نــاصر ( تحصیلات : لیسانس ، 27 ساله )

با عرض سلام و خسته نباشید:
1- فلسفه حرکت دادن انگشت در پایان دعای ماه رجب و گرفتن محاسن و چانه در دست راست چیست؟
2- آیا زنان که محاسن ندارند از ثواب این کار بی بهره اند و علت این که مردان باید این عمل را انجام دهند چیست؟


مشاور (حجة الاسلام منتظمی)

جواب:کاربر محترم: از حسن اعتمادتان به مشاوره راسخون، تشکر می‌کنیم: آنچه لازم به توضیح است ، آن است که انجام این اعمال در هنگام دعا و نیایش ؛ بخشی از مراحل انجام دعا و نیایش محسوب می شوند و در احادیث شریف از معصومین (علیه السلام ) مراحل مختلفی برای دعا به درگاه ذات باری تعالی نقل شده است : 1 ـ مرحله رغبه ـ در این مرحله بنده کف دستان خویش را از سر نیاز رو به آسمان نهاده و از آستان دوست طلب خیر ، رحمت ، غفران ... می کند. این حالت در قنوت نمازها ، بسیاری از ادعیه و سایر حالت عبادی و تضرع بندگان حق تعالی انجام می شود .... 2 ـ مرحله رهبه ـ ا این مرحله بالاتر از مرحله رغبه است . در این مرحله بنده چون روی به سوی کوی دوست آورد و لیکن بیم آن دارد که سنگینی گناهان و کوتاهی و نقصان در انجام وظایف و تکالیف شرعیش او را از رحمت حق محروم سازد و در این بیم و ترس ؛ پشت دستانش را رو به آسمان نموده و حق تعالی را به لطف و احسان و فضلش می خواند ... 3 ـ مرحله تضرع ـ این مرحله ی بالاتری از مرحله رهبه است . در این مرحله بنده از روی انابه و تضرع رو به کوی جانان می نماید و لیکن نمی داند در صفوف کدامین اصحاب است ؟ اصحاب یمین و یا اصحاب شمال ؟ و در این حالت است که انگشت سبابه دست راست خویش را به علامت نیاز و تضرع ؛ رو به سوی جانان به سمت چپ و راست به حرکت در می آورد..." این حالت تضرع در فراز پایانی دعای ماه رجب ...یَا ذَا الْجَلاَلِ وَ الْإِکْرَامِ..." شیعه ها سید بن طاووس روایت کرده از محمد بن ذکوان که گفت: به حضرت صادق علیه‌السلام عرض کردم فدایت شوم! این ماه رجب است تعلیم بنما مرا دعایى در آن که حق تعالى مرا به آن نفع بخشد. حضرت فرمود: بگو در هر روز از رجب در صبح و شام در عقب نمازهاى روز و شب‏ «یَا مَنْ أَرْجُوهُ لِکُلِّ خَیْرٍ وَ آمَنُ سَخَطَهُ عِنْدَ (مِنْ) کُلِّ شَرٍّ یَا مَنْ یُعْطِی الْکَثِیرَ بِالْقَلِیلِ یَا مَنْ یُعْطِی مَنْ سَأَلَهُ‏ یَا مَنْ یُعْطِی مَنْ لَمْ یَسْأَلْهُ وَ مَنْ لَمْ یَعْرِفْهُ تَحَنُّناً مِنْهُ وَ رَحْمَةً أَعْطِنِی بِمَسْأَلَتِی إِیَّاکَ جَمِیعَ خَیْرِ الدُّنْیَا وَ جَمِیعَ خَیْرِ الْآخِرَةِ وَ اصْرِفْ عَنِّی بِمَسْأَلَتِی إِیَّاکَ جَمِیعَ شَرِّ الدُّنْیَا وَ (جَمِیعَ) شَرِّ الْآخِرَةِ فَإِنَّهُ غَیْرُ مَنْقُوصٍ مَا أَعْطَیْتَ وَ زِدْنِی مِنْ فَضْلِکَ یَا کَرِیمُ‏» راوى گفت: پس گرفت حضرت محاسن شریف خود را در پنجه چپ خود و خواند این دعا را به حال التجا و تضرع به حرکت دادن انگشت سبابه دست راست پس گفت بعد از این:‏ «یَا ذَا الْجَلاَلِ وَ الْإِکْرَامِ یَا ذَا النَّعْمَاءِ وَ الْجُودِ یَا ذَا الْمَنِّ وَ الطَّوْلِ حَرِّمْ شَیْبَتِی عَلَى النَّار». (اى خدایى که از او امید هر خیر و احسان دارم و نزد هر شرى از خشم او ایمنى مى‏جویم اى آنکه عطا مى‏کنى (رحمت و نعمت) بسیار را با (عمل)کم، اى آنکه هر که سؤال کند عطا مى‏کنى اى آنکه به هر که سؤال نکند و تو را هم نشناسد باز از لطف و رحمتت عطا مى‏کنى عطا فرما مرا که از تو درخواست مى‏کنم جمیع خوبی هاى دنیا و جمیع خوبی هاى آخرت را و دفع فرما از من به درخواستم از تو، جمیع شرور دنیا و آخرت را زیرا عطاى تو بى‏ نقص است و از فضل و کرمت بهره من را بیفزاى اى خداى کریم اى صاحب جلال و بزرگوارى، اى صاحب نعمتها و جود، اى صاحب عطا و کرم، به کرمت محاسنم را بر آتش دوزخ حرام گردان.) 4 ـ مرحله تبتل ـ این مرحله نیز از مرحله تضرع بالاتر است . در این مرحله بنده انقطاع از غیر حق کرده و برای طاعت و عبادت ، متضرعانه و ملتمسانه به سوی آستان حق شتافته است و لیکن هنوز نمی داند که آیا از سوی حق تعالی به آسمان ملکوتی بلند گردانیده شده است و یا هنوز در مقامات پست و پایین دنیوی قرار دارد و به همین سبب متضرعانه و ملتمسانه انگشت سبابه دست چپش را با تمام وجودش رو به آسمان ، به بالا و پایین حرکت می دهد و حق تعالی را با تضرع و نیاز می خواند ... 5 ـ مرحله ابتهال ـ بالاترین مرحله عبادت بنده در پیشگاه حق باری تعالی ، مرحله ابتهال است.در این مرحله عبد با فروتنی و تضرع کفین (کف دو دست ) را تا آرنج به سوی آسمان بالا می برد در حالی که اشک شوق و ندامت در پیشگاه دوست بر چشمانش حلقه زده است ، کارها را به خالق هستی وا می گذارد ...مرحوم حضرت آیت الله بهجت(ره) در حالت ابتهال دعا می کردند ...