حضرت علی علیه السلام در خطبه ای، زندگی سالم و پویا را در گرو عزت و آزادگی دانسته و می فرماید: «زندگی با عزت زندگی است و زندگی همراه با ذلت مرگ است». آزادمردان، آزاده زیست می کنند و هیچ گونه اسارتِ بیرون و درون را تحمل نمی کنند، مقتدایشان سالار شهیدان است که فرمود: «اگر دین ندارید، لااقل آزادمرد باشید». پس از ورود اسلام بر ایران و اختلاط فرهنگ ایرانی و اسلامی، جوانمردی ایرانی و فتوت عربی نیز بر هم تأثیر گذاشت و رنگ اسلامی ـ ایرانی به خود گرفت. ایران به دلیل موقعیت خاص جغرافیایی و اخلاق و سنت های بسیار فراگیر و فرامرزی مردمش، در میان ملت های گوناگون، جایگاه ویژه ای داشته است. با پیدایش طریقت جوانمردان در ایران، اهل فتوت در بغداد و نواحی مجاور آن فعالیت خود را آغاز کردند. سازمان جوانمردان ایران و جوانمردان مسلمان در بسیاری از اصول و آداب ویژه خود مشترک بودند و اهداف و مقاصد مشترکی را دنبال می کردند. خداوند در قرآن مشرکان را به برده زرخریدی که توانایی هیچ چیز را ندارند و مؤمنان را به انسان غنی و بی نیازی که از امکانات خود همگان را بهره مند می سازند، تشبیه می کند و به همه اعلام می دارد که بنده بندگان خدا بودن، نتیجه ای جز اسارت و محدودیت نخواهد داشت. در مقابل، بندگی خداوند، آزادگی و سربلندی را به همراه دارد. چنین انسانی، ضمن برخورداری از آزادمنشی، دیگران را نیز از هدیه های خداوندی بهره مند می سازد و پنهان و آشکارا از آنچه در اختیار دارد انفاق می کند.