روانشناسی: ضعف اراده دارم، لطفا راهنماییم کنید.

با سلام و سپاس از همراهی شما با مشاورین «راسخون»، از اینکه ما را به عنوان راهنمای خود انتخاب نمودید سپاسگزاریم.
سوالی که مطرح کرده اید بسیار کلی است و می تواند علت های فراوانی داشته باشد. تشخیص علت دقیق این نا امیدی نیز با توجه به نبود اطلاعات درباره شما و مشکلتان، برای ما میسر نیست. با این اوصاف سعی می کنیم تا ابعاد مختلف این موضوع را برای شما توضیح داده و راهنمای خوبی در این زمینه برای شما باشیم تا این احساس ناامیدی از آشیانه وجودتان رخت بر بندد. اگر پاسخ ما را مناسب با منظور سوالتان نیافتید، خواهشمندیم سوال خود را دقیقتر و با اطلاعات بیشتر در مکاتبات بعدی مطرح فرمایید. گاهی یاس و نا امیدی نسبت به خداست و گاهی هم ناامیدی از امور دنیاست. پس بحث را در این دو محور بررسی می نماییم :
محور اول : اگر نا امیدی از رحمت خداست که حقیقتاً جای ندارد زیرا خدایی که رحمت واسعه اش همه را فرا گفته نا امیدی در مورد او معنا ندارد آیا می شود کنار دریا بود و از دیدن دریا نا امید شد؟ خیر، فقط کافی است چشم باز کنیم تا دریا را ببینیم. نا امیدی در مورد خدا به ما بر می گردد و ایراد از ناحیه ماست. ما به وظایف خود عمل نمی کنیم آن وقت از رحمت خداوند نا امید می گردیم. در قرآن کریم آمده که «از رحمت خدا نا امید نمی شوند مگر گروه کافران». حساسیت فراوان روی نا امیدی از رحمت خدا بدان جهت است که شخص مأیوس از رحمت الهی دیگر هیچ بازگشتی برای خود نمی بیند و به همین علت به هر کاری ممکن است دست بزند. اگر قدری در صفات خدا مطالعه نماییم هیچ گاه از رحمت او ناامید نمی گردیم.
محور دوم: گاهی هم نا امیدی در امور دنیوی است و ناراحت است که چرا به فلان نقطه نرسیده؟ و امیدی هم به رسیدن آن ندارد.
اول باید دانست که آرزوهای دنیوی ما باید با میزان تلاش و توانمندی های ما هماهنگ باشد. شخصی که تلاش نمی کند، یا تلاش هایش را با چند شکست متوقف می کند پر واضح است که به نقطه موفقی هم نخواهد رسید. فاصله ای که بین آرزوهای انسان و میزان تلاش و توانمندی های او وجود دارد، عاملی برای پدیدار شدن ناامیدی و یأس در افراد است. به عبارت دیگر صرف آرزو داشتن اما برنامه ای مشخص برای رسیدن به آن نداشتن و تلاش و جدیت لازم را انجام ندادن مشکلی را حل نخواهد کرد.
در گام اول باید محدوده آرزو را مشخص کرد، در گام دوم باید توانمندی های خود را شناخت و در گام سوم باید به صورت جدی و با داشتن برنامه برای رسیدن به آرزوها و اهداف اقدام نمود.
بسیاری از نا امیدی ها ناشی از عدم برنامه ریزی و عجله است. انسان دوست دارد زود به ثروت برسد و مشکلات پیش روی او فوراً حل شود. در حالی که این عالم، عالم اسباب و علل است و هر کاری از طریق خود انجام می شود. انسان با برنامه ریزی صحیح بر اساس داشته ها و توانمندی ها و با تکیه بر پشتکار و توکل بر خداوند موفق خواهد شد.
جوان مؤمنی که برای همه کارش برنامه دارد ناامیدی به سراغش نخواهد آمد. او برای کار، زندگی، درس، مطالعه،عبادت، ورزش، تفریح، خواب و ... برنامه دارد و هر لحظه در حال پیمودن مسیر کمال و رسیدن به قرب الهی است، چرا نا امید شود؟ از چه نا امید شود؟ قرب الهی آن قدر لذیذ و زیباست که کسی در این مسیر خسته نخواهد شد چه رسد به نا امیدی. آیا عاشقی که در پی معشوق است و او را روبروی خود می بیند و به سوی او می رود از دیدن او نا امید می شود؟
جوان مؤمن تلاشش را می کند و بقیه را به خدا می سپارد، اگر به مصلحت او بود خدا می دهد و اگر نبود که هیچ. دیگر جای اعتراض نیست. چه بسیار ثروتمندانی که آب خوش از گلویشان پایین نمی رود و چه بسیار انسان های معمولی و با قناعتی که با لذت زندگی می کنند.
چند نکته :
الف) نا امیدی معمولاً از سرگردانی نشأت می گیرد و انسانی که نداند« از کجا آمده؟ آمدنش برای چه بوده؟ و در نهایت به کجا می رود ؟» سرگردان است. اگر این سه سؤال برای انسان حل شد، اصلاً نا امیدی برایش معنا ندارد. پس از حل شدن این سه سؤال ، آرزوهای بلند دنیوی نیز کم شده و ریشه های نا امیدی نیز قطع می گردد.
ب) گرفتاری های دنیوی به صلاح ما بوده و در سازندگی ما بسیار مؤثر است. با دیدن سختی ها نباید نا امید شد. مولوی در مثنوی داستانی آورده به این مضمون که :اگر شخصی بر گلیم چوب می زند ، می خواهد گرد و غبار آن را بگیرد و قصد ندارد گلیم را کتک بزند. مصیبت ها و گرفتاری ها از این باب است. یعنی اگر بخواهد گرد و غبار غفلت و زنگار از دل ها زدوده شود راه آن تازیانه مصیبت و گرفتاری است. البته گرفتاری ها هم دوره ای دارد و خواهد گذشت. انّ مع العسر یسراً.
ج) توجه به این که خداوند، عالِم، آگاه و رازق است و از احوال ما با خبر می باشد نیز در رفع نا امیدی مؤثر است. اگر ما به وظیفه خود که بندگی خداوند است عمل کنیم، قطعاً خداوند هم روزی معنوی و مادی بندگانش را افزایش خواهد داد. «من یتق الله یجعل له مخرجاً و یرزقه من حیث لا یحتسب» کسی که تقوای الهی پیشه کند خداوند برای او راه چاره قرار می دهد و او را از جایی که گمان نمی کند روزی خواهد داد.(سوره طلاق/2و3).
د) توجه به خداوند و از حدود بندگی خارج نشدن در زمان نا امیدی و گرفتاری بسیار ارزشمند بوده و دوره این سختی نیز خواهد گذشت. این مسأله امتحان سخت الهی است که با صبر و یاری جستن از خداوند از آن بیرون خواهید آمد.
ه) به این نکته نیز توجه داشته باشیم که «اقبال و ادبار در زندگی هر انسانی دیده می شود. اقبال یعنی «روح انسان به معنویات مایل است و از آن لذت می برد و ادبار یعنی روح انسان به معنویات تمایل ندارد و گویا به آن پشت کرده و مطالبه ندارد. در زمان ادبار گفته اند که به واجبات عمل کنید تا زمان آن بگذرد. بالاخره روح انسان در این دنیای مادی حالات مختلف دارد.
با توجه به نکات بیان شده، برای رهایی از این احساس نا امیدی، لازم است تا در شناخت و رفتار خود این راهکارها را نهادینه نمایید :
1- توقع از خویش را با واقعیات و توانایى‏هاى فردى و شرایط محیطى و اجتماعى تنظیم مى‏ کند و با جدیت نشاط و روحیه بالا به فعالیت و تلاش مى‏پردازد.
2-همواره به آرمان‏هاى دست نیافتنى نیندیشید بلکه موفقیت‏هاى خود را نیز در نظر گیرید.
3- خواست‏ها و تمایلات خود را در سطح توانایى‏ها تنزل دهید.
4- نشاط خود را همواره حفظ کنید و هرگز خود را مریض و ضعیف به حساب نیاورید. براى حفظ نشاط همه روزه ورزش کنید.
5- مشکلات را عادى بدانید و به همان اندازه آنها را بپذیرید که کامیابى‏ ها را پذیرا هستید. براى رشد معنویت باید براى خود برنامه ‏ریزى کنید. البته برنامه سنگین نریزید بلکه اندک ولى در اجراى آن مداومت و جدیت داشته باشید
6-براى شرکت در فعالیت‏هاى فرهنگى هر قدر مى‏ توانید تلاش کنید هر چند بسیار اندک و اگر در حال حاضر نمى‏توانید، در فرصت‏هاى دیگر این کار را انجام دهید.
7- همواره از خداوند در همه امور مدد جویید و نسبت به آنچه او مقدر مى‏فرماید راضى باشید. توکل به خداوند در همه امور زندگى و اعتماد و اعتقاد به قضا و قدر الهى‏، امیدواری را در شما تقویت خواهد کرد. (احزاب، آیه 23)
8- سعى در درک صحیح از فلسفه زندگى و حیات؛ این مقوله کمک خواهد کرد تا انسان، جایگاه خود را در هستى بشناسد و در پرتو آن، راه درست زندگى را بیابد. دسترسى به این نکته، بخش مهمى از نگرانى‏ها را برطرف خواهد ساخت. (در صورت تمایلتان، می توانیم بیشتر در این مورد با شما سخن بگوییم)
9- در صورت نیاز، ازدواج نقش مؤثرى در سکینه و آرامش خاطر دارد. (روم، آیه 6)
10- در زندگی بازی، تفریح و سرگرمی داشته باشید.
11-یاد بگیرید که برنامه ریزی کنید. برنامه ریزی دقیق و پایبندی به آن، باعث رسیدن به موفقیتهای بیشتر است. این موفقیتها، بازخورد خوبی از شخصیت و توانایی هایتان به شما می دهد و این یعنی رمز اصلی امید. آشفتگی، بی نظمی و عدم سازمان دهی در کارها و برنامه ها می تواند تولید نگرانی کرده، یا نقطه ای برای شروع آن باشد. در دست داشتن برنامه ها و طرح های متعدد که به صورت همزمان پیش می روند اغلب منجر به سردرگمی، فراموشی و احساس ترس از شکستِ طرح های ناتمام می شود. هر زمان که امکانش باشد طرح ها را یکی بعد از دیگری به انجام برسانید. به این صورت که طرحی را شروع کرده، روی آ ن کار کنید تا تمام شود.
برادر گرامی! اینکه سال‌ها تلاش نموده اید و به مقصود خود نرسیده اید می تواند علل مختلفی داشته باشد که باید آنها را شناسایی و موانع را مرتفع سازید.  ناامید نباشید. ماهی را هر وقت از آب بگیرید تازه است.
موفق باشید.

بیشتر بخوانید:
راههای تقویت اراده