پرسش :

آیا امام رضا (ع) دختري به نام عايشه داشت؟

پاسخ :
بر اساس گزارش هاي معتبر تاريخي از امام رضا ـ عليه السلام ـ تنها يک فرزند به نام امام محمد تقي ملقب به جواد الائمه ـ عليه السلام ـ باقي مانده است. شيخ مفيد در اين زمينه چنين نوشته است: «... و لم يترک ولداً نعلم الا ابنه الامام بعد اباجعفر محمد بن علي ـ عليهما السلام ـ و کانت سنه يوم وفاة ابيه سبع سنين و اشهراً».[1]
براساس گزاره های معتبر از امام رضا فرزندي غير از ابوجعفر محمد بن علي الجواد (ع) باقي نمانده است و سن او هنگام شهادت پدرش 7 سال و چند ماه بود. غير از عايشه همسر پيامبر(ص) دهها زن و دختر به نام عايشه بوده اند هم از قبل از عايشه و هم بعد از عايشه همسر پيامبر که نامشان در تاريخ آمده که به چند نمونه اشاره مي شود: 1. عايشه دختر سعد وقاص؛ 2. عايشه دختر عبدالمدان؛ 3. عايشه دختر طلحه؛ 4. عايشه دختر عثمان بن عفان خليفه سوم؛ 5. عايشه دختر قدامه بن مظعون برادر عثمان بن مظعون؛ 6. عايشه دختر معاويه؛ 7. عايشه دختر حارث بن خالد.[2] 7. عايشه دختر ضرار؛ 8. عايشه دختر عمر بن سهل؛ 9. عايشه دختر ابوسفيان بن حارث انصاري که با پيامبر بيعت کرد؛ 10. عايشه دختر جرير؛ 11. عايشه دختر عجرد؛ 12. عايشه دختر عمير بن ثعلبه انصاري؛[3] 13. عايشه دختر انس بن مالک؛[4] 14. عايشه دختر عيسي.[5] و دهها عايشه ديگر که معاصر با عايشه دختر ابوبکر زندگي مي کردند و قبل از او نيز صدها زن به اين نام ناميده شده اند.
معناي عايشه که عربي است به معناي زن خوش گذران و عمر کننده و زن زندگي و سازگار است که معناي کاملاً مطلوب و مثبت است. لذا اعراب اين نام را خوب و خوشايند دانسته و دختران خود را به اين نام مي نامند و قبل از عايشه معروف نيز افراد زيادي به اين نام ناميده شده اند. در ميان شيعيان عرب و علماي شيعه نيز بوده اند که نام دختران خود را به اين نام ناميده اند، از اينرو نمي توان گفت هر کس به اين نام ناميده شده يا دختر خود را به اين نام نامگذاري کرده نشانه محبت بر عايشه است يا هر کسي از نامگذاري از اين نام خودداري کرده به خاطر دشمني با اوست.
نتيجه:
بر اساس منابع معتبر، امام رضا ـ عليه السلام ـ دختري به اين نام نداشته و در صدر اسلام نام دهها زن به اين نام بوده اند که معاصر با عايشه و هم سن و بزرگتر از عايشه بوده اند که در منابع، نام آنها ذکر شده است و ناميده شدن يا خودداري از نامگذاري به اين اسم نيز به نشانه دوستي و دشمني نبوده صرفاً نامگذاري ها بر اساس فرهنگ و معناي نام ها و جهات مثبت زندگي آدم ها است که يک نوع فرهنگ است که از هر کس خطايي سر بزند مردم طبعاً از او ولو به اسم واستفاده از نام او دوري مي کنند.

معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. ارشاد شیخ مفید ج1ترجمه ساعدی.
2. حیات فکری سیاسی امامان شیعه.

پی نوشتها:
[1]. شيخ مفيد، الارشاد، ج2، ص27.
[2]. ابن عبدالبر، الاستيعاب، ج1، ص160 و ج2، ص607 و ج3، ص964 ـ 1055.
[3]. همان، ج4، ص1795 تا ص1896.
[4]. اسد الغابه، ج6، ص189.
[5]. ابن حجر، الوصايه، ج8، ص132.
منبع: اندیشه قم