پرسش :

آيا هر شخص كه در جنگ كشته مى شود شهيد است و جایگاهش در بهشت است؟ مقام شهداء نزد خداوند متعال تا چه حد و مرتبه اى است؟

پاسخ :
مقام شهداء نزد خداوند بسيار عالى است، و طبق آنچه از روايات اسلامى فهميده مى شود، بالاتر از شهادت مقامى وجود ندارد و بالاتر از شهادت هيچ خيرى نيست([1]) و براى شهيد هفت خصوصيت وجود دارد كه يكى از آنها نظر به وجه الله است([2]).
شهداء داراى يك درجه و موقعيت نيستند، بلكه بعضى مانند امام حسين(ع) و حمزه عموى پيامبر (ص) عنوان سيد الشهداء را به خود اختصاص داده اند و داراى مقام ويژه اى هستند و برخى مانند عباس (ع) برادر امام حسين (ع) در قيامت داراى مقامى هستند كه ساير شهداء به حال آنها غبطه مى خورند([3]). و برخى درجه متوسطى دارند، و عده اى با اين كه در ميدان جنگ كشته شده اند، مقام شهيدان را ندارند، مانند غلامى كه در جنگ خيبر مأمور بستن كجاوه پيامبر (ص) بود و تيرى به او اصابت كرد و جان سپرد، اصحاب گفتند، بهشت بر او گوارا باد، پيامبر (ص) فرمودند: پيراهنى كه به تن كرده است جزء غنائم است و آن را به خيانت برده است و روز رستاخيز به صورت آتش او را احاطه خواهد كرد([4]) عده اى ديگر هم با اين كه در راه خدا جهاد نكرده اند حكم شهيد را دارند و در اجر و ثواب همانند آنان هستند، مانند كسى كه براى مال و جان يا خانواده اش، دفاع كرده باشد و كشته شود([5]) و يا كسى كه امام رضا (ع) را زيارت كند([6]) و يا زنى كه خوب شوهردارى كند([7]). و يا عالمى كه منشاء خدمات علمى باشد كه جوهر او همانند خود شهيد بلكه بالاتر خواهد بود([8]).
البته شهيدى كه در ميدان جنگ كشته شود، خصوصيتى دارد كه ساير شهداء آن خصوصيت را ندارند زيرا اينگونه شهداء را بدون غسل و كفن، به خاك مى سپارند ولى ساير شهداء را بايد غسل و كفن كنند و اگر غسل ممكن نيست تيمم نمايند([9]).

خلاصه این که:
1ـ مقام شهداء در يك درجه و مرتبه نيست بعضى در مرتبه بالا و برخى در مرتبه پائين ترى هستند.
2- این طور نیست که هر کس در جنگ کشته شود شهید باشد.
3ـ عده اى هم ثواب شهداء را دارند، گرچه در ميدان نبرد شركت نكرده اند.
4- شهدای در معرکه ویژگی های خاص خود را دارند.

معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1ـ مؤسسه در راه حق، احكام جهاد، كل كتاب.
2ـ شهيد و شهادت، سيد عبدالوهاب طالقانى، كل كتاب.

پی نوشتها:
[1] و [2]ـ شيخ حر عاملى، وسائل الشيعه، (30 جلدى)، (قم، انتشارات آل البيت) ج15، ص17، باب 1، ابوبا جهاد عدو.
[3]ـ خصال، ص68، به نقل از ابصار العين فى انصار الحسين، ص58.
[4]ـ استاد جعفر سبحانى، فروغ ابديت، (نشر عمار)، ج2، ص661.
[5]ـ بروجردى، جامع احاديث شيعه، (قم، انتشارات مهر)، ج16، ص305.
[6]ـ همان، ص44.
[7]ـ علامه طباطبايى، الميزان، (قم، انتشارات جامعه مدرسين) ج4، ص350.
[8]ـ محمد باقر مجلسى، بحار الانوار، (تهران، انتشارات المكتبة الاسلامية) ج2، ص16.
[9]ـ شهيد ثانى، لمعه، ج1، ص126 (قم، دار الهادى للمطبوعات) ـ وسائل الشيعه (30 جلدى) ج2، ص506 (قم، انتشارات آل البيت) ـ (مؤسسه مطبوعات دار القلم، چاپ دوم) تحرير الوسيله، ج1، ص66.
منبع: اندیشه قم