بسم الله الرحمن الرحیم با عرض سلام وتحیت خدمت اساتید بزرگوار بنده سوالاتی پیرامون عقل داشتم. در آیات...

دوست گرامی عقل به گفته كتاب «لسان العرب» و «مفردات راغب اصفهاني» در اصل از «عِقال» است، به معني طنابي است كه بر پاي شتر مي بندند تا حركت نكند و از آنجا که نيروي عقل و خرد، انسان را از كارهاي ناهنجار باز مي دارد، اين واژه بر آن اطلاق شده است. مراتب عقل از ديدگاه ملاصدرا و علامه طباطبايي اين است كه عقل ذومراتب تشكيكي است، و از نظر مرتبه بالا به پايين به ترتيب عبارتست از: الف)عقل هيولاني كه اولين مرتبه عقل است و عقل بالقوه نيز نامه دارد كه هنوز به فعليت در نيامده است و در واقع صرف استعداد است و هيچ نوع جلوه اي از نظر فعليت نيافته است و معقولات را از صدر كليه احراز مي كند. ب) عقل بالملكه: تصورات و تصديقات بديهي را به دست مي آورد كه پشتوانه ي معرفت انسان است مثل اينكه هر كلّي از جزء بزرگتر است يا اجتماع نقيضين محال است. ج) عقل بالفعل: كه انسان با آن مي تواند علوم نظري را درك كند و به كمك تصورات و تصديقات بديهي وارد جهان شناسي، انسان شناسي و حتي خداشناسي مي شود. د) عقل بالمستفاد: كه بالاترين مرحله ي قوه ي عاقله ي انسان است كه مي تواند معقولات بديهي و نظري را با جهان خارج تطبيق دهد و مي تواند همه چيز را در خود بياورد و در واقع جهان نزد او عيني مي شود. و در مورد انواع عقل تقسيم بندي هاي زيادي شده كه يك نمونه آن (عقل استدالي) و (عقل شهودي) است كه فلاسفه اسلامي مطرح كرده اند و فلاسفه ي غرب فقط عقل استدلالي را قبول دارند، نه عقل شهودي. در يك تقسيم بندي ديگر عقل تقسيم مي شود به عقل نظري و عقل عملي. در اين رابطه مي توانيد به كتاب گرانقدر «بدايت الحكمه» از علامه طباطبايي مراجعه فرماييد. از ديدگاه آيات و روايات بهترين نوع عقل، عقل شهودي است كه ميزاني براي تقرب الي الله معرفي گرديده است. نشانه ي انسان عاقل آن است که همواره در جهت رضاي خداوند و عبادت او عمل مي كند ولي نشانه ي انسان كم عقل اين است كه از ابزارهاي شناختي كه خداوند به او عنايت كرده (سمع و بصر و فؤاد) هيچ استفاده نمي كند و آنها را معطل و بلااستفاده قرار مي دهد كه در منطق آيات قرآن چنین انسانی پست تر از حيوانات معرفي شده است.