پرسش :

آيا حديث غدير در كتب معتبر اهل سنت يا صحاح سته ايشان نيز آمده است؟

پاسخ :
سنائي از علماي اهل سنت و صاحب کتاب «سنن سنايي» كه يكي از كتب صحاح سته اهل سنت مي باشد، در كتاب السنن الكبري چنين آورده است:
پيامبر اكرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ از آخربن حج (حجة الوداع) بر مي گشت و به غدير خم رسيد، دستور داد همه بايستند، سپس فرمود: به زودي دعوت خدا را اجابت خواهم كرد، همانا من دو چيز گران بها نزد شما مي گذارم که يكي بزرگتر از ديگري است:
1. كتاب خدا؛
2. و عترتم و اهل بيتم.
آنگاه فرمود: سپس نگاه كنيد كه چگونه با اين دو رفتار مي نمائيد؛ به درستي كه اين دو از هم جدا نمي شوند تا در حوض كوثر بر من وارد گردند.
سپس فرمود: خداوند مولاي من است و من مولاي همه مومنانم، بعد دست علي ـ عليه السلام ـ را گرفت و فرمود:
هر كس من مولاي اويم، پس اين مولاي اوست. بار پروردگارا كسي كه او را دوست مي دارد، دوستش دار و كسي كه او را دشمن بدارد، دشمنش دار[1]
يادآور مي شويم حديث غدير كه در واقع خطبه طولاني رسول خدا ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ در غدير خم بود، به طور مفصل در كتاب هاي صحاح سته نيامده است، ولي جملاتي كه در ولايت و امامت امير مومنان ـ عليه السلام ـ مي باشد ، در اين كتاب ها نقل شده است و مي توان گفت كه صحاح به اصل حديث اشاره كرده اند ولي كل خطبه را نياورده اند و اين حديث نزد علماي اهل سنت از احاديث معتبر و غير قابل انكار مي باشد كه به چند نمونه اشاره مي شود:
1. احمد مغربي از علماي اهل سنت مي نويسد: حديث غدير صحيح است، ثابت شده است، متواتر است و بيش از صد طريق نقل شده است و خيلي از افراد اين حديث را به طور جدا گانه نوشته اند.[2]
2. ابن عاصم ديگر عالم سني نيز مي نويسد: حديث «من كنت مولاه فعلي مولاه» در نهايت صحت است كه جماعتي از صحابه با طرق مختلف آن را نقل كرده اند و همه اينها با سلسله سند هاي صحيح است.[3]
3. اسكافي عالم ديگر اهل سنت ادعاي متواتر بودن حديث غدير در ميان همه مسلمانان را كرده است.[4]
حديث غدير در صحاح سته:
در كتب اهل سنت و به خصوص صحاح سته به جملاتي از خطبه غدير كه رسول خدا ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ ايراد كرده اند، اشاره شده است و اين جملات را در ذيل فضائل اميرمؤمنان ـ عليه السلام ـ آورده اند ازجمله:
1. يكي از جملاتي كه در غدير خم از رسول خدا ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ نقل شده عبارت : «من كنت مولاه فعلي مولاه» مي باشد ؛ در سنن ابن ماجه كه يكي از صحاح سته است، آمده:
سعد بن و قاص از بي احترامي معاويه بر امير مؤمنان علي ـ عليه السلام ـ غضبناك شد و در پاسخ معاويه گفت: از رسول خدا ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ شنيدم كه فرمود: «هر كه من مولاي اويم، پس علي مولاي اوست».[5]
2. در سنن ترمزي يکي ديگر از کتاب هاي صحاح سته از زيد بن ارقم نقل شده که رسول خدا ـ صلي الله عليه وآله و سلم ـ فرمود: «هر كه من مولاي اويم پس از من علي مولاي اوست».[6]
3. نسائي كه سنن او از صحاح سته اهل سنت مي باشد، حديث غدير را در سه كتاب ديگرش نيز آورده است كه بيانگر اهميت اين حديث است كه فقط به اسامي اين سه كتاب اشاره مي شود:
ـ السنن الكبري، ج 5، ص 131؛
ـ خصائص امير المؤمنين، ص 50؛
ـ فضائل الصحابه، ص 14.
4. سنن ابن ماجه نيز حديث غدير را چنين روايت مي کند: براء بن عازب گويدکه در حجة الوداع در يكي از راه ها، رسول خدا ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ پياده شد و مردم را براي نماز جمع كرد و سپس دست علي ـ عليه السلام ـ را گرفت و فرمود:
آيا من از مومنان نسبت به جانشان اولي نيستم؟
همه گفتند: بلي.
فرمود: آيا من بر همه مومنان ولايت ندارم؟
همه گفتند: بلي.
فرمود: پس اين ولي هر كسي است كه من ولي اويم. خدايا دوستدار او را دوست بدار و دشمن او را دشمن دار.[7]
5. يكي از احاديثي است كه رسول خدا ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ آن را در خطبه غدير آورده ، حديث ثقلين است و اين در صحاح سته موجود است:
مسلم در كتاب صحيح خود كه از كتاب هاي صحاح سته و معتبر ترين آن هاست آورده: زيد بن ارقم مي گويد در غدير خم پيامبر خدا ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ ايستاد و خطبه خوانده فرمود:
اي مردم! من هم بشرم و بزودي به سوي خدا مي روم و من براي شما دو امانت گران بها مي گذارم: اولش كتاب خداست كه در آن هدايت و نور است، پس كتاب خدا را گرفته و به آن تمسك جوئيد و به آن رغبت كنيد و سپس فرمود: و اهل بيتم.
بعد از اين سه مرتبه فرمود: اذكركم الله في اهل بيتي.[8]
ترمذي نيز در كتابش كه از صحاح سته است، مي نويسد: پيامبر خدا ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ فرمود: همانا دو چيز براي شما مي گذارم و مادامي كه به آن دو تمسك جوئيد گمراه نخواهيد شد: يكي از آن ها بزرگ تر از ديگري است، كتاب خدا ريسمان الهي است كه از آسمان به زمين وصل است و عترت و اهل بيتم، و اين دو از هم جدا نمي شوند تا در حوض كوثر بر من وارد شوند، پس ببينيد چگونه با آن ها رفتار مي كنيد.[9]
سنائي كه سننش از صحاح سته است در كتاب هاي ديگرش حديث ثقلين را جزو حديث غدير دانسته كه رسول خدا ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ آن را بعد از نصب و معرفي امير مومنان ـ عليه السلام ـ به ولايت، ايراد فرموده است :
ـ فضائل الصحابه، ص 15؛
ـ السنن الكبري، ج 5، ص 45؛
ـ خصائص امير المؤمنين، ص 93.
علاوه بر اين كتاب ها، حديث «من كنت مولاه فعلي مولاه» در 67 كتاب روائي و تفسيري اهل سنت و حدود 230 مرتبه از راويان مختلف نقل شده است كه بيانگر غير قابل انكار بودن حديث غديرمي باشد.
حديث «اني تارك فيكم الثقلين... يا فيكم امرين...» نيز در بيش از 48 كتاب حديثي و تفسيري اهل سنت و بيش از 102 مرتبه نقل شده است. همه اينها علاوه بر رواياتي است كه در فضايل امير مومنان ـ عليه السلام ـ در كتاب هاي اهل سنت نقل شده است به طوري كه سنائي كتابي مستقل درباره خصائص امير المومنين ـ عليه السلام ـ مي نويسد و به حديث غدير اشاره مي کند.

معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1ـ مسند احمد بن حنبل، (امام حنفي هاي اهل سنت)، ج1، ج3، ج4، ج5.
2ـ دانشنامه امير المؤمنين، محمد محمدي ري شهري، ج 2 باترجمه: عبد الهادي مسعودي.

پی نوشتها:
[1]. سنائي، احمد، السنن الكبري، بيروت، دار الكتب العلميه، چاپ اول، 1411ق، ج5، ص45.
[2]. مغربي، احمد، فتح الملك العله بصحه حديث باب مدينه العلم علي، اصفهان، مكتبه اميرالمومنين(ع)، ص12.
[3]. ضحاك، ابن ابي عاصم، كتاب السنه، بيروت، المكتبة الاسلامي، چاپ سوم، 1413ق، ص522.
[4]. اسكافي، محمد، المعيار و الموازنه، بي جا، بي نا، بي تا، ص71 و 210.
[5]. قزويني، احمد، سنن ابن ماجه، بيروت، دار الفكر، بي تا، ج1، ص45.
[6]. ترمذي، محمد، سنن الترمذي، بيروت، دارالفكر، 1403ق، ج5، ص297.
[7]. سنن ابن ماجه، همان، ج1، ص43.
[8]. نيشابوري، مسلم، صحيح مسلم، بيروت، دار الفكر، بي تا، ج7، ص123.
[9]. سنن الترمذي، همان، ج5، ص329.
منبع: اندیشه قم