پرسش :

در مورد مهدویت و جهانی سازی فرهنگ و هنر توضیح دهید؟

پاسخ :
بدون شک عقیده به مهدویّت و اعتقاد به ظهور حضرت مهدی (عج) به عنوان منجی عالم بشریّت بر اساس کتاب و سنّت پدید آمده و همگی مسلمانان بر آن اتّفاق نظر دارند و بزرگان و صاحب نظران به متواتر بودن احادیث وارده در این باب حکم نموده اند.
بر کسی پوشیده نیست که عقیده به ظهور حضرت مهدی (عج) عقیده ای است که امید می آفریند و نشاط و تلاش ایجاد می کند سستی و ناامیدی و کسالت را از بین می برد حرکت های اصلاح گرانه و اسلام خواهانه را تشویق می کند و جان های شورنده بر استکبار و استضعاف را تقویت می نماید.
اعتقاد به مهدویّت درک ما را نسبت به کرامت انسان بیدار می کند و این باور را که زمین نه از آن ستم پیشگان و استعمارگران بلکه از آن خداست و فرجام کار برای تقوا پیشگان است. [1]
اندیشه ای که به مهدویّت تعبیر می کنیم در سایر ادیان به اسم های گوناگون مورد توجّه قرار گرفته است هر چند بدیهی است که گوناگونی تعابیر و متفاوت بودن تنها در اسم است.
اندیشه‌ی ظهور منجی عالم بشریّت (مهدویّت) امری دیرپا و از باورهای مطرح در ادیان گوناگون است. بنابراین، این امر می تواند یکی از عوامل جهانی سازی فرهنگ و هنر به کار رود. چرا که اندیشه ای که به عنوان وجه اشتراک تمامی ادیان جهان است می تواند منشاء یک دهکده‌ی جهانی به شمار آید. [2]
پیشرفت های شگرف تکنولوژی که در دو سه دهه‌ی اخیر شتاب فزاینده ای به خود گرفته است شرایطی را به وجود آورده که دنیا را به یک فضای واحد تبدیل کرده است به این معنا که اگر چه در گذشته جامعه انسانی تمایزهای فرهنگی داشته است اما امروز تکنولوژی بستر و شرایطی را به وجود آورده که جامعه‌ی انسانی در فضای مشترکی تنفّس می کند و بر همین اساس تعبیر (دهکده‌ی جهانی) به کار رفته است.
یعنی به همان سادگی که اهالی یک روستا یکدیگر را صدا می زنند و با هم ارتباط برقرار می کنند مردم جهان با زدن چند کلید رایانه و یا کلیک بر موس می توانند یکدیگر را در هر نقطه ای دیده و صحبت کنند. [3]
بنابراین وقتی عقاید و فرهنگ و هنر و... جوامع به راحتی در دسترس جوانان کشورهای دیگر قرار می گیرد باید انتظار داشت که در همه‌ی ملّت ها نوعی آمیختگی و چند فرهنگی را مشاهده کرد.
آمیختگی و چند فرهنگی در جوامع جهان سوم به گونه ای است که بسیاری از شیوه های رفتاری و گرایش های فرهنگی و هنری آنها نه تنها هیچ سنخیّتی با سنّت های ملّی شان ندارد بلکه متأثّر از الگوهای غربی است بنابراین می توان گفت جهانی شدن یک روند قهری و طبیعی در مسیر توسعه و پیشرفت تکنولوژی است از این رو جوامع در حال توسعه با صرف هزینه های بسیار کم و با سرعت و گستردگی بسیار می توانند به اطّلاعات مورد نیاز خود دست یابند.
امّا حقیقت آن است که وجود دو عامل مهمّ شرایط را برای کشورهای ضعیف دشوار ساخته و امکان حفظ هویّت سیاسی و فرهنگی و هنری را برای این کشورها به شدّت کاهش داده است. تا چه رسد به تأثیر گذاری فرهنگی و هنری.
می توان گفت در این روند قهری و طبیعی جهانی شدن بیشترین و گسترده ترین تأثیر جهانی شدن بر روی فرهنگ های بومی و ملّی کشورهاست.
زیرا شاخصه‌ی اصلی تکنولوژی، توسعه‌ی شگرف ارتباطات و اطّلاع رسانی است. تا جایی که اطّلاعات به عنوان اصلی ترین عامل و ابزار رقابت ببن المللی مطرح شده است. [4]
چنانکه اشاره شد تسهیل در امر حمل و نقل و جا به جایی مسافر، تکنولوژی رایانه، ماهواره و سیستم های مخابراتی به خصوص شبکه‌ی جهانی اینترنت شاخص های اصلی تمدّن روز را شامل می شود و این عوامل ابزارهایی هستند که اندیشه‌ی رفتار، تمدّن فرهنگ و آداب و هنر مختلف را در ابعاد بسیار گسترده و با ارزان ترین شکل و سریع ترین روش در دسترس همگان در تمام نقاط دنیا قرار می دهند.
با توجّه به تسلّط بی چون و چرای جهان سرمایه داری بر این ابزارها و سهم بسیار ناچیز جنوب از آن بی هیچ بحثی می توان پذیرفت که در این روند برگ برنده در اختیار فرهنگ غرب است، زمینه های پذیرش فرهنگ غرب در بین اقشار مختلفی از مردم جهان سوّم فراهم بوده است. [5]
بنابراین علی رغم میل باطنی می پذیریم که میزان سهم فرهنگ غرب نسبت به سایر فرهنگ ها در روند جهانی شدن تا چه اندازه نابرابر است. بررسی شبکه های اینترنتی و برنامه های تلویزیونی نیز نشان می دهد که غرب برای ترویج هر چه بیشتر فرهنگ و هنر خود سرمایه گذاری عمده ای انجام داده است. همه‌ی این پیشرفت های غرب ما را به این واقعیّت رهنمون می سازد که جهان سرمایه داری غرب، ترویج ابتذال فرهنگی ـ اخلاقی را برای تقلید و دنباله روی جهان سوّم به منظور عملی ساختن طرح (مرکز ـ پیرامون) در دستور کار قرار داده است. [6]
از آن چه گفته شد نتیجه گرفته می شود که عقیده‌ی به مهدویّت در جهان امروز و در سایر ادیان به علّت نزدیکی آنها به همدیگر و روند جهانی شدن است که جهان امروز با سرعت به سمت یکپارچه سازی پیش می رود و طرح دهکده‌ی جهانی و نظم نوین جهانی در حال تحقّق است.

پی نوشت ها:
[1] . صافی گلپایگانی، امامت و مهدویّت، ص 9، نیمه شعبان، 1377، انتشارات حضرت معصومه سلام الله علیها.
[2] . صافی گلپایگانی، امامت و مهدویّت، ص 22، همان.
[3] . حصاری، علی اکبر، به سوی حکومت جهانی مهدی (عج)، ص 58، چاپ اول، 1382، انتشارات بوستان کتاب قم.
[4] . حصاری، علی اکبر، به سوی حکومت جهانی مهدی (عج)، ص 70، همان.
[5] . حصاری، علی اکبر، به سوی حکومت جهانی مهدی علیه السلام، ص 75، همان.
[6] . یزدی تهرانی حسن، ثمرات چهل حدیث علوی، ص 133، چاپ اول، 1376، تهران، انتشارات نشرینی.