملين خارج كرد و به روستايى نزديك مسكو فرستاد. اخراج وي از كرملين كه در حقيقت زندانيِ باشكوه بود، در تربيت روحي و اخلاقي پتر تأثير كرد و پس از چندي با سپاه آراسته خود با خواهر از درِ مخالفت درآمد و به آساني بر او دست يافت. سپس خواهر را در صومعه‏اي زنداني كرد و رسماً به سلطنت نشست. وي مصمم شد، رعاياي نيمه‏وحشي خود را به سوي تمدن غرب رهنمون كند. بنابراين تصميم گرفت ديواري را كه دولت‏هاي سوئد، لهستان و عثماني بين روسيه و غرب كشيده بودند، درهم شكند. بدين منظور جنگ‏هايى با عثماني و سوئد كرد و آنان را شكست داد و قسمتي از آن كشورها را ضميمه امپراتوري خود كرد. او بسياري از مهندسان، معماران، صاحب منصبان، دريانوردان و پزشكان هلندي و انگليسي را استخدام كرد و به روسيه فرستاد. او در مسير تغيير اوضاع اجتماعي و اخلاق قديمي ملت روس، قدم‏هاي سريعي برداشت به طوري كه در اواخر سلطنت او، روسيه در رديف ممالك بزرگ اروپا درآمد. پتر كبير در مدت سي سال سلطنت خود بر روسيه ارتش منضبط و نيرومندي به وجود آورد و كشور ضعيف خود را به امپراتوري بزرگي مبدل ساخت به طوري كه نام روسيه از دوران سلطنت او بر اين كشور نهاده شد. در دوران سلطنت پتر كبير، شهرهاي بزرگي در روسيه بنا گرديد كه پايتخت او، سَن پترزْبورْگْ، برجسته‏ترين نمونه آن به شمار مي‏رود. پتر كبير قلمرو امپراتوري روسيه را توسعه داد و نيروي دريايى بزرگي به وجود آورد كه هنگام مرگ پتر، به بزرگ‏ترين قدرت دريايى اروپايى تبديل شده بود. اين امر زمينه تجاوزات متعددي به نواحي مختلف جهان را فراهم آورد و قدرت‏گيري روسيه، نقش آن را در معادلات قدرت جهان برجسته ساخت. پتر كبير آرزو داشت كه از طريق جنوب به آب‏هاي گرم و آزاد راه يابد و اين مساله در زمان پس از او نيز دنبال شد و تجاوزات پي‏درپي روس‏ها براي دستيابي به درياهاي جنوب ايران در راستاي همين هدف صورت مي‏گرفت. پتر كبير سرانجام در 8 فوریه 1725م در 53 سالگي درگذشت و پس از او، همسرش، كاترين به سلطنت رسيد.