پرسش :

آیا احاديث عيون اخبار الرضاو اصول كافي که از امام رضا (ع) نقل شده قابل استناد ومعتبرهستند؟


شرح پرسش :
پاسخ :
كتاب شريف عيون اخبار الرضا ـ عليه‎السلام ـ تأليف شيخ صدوق از كتبي است كه علامه مجلسي ضمن تعريف و تمجيد از آن،‌ اين كتاب را به خط شيخ صدوق مي‎داند.[1]
شيخ صدوق به دعاي امام عصر ولادت يافته و مورد احترام و توثيق تمام علماي رجال شيعه است.[2]شيخ طوسي در تمجيد شيخ صدوق مي‎گويد: «صدوق حافظ احاديث و بصير به علم رجال بود و در ميان قميبن مانندش در زيادي محفوظات و دانش ديده نشده است.»[3] لقب صدوق نیز به وی به جهت صداقت وراستگویی او داده شده است.
ابن ادريس نيز در سرائر مي‎نويسد: شيخ ما ابوجعفر علي بن بابويه، ثقة و جليل القدر و بصير به اخبار بود.[4] بنابراين، شيخ صدوق چون ثقه بوده و روايات معتبر را جمع‎آوري و نقل مي‎كرده احاديث كتاب عيون اخبار الرضا ـ عليه‎السلام ـ نيز در نزد علما رجال و حديث معتبر است،‌البته ممكن است گاهي برخي روايات نيز از ديدگاه دانشمندان رجالي و حديث شناسان از صحت و اعتبار لازم برخوردار نباشد ولي آن چه مهم است غالب روايات كتاب ياد شده داراي اعتبار است.
كتاب اصول و فروع كافي تأليف ثقة الاسلام محمد بن يعقوب كليني رازي است كه تمام علماي رجال وي را توثيق ‌نموده‎اند. نجاشي دربارة او مي‎گويد: «موثق‎ترين و ثابت‎ترين كسان در حديث است»[5] علامه حلّي و ابن داوود نيز او را توثيق كرده‎اند،‌ و به همين خاطر به ثقة الاسلام معروف شد.
مرحوم كليني در تأليف كتاب كافي بيست سال به خود رنج داد و آن را از اصول معتمده و ثقات مشايخ گردآوري كرد.
شيخ مفيد نسبت به كافي مي‎گويد: كافي بزرگترين كتاب حديث شيعه و پر فايده‎ترين آن‎هاست.[6] بنابراين روايات كتاب كافي نيز همگي داراي اعتبار و استحكام لازم هستند. البته گرچه ممكن است برخي روايات موجود در كافي نيز از نظر برخي از علماء رجال و حديث شناسان از اعتبار لازم برخوردار نباشد. ولي غالب و اكثر روايات آن معتبر هستند.[7]
بنابراین آنچه در این دو کتاب منسوب به امام رضا(ع) است دارای اعتبار هستند؛ مگر اینکه دارای سند معتبر متصل به حضرت نباشند وصدور آنها از حضرت قطعی نباشد وگرنه این دو کتاب در کل از کتابهای معتبر شیعه می باشند .

معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. علم الحديث و دراية الحديث ،كاظم مدير شانه‎چي .
2. بحارالانوار ، علامه مجلسي.

پی نوشتها:
[1] . ر.ك: علامه مجلسي، بحارالانوار، بيروت، مؤسسة الوفاء، 1404هـ.ق، ج 1، ص 6.
[2] . ر.ك: كاظم مدير شانه‎چي،‌ تاريخ حديث، تهران،‌ انتشارات سمت، چاپ اول، 1377، ص 130 ـ 131.
[3] . ر.ك: همان، ص 131.
[4] . ر.ك: همان.
[5] . ر.ك: همان، ص 116.
[6] . ر.ك: همان، ص 116.
[7] . ر.ك: همان.
منبع: اندیشه قم