پرسش :

چرا خدا را عبادت كنيم در صورتی كه خدا به پرستش كسی نياز ندارد؟ او از همگان بی نياز است و همگان به او نيازمندند. نياز خدا به عبادت های ما، با مقام خداوندی او سازگار نيست!

پاسخ :
اين پرسش را به دو صورت «اجمالي» و «تفصيلي» پاسخ مي دهيم:

پاسخ اجمالی:
اگر هدف از عبادت اين باشد كه نيازمندي هاي خدا را برطرف كنيم و از پرستش بهره اي به او برسانيم، در اين صورت، پرسش يادشده پيش مي آيد كه خداوند وجودي نامحدود و نامتناهي و پيراسته از هرگونه نقص و نياز است، پس چه نيازي به پرستش ما دارد. درحالي كه هدف از پرستش او، تكامل خود ماست. اين گونه است كه عبادت وسيله تكامل و سعادت ما و دستور او به عبادت، نوعي لطف و مرحمت و راهنمايي خواهد بود كه ما را به كمال شايسته برساند.

پاسخ تفصيلی:
عبادت و نيايش و هرگونه كاري كه براي رضاي خداوند انجام مي گيرد، آثار گران بهاي فردي و اجتماعي دارد و در حقيقت، از عالي ترين ابزارهاي تربيتي و اخلاقي به شمار مي رود؛ زيرا:

نكته اول: پرستش خدا و عبادت وي، حس تقدير و شكرگزاري را در انسان زنده مي كند. قدرداني از مقامي كه نعمت هاي بزرگ و پرارزشي را در اختيار انسان نهاده، نشانه لياقت و شايستگي فرد است. او با اين عمل حق شناسي خود را در برابر نعمت هايي كه خدا به او داده است، آشكار مي سازد.

نكته دوم: عبادت و پرستش خدا، مايه تكامل روحي انسان است. چه تكاملي بالاتر از اينكه روح و روان ما با جهان بي كران كمال مطلق «خدا» مرتبط شود، با او سخن بگويد و در انجام وظايف بندگي و كارهاي زندگي، از قدرت نامحدود او ياري بخواهد.
خداوند نيازي به عبادت و نماز ما ندارد، ولي خداوند رحيم و حكيم، نماز را براي بهره مندي انسان ها قرار داده است؛ زيرا:
1. ما انسان ها فقير و نيازمند هستيم و بايد با ارتباط با خداي بي نياز و مبدأ قدرت و كمال، نياز خود را برطرف كنيم؛ همچنان كه لامپ ها در ارتباط با منبع انرژي، نور مي گيرند و نورافشاني مي كنند.
2. فراموشي ياد خدا سبب انحراف ما در مسير زندگي دنيا و دست زدن به زشتي ها مي شود. «نماز» از اين غفلت و آن زشتي ها جلوگيري مي كند: «إِنَّ الصَّلَاةَ تَنْهَي عَنِ الْفَحْشَاء وَالْمُنكَرِ».
به همين دليل، حضرت علي عليه السلام فرمود: «ذِكْرُ اللهِ رَاْسُ مَالِ كِلِّ مُوْمِنٍ وَ رِبْحُهُ السَّلامَةَ مِنَ الشَّيطانِ؛ ياد خدا سرمايه هر مؤمني است و سود آن، سلامت از شيطان است».1
نماز وسيله اي دفاعي و مبارزه اي عملي با دشمن نفس و شيطان است. روح و روان آدمي كه فطرتي الهي دارد، با نماز و ياد خدا آرام مي گيرد و در پرتو اين اطمينان و آرامش، با نشاط و سرور زندگي خواهد كرد: «أَلاَ بِذِكْرِ اللّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ.» (رعد: 28) بنابراين، كسي كه نماز نخواند، در دنيا و آخرت خسارت «غفلت» و «بي توجهي» خود را خواهد ديد. در دنيا قلبش پر اضطراب و ناآرام و در آخرت، فراموشي ياد خدا جزايش خواهد بود.2

پی نوشتها:
1. غررالحکم و دررالکلم، ح 3621.
2. نک: مجتبي کلباسي، يک‌صد پرسش و پاسخ درباره نماز، صص 33 ـ 35.

منبع: پرسمان نماز، محسن محمدی، نشر: قم: مرکز پژوهش های اسلامی صدا و سیما (1389)