پرسش :

رفتن حضرت زينب به همراهی امام حسین چگونه بود آیا طلاق گرفت دقیقا با مستندات تاریخی جواب داده شود.

پاسخ :
حضرت زینب (س) با اینکه صاحب شوهر و خانه و زندگی و فرزند همراه امام حسین (ع) در واقعه عاشورا شرکت نمود٬ لذا برای برخی این سوال پیش آمده که آیا حضرت زینب از عبد الله اجازه گرفت و یا اینکه عبد الله حضرت را طلاق داد با اینکه در منابع تاریخی به هیچ کدام تصریح نشده لکن از برخی قراین و شواهد بر می‌آید که طلاقی صورت نگرفته است. به نظر می رسد این شبهه ریشه در این دارد که بعضي گمان كرده‌اند عبدالله با رفتن حضرت زینب(س) به کربلا موافق نبود، غافل از این که عبدالله نه تنها با همراهی حضرت زینب(س) با امام حسین (ع) مخالف نبود که حتی فرزندان خود (عون و محمد) را نیز به کربلا فرستاد و آن دو شهید شدند.
از طرفی؛ نقل‌ها و دلایلی وجود دارد که قضیه طلاق را تضعیف می‌کند؛ در این‌جا به برخی از این نقل‌ها و دلایل اشاره می‌شود:
1- طبق برخی از نقل‌ها؛ حضرت زینب(س) بعد از بازگشت از شام با شوهرش عبدالله زندگی نمود: «در مدینه قحطى (سال مجاعه) پیش آمد. زینب همراه شوهرش عبد الله بن جعفر به شام کوچ کردند و قطعه زمینى داشتند. زینب در همان‌جا در سال 65 هـ.ق درگذشت و در همان مکان دفن شد». منابعی به این موضوع اشاره کرده‌اند.[1]
2- همچنین عبدالله در خانه‌اش مجلسی عزا برپا کرد و پسر عموهایش و مردم به دیدار و تسلیت او می‌آمدند. عبد الله‏ رو به همنشینان خویش کرد و گفت: «خداى- عزّ و جلّ- [را در هر مصیبتى‏] حتى بر شهادت حسین(ع) حمد و سپاس می‌گویم، اگر با دست‌هایم به حسین کمک و یارى نکرده‌ام لااقل دو فرزندم با او مواسات و یارى نموده‌اند. به خدا سوگند، اگر نزدش حاضر بودم دوست می‌داشتم از او جدا نشوم تا در رکابش کشته شوم! به خدا چیزى که مرا وادار می‌کند از دو فرزندم دست کشیده، مصیبتشان را بر خود آسان سازم این است که آن دو در حال پایدارى و یارى برادر و عمو زاده‌ام حسین، از دست رفته‌اند.[2]» این‌که عبدالله پسران خود را برای یاری امام حسین(ع) فرستاد و نیز این سخنان او نشانگر این است که او در دل، حسین(ع) را دوست داشته و از او رنجشی نداشته است، چنان‌که در نامه‌اش، حسین بن علی(ع) را روشنایى زمین و چراغ رستگاران و امید مؤمنان می‌خواند[3].
بنا به نقل برخی گزارشها امام علی (ع) موقع اجرای عقد زینب و عبد الله با عبد الله شرط کردند که اگر زینب خواست همراه برادرش حسین به سفر رود مانع نشود.[4] هرچند که این گزارش در منابع کهن نیامده لکن برخی به آن استناد کرده‌اند.
بنابر این، به نظر می‌رسد نظریه طلاق ، جز حدس و گمان نیست و مدرک قابل قبولی ندارد، و دیگر پژوهشگران تاریخی را نیز نیافتیم که این نظریه را تأیید کرده باشند.

معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1- زینب قهرمان دختر علی؛زینب بنت شاطی .
2- درکربلا چه گذشت؛شیخ عباس قمی.

پی نوشتها:
[1] - حسن خان، محمد، خیرات حسان، تهران، بی‌نا، 1304ق. ج 2، ص 29، قمی، شیخ عباس، هدیة الزائرین و بهجة الناظرین، مؤسسه جهانى سبطین‏، قم، چاپ اول، 1383ش. ص 456 – 457، فرهنگ عاشورا، ص 217؛ جعفر شهیدی، زندگانی فاطمه زهرا، ص 247.
[2] - طبری، أبو جعفر محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک(تاریخ طبری)، تحقیق: ابراهیم، محمد أبو الفضل، ج ‏5، ص 466، دار التراث، بیروت، چاپ دوم، 1387ق.
[3] - ابو مخنف کوفی، لوط بن یحیی، وقعة الطف، محقق و مصحح: یوسفی غروی، محمد هادی‏، ص 154، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ سوم، 1417ق؛ تاریخ الامم و الملوک(تاریخ طبری)، ج ‏5، ص 387.
[4] - علمای یحرین و قطیف٬ وفیات الائمه٬ بیروت دارالبلاغه٬ ۱۴۱۳ه. ص433.
منبع:اندیشه قم