محمد بن محمد بن نُعْمان معروف به شيخ مفيد در روستاي عُكبَرا در نزديكي بغداد متولدشد. پدر مفيد شغل معلمي داشت و بدين جهت فرزندش به لقب ابن معلم مشهور بوده است. در كودكي به همراه پدر به بغداد آمد و فراگيري علم را نزد ابوعبداللَّه حسين بن علي معروف به جُعَل، آغاز كرد. سپس نزد ابوسَريا به علم‏آموزي پرداخت. ابن‏شهرآشوب لقب مفيد را به اشاره‏ي امام عصر(عج) مي‏داند. هرچند برخي براين‏باورند كه اين لقب توسط اهل‏سنت به او داده شده است. او كلام را درنزد مظفر بن محمد ابوالجيش خراساني و حسين بن علي بصري و علي بن عيسي رماني از مشايخ معتزله آموخته است. سيدمرتضي و سيد رضي از شاگردان مشهور شيخ مفيد مي‏باشند. همچنين ده‏ها اثر ارزشمند در رشته‏هاي كلام و عقايد، فقه، اخلاق اسلامي، امامت و فلسفه‏ي سياسي در اسلام از شيخ مفيد به جاي مانده است. شيخ مفيد در سال 413 ق در هفتاد و هفت سالگي در بغداد درگذشت.