پرسش :

درباره روز قيامت توضيح دهيد؟

پاسخ :
قيامت از ماده قيام‌، در لغت به معناي خيزش‌ و برخاستن است‌؛ و در اصطلاح‌، برخاستن‌ انسان‌ از خاك‌ و حضور در عالم‌ پس‌ از مرگ است.(1)
خداوند در قرآن كريم از قيامت با نام هاي متعددي ياد كرده است كه هر كدام حالتي از حالات قيامت را روشن مي سازد با اين حال مهمترين و مشهورترين آن نامها همين نام قيامت است كه 70 بار ذكر شده است.
برخي ديگر از نام هاي قيامت كه در قرآن كريم بدانها اشاره شده به قرار ذيل است:
يوم الحساب (غافر، ۲۷)؛ يوم الدين (حمد، ۴)؛ يوم الجمع (تغابن، ۹)؛ يوم الفصل (نبأ، ۱۷)، يوم الخروج (ق، ۴۲)، يوم الموعود (بروج، ۲)، يوم الخلود (ق، ۳۴)، يوم الحسرة (مريم، ۳۹)، يوم التغابن (تغابن، ۹)، يوم التناد (مؤمن، ۳۲)، يوم التلاق (مؤمن، ۱۵)، يوم الازفة (مؤمن، ۱۸)،. يوم الوعيد (ق، ۲۰)،. يوم الحق (نبأ، ۳۹)، يوم البعث (روم، ۵۶)، الحاقة (حاقه، ۱)، الدارالاخرة (بقره، ۹۴)، الساعة (انعام، ۳۱)، الصاخة (عبس، ۳۳)، الطامة الكبرى (نازعات، ۳۴)، الغاشية (غاشيه، ۱)، القارعة (حاقه، ۴)، الميعاد (آل عمران، ۹)، الواقعة (واقعه، ۱)، اليوم الاخر (بقره، ۸)، يوم الوقت المعلوم (حجر، ۳۷) ، يوم تبلي السرائر (طارق ،۹).
مرحوم فيض كاشاني درباره اين نامها مي فرمايد: در زير هر يك از اين نام ها سرى نهفته شده، و در هر توصيفى معناى مهمى بيان گشته، بايد كوشيد تا اين معانى را درك كرد، و اين اسرار را يافت.
قيامت در چه زماني اتفاق مي افتد:
زمان دقيق قيامت و اين كه در چه زماني اتفاق مي افتد معلوم نيست، اما در آيات و روايات شواهد و علاماتي براي زمان وقوع آن ذكر شده است كه به سه دسته تقسيم مي شوند:
الف. حوادثي كه قبل از پايان جهان محقق مي‏شود: يكي از حوادث قبل از قيامت، بعثت آخرين پيامبر است.
و از ديگر نشانه هاي پايان يافتن اين عصر دودي است كه در آسمان ظاهر مي‏شود. قرآن مي ‏فرمايد: منتظر روزي باش كه آسمان دود آشكاري پديد آورد.( دخان ،آيه ۱۰)
يكي از اصحاب پيامبر (ص) از معناي دخان (دود) سؤال كرد، حضرت فرمود: دودي است كه بين مشرق و مغرب را پر مي‏كند و چهل شبانه روز باقي مي‏ماند اما مؤمن حالتي شبيه به زكام به او دست مي‏دهد و كافر همچون مستان خواهد بود و دود از بيني و گوش‏ها و پشت او بيرون مي‏آيد(2)
ب. حوادثي كه در آستانه پايان جهان پديدار مي‏شود:
۱- كوه‏ ها بعد از مقدماتي متلاشي مي‏شود. كوه‏ ها در ابتدا به لرزه در مي ‏آيند.( مزمل، آيه 14) بعد از جا كنده مي‏شوند.( حاقه، آيه 14) سپس به حركت درمي ‏آيند.(طور، آيه 10) و در هم كوبيده مي‏شوند.(حاقه، آيه 14) آن گاه به صورت توده‏اي از شن‏هاي متراكم درمي ‏آيند.(مزمل، آيه 14) بعد به صورت گرد و غبار پراكنده مي‏شوند)واقعه، آيه 5-6)
۲ – درياها برافروخته و منفجر مي‏شوند: آن زمان كه درياها منفجر گردد. (انفطار، آيه 3) در آن هنگام كه درياها برافروخته شود.(تكوير، آيه 6)
۳ – زلزله‏ هاي عظيم و ويران گر: زلزله‏ هاي بي سابقه و عظيمي تمام كره خاكي را به لرزه درمي‏ آورد، همه چيز در هم ريخته و از بين مي‏رود و تمام انسان‏ها در لحظه اي كوتاه مدفون مي‏شوند: اي مردم! از پروردگارتان بترسيد و پرهيزگاري پيشه كنيد كه زلزله رستاخير مسئله مهمي است(حج، آيه 1)
۴ – تاريك شدن خورشيد و ماه و ستارگان: در آن هنگام كه خورشيد در هم پيچيده شود و در آن هنگام كه ستارگان بي فروغ شوند. (تكوير، آيه 1-2)
۵- شكافته شدن آسمان و كرات : در آن هنگام كه آسمان شكافته شود. (انشقاق، آيه 1)
ج – حوادثي كه در آغاز رستاخير و بازگشت به حيات مجدد ايجاد مي‏شود:
مرحله آخر در قيامت، حوادثي است كه بعد از اتمام دو مرحله قبل پديد مي ‏آيد: وعده الهي در آن روز تحقق مي‏يابد كه اين زمين به زمين ديگر و آسمان‏ها (به آسمان‏ هاي ديگر) مبدّل مي‏شود و انسان‏ها در پيشگاه خدا ظاهر مي‏گردند (ابراهيم، آيه 48)
بعد از حوادثي كه به دنبال آن جهان متلاشي مي‏شود، اينك نوبت انسان‏ها است كه وارد صحراي محشر شده، و ثمرۀ اعمالي را كه در دنيا انجام داده است، مشاهده مي كند.
اما يكي از مسائل مهمي كه در مورد قيامت وجود دارد اين است كه در قيامت ابتدا چه ميشود؟
پاسخ اين است كه قيامت روز پاسخ است و ابتدا از انسان چند سوال مي شود كه امام صادق عليه السلام در روايتي بدان پرداخته است:
امام صادق (ع) در اين زمينه مي فرمايند: اولين پرسش هايي كه هنگام معاد مطرح مي شوند، عبارتند از: نمازهاي واجب، زكات هاي واجب، روزه هاي واجب، حج واجب و ولايت ما اهل بيت.(3)
در قرآن كريم نيز آيه اي وجود دارد كه اين مطلب را تاييد مي كند: قُلْ لا أَسْئَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْراً إِلاَّ الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبى(شوري، آيه 23)

پي نوشتها:
1- لسان العرب، ج۱۲، ص ۵۰۶
2- پيامبر قرآن، ج ۶، ص ۲۷
3- حر عاملي، محمد بن الحسن، وسائل الشيعة، ج ۴، ص ۱۲۴، ح ۴۶۸۸، مؤسسة آل البيت، قم، ۱۴۰۹ هـ ق.
منبع:سایت انوار طاها