پرسش :

خداوند انسان را چگونه به راه راست هدايت مى كند؟

پاسخ :
خداى متعال در آيه 9 سوره «نحل» به يكى از نعمتهاى بسيار مهم معنوى اشاره كرده مى فرمايد: «بر خدا است كه راه راست و صراط مستقيم را كه هيچگونه انحراف و كژى در آن نيست در اختيار بندگان بگذارد» (وَ عَلَى اللّهِ قَصْدُ السَّبِيلِ).«قَصْد» به معنى صاف بودن راه است، و بنابراين، «قَصْدُ السَّبِيْلِ» به معنى راه راست مى باشد راهى كه انحراف و ضلالت در آن وجود ندارد.در اين كه:اين راه راست اشاره به جنبه تكوينى يا تشريعى مى كند، مفسران تفسيرهاى مختلفى دارند، ولى، هيچ مانعى ندارد كه: هر دو جنبه را شامل شودتوضيح اين كه:خداوند، انسان را با نيروهاى مختلفى مجهز ساخته، و استعدادهاى گوناگونى به او داده،تا در مسير تكامل كه هدف آفرينش است به او كمك كند،و از اين نظر، همانند گياهان و يا انواع جانداران است،كه نيروها و غرائز لازم براى رسيدن به اين هدف در اختيارشان گذارده شده است، با اين تفاوت كه، انسان با اراده خود و آزادانه تصميم مى گيرد ولى حيوانات و گياهان،بى اختيار به سوى هدفشان پيش مى روند، و قوس صعودى تكامل انسان نيز قابل مقايسه با جانداران ديگر نيست.به اين ترتيب،از نظر خلقت، آفرينش و تكوين انسان را مجهز به عقل و استعداد و نيروهاى لازم براى پيمودن اين صراط مستقيم كرده است.از سوى ديگر، خدا پيامبران را با وحى آسمانى و تعليمات كافى و قوانين مورد نياز انسان، فرستاده است، تا از نظر تشريع، راه را از چاه مشخص كرده و با انواع بيانها او را تشويق به پيمودن اين راه كنند،و از مسيرهاى انحرافى باز دارند.جالب اين كه:خداوند در آيه فوق، اين امر را به عنوان فريضه اى برخود لازم شمرده و با كلمه«عَلَى اللّهِ»(بر خدا لازم است) از آن ياد كرده است كه همانند آن را در آيات ديگر قرآن نيز مى خوانيم: اِنَّ عَلَيْنا لَلْهُدى: «بر ما است كه انسان را هدايت كنيم».(1)

پی نوشت:
1 ـ ليل، آيه 12.
منبع: تفسير نمونه، جلد11، صفحه 191.