پرسش :

جنگ در روز عاشورا چقدر طول كشيد؟ جنگ تن به تن بود يا گروهي؟


پاسخ :
نبرد در روز عاشورا از همان ساعات اوليه صبح (پس از نماز) با آرايش دو لشكر آغاز گرديد و تا نزديكي‌هاي غروب روز عاشورا ادامه پيدا كرد.[1] در پاسخ به اين قسمت از سوال شما كه: آيا جنگ تن به تن بوده بايد گفت: ابتدا جنگ تن به تن در گرفت اما از آن‌جا كه تلفات دشمن بسيار شديد بود آنان اقدام به حمله دسته جمعي كردند.[2] در مجموع سه حمله دسته جمعي به سمت خيمه‌هاي امام حسين (ع) شكل گرفت كه دو حمله اول با مقاومت و رشادت شگفت‌انگيز ياران حضرت، لشكريان عمر بن‌سعد مجبور به عقب نشيني شدند. اما حمله سوم پيش از اذان ظهر آغاز و تا عصر روز عاشورا ادامه يافت و غالب ياران حضرت در حمله سوم، پس از نماز ظهر و در عصر روز عاشورا به شهادت رسيدند. كه علت آن را بايد: «تشنگي و خستگي مفرط آنان بر اثر مبارزه قبل از ظهر» آنان دانست.
با توجه به تسلط و وسعت ديد هر يك از ناقلان اين واقعه بر بخشي از وقايع، وي تنها به نقل همان بخش پرداخته و ديگري نيز صحنه‌هاي ديگري را كه ديده نقل كرده است. در نتيجه به هنگام جمع آوري كل آن‌ها توسط يك نويسنده، به نظر مي رسد كه آنان يك به يك به ميدان رفته و به شهادت رسيده‌اند [3] لذا حوادث زياد به نظر مي‌رسد. به عنوان مثال گاه چهار تن يك‌جا نزد امام آمده و اجازه ميدان مي‌خواستند. سپس به ميدان رفته و به شهادت مي‌رسيدند. اما از آن‌جا كه نويسنده حوادث مربوط به هر يك را جدا گانه و به نقل از يك نفر روايت كرده است، بيان نحوه شهادت آنان طولاني شده و زياد به نظر مي‌رسد.
جهت مطالعه و كسب اطلاعات بيشتر مي‌توانيد به كتاب: «مقتل جامع امام حسين عليه‌السلام» كه حاصل تلاش ده ساله گروهي از محققين است و با موشكافي و بيان دقيق مطالب مربوط به واقعه عاشورا و حذف مطالب خرافي به بيان ابعاد حقيقي اين رخداد عظيم تاريخي پرداخته است، مراجعه فرماييد.

پی نوشتها:
[1] . بَلاذُري، انساب الاشراف، (محققين: سهيل زكار و رياض زركلي، بيروت، دار الفكر، چ اول، 1417 ق) ج3، ص395؛ طبري، تاريخ الأمم و الملوك، (محقق: محمد ابوالفضل ابراهيم، بيروت، روائع التراث العربي، بي‌تا) ج5، ص422؛ شيخ مفيد،الارشاد، (تحقيق: موسسة آل ‌البيت(ع)، قم، المؤتمر العالمي لألفية الشيخ المفيد، چ اول، 1413ق) ج2، ص 95؛ ابوحنيفه دِيْنَوَري، الاخبار الطوال، (محقق: عصام محمد الحاج علي، بيروت، دار الكتب العلمية، چ اول، 1421 ق) ص 378؛ ابن‌اعثم، كتاب‌الفتوح، (محقق: علي شيري، بيروت، دار الأضواء، چ اول، 1411 ق) ج5، ص101؛ ابن‌اثير، الكامل في التاريخ، (تحقيق: مكتب التراث، بيروت، دار إحياء التراث العربي، چ چهارم، 1408ق) ج2، ص560؛ خوارزمي، مقتل‌الحسين، (محقق: محمد سماوي، نجف، مطبعة الزهراء، 1367 ق) ج2، ص4؛ ابن‌كثير، البِداية و النِّهاية، (تحقيق: مكتب تحقيق التراث، بيروت، دار احياء التراث العربي و موسسة التاريخ العربي، 1413 ق) ج8، ص192؛ ابن اثير، اُسْدُ‌الْغابَة، (بيروت، دار الفكر، 1409 ق) ج 1، ص 499.
[2] . طبري، تاريخ الأمم و الملوك، ج 5، ص430؛ بَلاذُري، انساب الاشراف، ج 3، ص 398؛ شيخ مفيد، الارشاد، ج 2، ص 102؛ ابن‌اثير، الكامل في التاريخ، ج2، ص564.
[3] . به عنوان نمونه نگاه كنيد:‌ طبري، تاريخ الأمم و الملوك، ج 5، ص 446.
منبع:سایت انوار طاها