پرسش :

تعریف دانش دینی، اعمال دینی، عواطف دینی، باورهای دینی، آثار دینی چیست؟

پاسخ :
شرح پرسش:
این جانب جهت پایان نامه کارشناسی ارشد خود در مورد رشد اعتقادی دانش آموزان نیاز به تعریف عناوین زیر دارم:
1. دانش دینی
2. اعمال دینی
3. عواطف دینی
4. باورهای دینی
5. آثار دینی، لطفاً در این زمینه مرا یاری فرمایید.

پاسخ:
1. گروهی معتقدند که دانش دینی (یا علم دینی): علمی است که مورد نهی شارع نبوده و از طرفی برای جامعه اسلامی نافع باشد.[1]
استاد مطهری در این باره می گوید: « جامعیت و خاتمیت اسلام اقتضا می کند که هر علم مفید و نافعی را که برای جامعه اسلامی نافع و ضروری است، علم دینی بخوانیم.»[2]
مانند علم فلسفه که درمورد «موجود بما هو موجود» یا به عبارت دیگر در مورد «هستی» سخن می گوید و این علم برای جامعه امروز بسیار مفید است.
البته بعضی نیز قائلند: علم دینی آن است که مستند به منابع دینی باشد.
2. اعمال دینی: «اعمال»، جمع «عمل» است و عمل، به معنای هر کاری است که از روی آگاهی و اندیشه انجام گیرد.[3]
با توجه به معنای فوق و پسوند دینی، عمل دینی عبارت است از: اموری که از جانب خدا و یا فرستاده او رسیده باشد. به عبارت دیگر عبارت است از هر کاری که از روی توجه و اندیشه صورت گیرد، و مطابق با نظر و دستورات دینی باشد؛ مانند این که شخصی نماز را با شرایطش انجام دهد.
3. عواطف دینی: عواطف، جمع عاطفه از ریشه "عطف" به معنای توجه و میل است.
مقصود از عاطفه، کشش نفسانی یک انسان نسبت به انسان دیگر است؛ اگر این عواطف در مسیر درست و صحیح و دینی خودش قرار گیرد و با افراط مبارزه شود و تحت راهنمایی عقل قرار گیرد، عواطف دینی گویند؛ مانند رابطه مادر با فرزند. حالت هایی؛ مانند رحمت، رأفت و محبت به دیگران از نظر قرآن حالت های پسندیده ای هستند، که جزو عواطف دینی یک انسان محسوب می شوند.[4]
4. آثار دینی: اثر در لغت به معنای نشان به جای مانده از چیزی است.[5] بنابر این آثار دینی: یعنی آن علامت و نشانه هایی که از دین و آنچه به آن منتسب است بر جای می ماند.
لازم به ذکر است که به علامت و نشانه هایی که به علت انجام یک عمل دینی بر جای می ماند، آثار اعمال دینی گفته می شود و به یک لحاظ می توان به این آثار، آثار دینی اطلاق کرد؛ یعنی آثاری که از منظر دین بر اعمال بار می شود؛ مانند ثواب ها و عذاب ها و اثراتی که در قرآن کریم و روایات به علت انجام یک عمل یا ترک یک عملی ذکر شده است؛ مانند این که خدای متعال در سوره عنکبوت در آیه 45 یکی از آثار نماز را دوری از فحشا و منکرات قرار داده است.
5. باور های دینی: هر اعتقادی که منشأ دینی داشته باشد باور دینی گویند؛ مانند باور داشتن به اصول دین از قبیل اعتقاد به خدا و معاد و نبوت و... .

پی نوشتها:
[1]. سایت اندیشه قم، بحث دین پژوهی، علم دینی و علم سکولار.
[2]. مطهری، مرتضی، ده گفتار، ص 146 و 147، انتشارات حکمت، 1356، هـ ش.
[3]. جبران مسعود الرائد، ترجمه، رضا اترابی نژاد، ج 2، ص 1220، مؤسسه چاپ و انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ دوم، 1376.
[4]. شیروانی، علی، اخلاق اسلامی و مبانی نظری آن، ص 184 - 191، انتشارات دارالفکر، چاپ چهارم، 1384 ش؛ مصباح یزدی، محمدتقی، اخلاق در قرآن، ج 2، ص 293 و 294، مرکز انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، چاپ اول، 1384، هـ ش.
[5]. جبران مسعود، الرائد، ترجمه، رضا اترابی نژاد، ج 1، ص 26.
منبع: www.islamquest.net