پيوتر آلكسيويچ كروپوتْكين، نظريه‏پرداز آنارشيست روسي در 9 دسامبر 1842م در مسكو به دنيا آمد. وي كه در دامن اشرافيت پرورش يافته بود، بر اثر تحول روحي به مقام خويش پشت پا زد و براي زندگي به ميان بي‏نوايان رفت. كروپوتكين در 25 سالگي به نهضت آنارشيسم فلسفي پيوست و از مفسران و مروجان اين انديشه گرديد؛ انديشه و مرامي كه آنارشيسم را به عنوانِ مذهبِ بشارت صلح و نه مذهبِ توسل به زور تبليغ مي‏كرد. او ابتدا براي بيان آزادانه افكار خود به اروپا رفت و كوشيد اتحاديه‏اي از تمام ملل و اقوام تشكيل دهد، اما چون آن را آرماني تحقق‏ناپذير يافت، به انتشار عقايد خويش مشغول شد. وي در مطالعات فلسفي خود به اين نتيجه رسيد كه همه مردم طبيعتاً خوب هستند و تنها مداخله دولت‏ها آنها را به فساد مي‏كشاند. بنابراين ملغي‏سازي حكومت با روشن ساختن اذهان از راه تعليم و تربيت، وظيفه‏اي همگاني است. به نظر او، در يك جامعه واقعاً متمدن، احتياجي به حكومت نيست و اختلاف از طريق حكميّت قابل حل است. آرزوهاي آدمي با قوانين طبيعت سازگاري دارد و محبت، اصل همه مفاهيم اخلاقي است. كروپوتكين همه آدميان را برابر و مساوي مي‏دانست و آن را تعليم دين عنوان مي‏كرد كه علم هم آن را اثبات كرده است. بدون مساوات، عدالت وجود ندارد و بدون عدالت، صلحي وجود نخواهد داشت. وي معتقد بود اگر مزاياي طبقاتي و توزيع غيرعادلانه ثروت از بين برود، عدالت برقرار مي‏شود و در نتيجه نيازي به وجود دولت نيست. او نظم جديدي را به جهانيان عرضه مي‏نمود كه از ميان آشوب و بحران، زاده مي‏شد. براساس اين مكتب كه به آنارشيسم شهرت يافت، گردش نظام در جامعه آزاد و خالي از زور بهتر خواهد بود و آن چه دولت به زور انجام مي‏دهد، گروه‏هاي داوطلب بهتر انجام خواهند داد. از ديدگاه ديگر مي‏توان گفت آنارشيست‏ها در نظم جديد خود، خواهان نظامي بودند كه بر اثر همكاري آزادانه پديد آمده باشد اما در مورد اين كه اين جامعه آزاد چگونه به دست مي‏آيد و پايه‏هاي آن بر اساس چه روابط و ضوابطي نهاده مي‏شود، هم رأي نيستند. كروپوتكين گرچه به دليل ارائه اين افكار، در زمان تزار دستگير شد و هم‏زمان با انقلاب بلشويكي آزاد گرديد، اما ميان رهبران كمونيست و تزارهاي روس تفاوتي مشاهده ننمود كه اين مسئله باعث رنجوري و گوشه‏نشيني وي شد. از كروپوتكين آثاري هم‏چون علم اخلاق و كمك دوجانبه برجاي مانده است. وي سرانجام در 8 فوريه 1921م در 79 سالگي درگذشت.